Argentinanın “paralel dövləti” prezidentinə hökm verdi: 6 il həbs, ömürlük siyasətdən qadağa
2022-12-07 15:45:00
Hüsamettin Aslan The Independent Turkish üçün yazıb
Cənubi Amerika ölkəsi olan Argentinada Türkiyədən və Braziliyadan tanış olan jüritokratiyanın (hakimlərin idarə edilməsi) dövlət çevrilişi baş verir. Qismən uğurlu alındığını deyə bilərik.
Argentinanın vitse-prezidenti Kristina Kirşner Argentina ictimaiyyətinə “Magistral yol işi” kimi tanınan hadisədə ictimai zərər vurduğuna görə 6 il həbs və dövlət vəzifəsində işləməkdən daimi qadağaya məhkum edilib.
Federal məhkəmənin qərarı açıqlandıqdan sonra Argentinanın paytaxtı Buenos-Ayresin bəzi rayonlarında Argentina milli futbol komandasının qolu qədər yüksək səslə qeyd edilib. Qərara bəzi küçə və prospektlərdə də etiraz edilib.
Kirşner vəzifədə olarkən korrupsiyaya görə məhkum edilən ilk vitse-prezident oldu. Kirşner həbsə girməyəcək, çünki hökm qəti deyil. Lakin məhkəmə hökmdən apellyasiya şikayəti vermək üçün əsaslandırılmış qərarını elan edəcək martın 9-na kimi gözləyəcək.
Necə ki, Braziliyada cinayət yaradılıb. Mövzu ilə əlaqəli şəxslərlə yanaşı siyasi aktyorlar da yer alıb. Gələn il Argentinada ümumi seçkilər keçiriləcək. Necə ki, Lula da Silva Braziliyada 500 gün həbs cəzasına məhkum edilib və seçkilərdə iştirakının qarşısı alınıb; Kirchnerə bənzər bir təşkilat hazırlanır.
Braziliyada Bolsonaro seçkiyə demək olar ki, rəqibsiz girdi və seçkidə qalib gəldi. 2,5 ildən sonra işin MKİ və braziliyalı hakimlərin təşkilatçılığı ilə edildiyi sübuta yetirildikdə iş bağlanmalı oldu. Eyni vəziyyət indi Argentinada da yaşanır.
Hər iki tərəfin tezisləri ilə mövzunu izah edək.
İşi hazırlayan federal prokurorlar Dieqo Luciani və Sergio Mola, həm vitse-prezident, həm də Senat sədri olan Kirchnerin 12 il müddətinə həbs edilməsini və daimi olaraq dövlət vəzifəsindən məhrum edilməsini tələb edərək istintaqa başladılar. Lakin prokurorlar iddia qaldırarkən Kirşnerin həbsini tələb etməyiblər və 20 il əvvəl ittiham aktı hazırlayıblar. Bu işə çoxlu iş adamları, bürokratlar cəlb olunub.
2019-cu ildə ləng proses birdən-birə sürətləndi və Federal Məhkəmə qərarı şifahi olaraq elan edərək gündəmi alt-üst etdi. Məhkəmə qərarının əsasları və əsaslandırılmasının 2023-cü ilin martında açıqlanacağı açıqlanıb. Qərarın qəti olması və icra prosesinin aydınlaşdırılması üçün əvvəlcə Federal Cinayət Apellyasiya Məhkəməsi, sonra isə Milli Ali Ədalət Məhkəməsi tərəfindən təsdiqlənməlidir.
Bəzi yerli hüquqşünaslar bu fikirdədirlər ki, Argentinanın daxili qanunvericiliyinə görə, Kirşnerin seçkidə iştirakında problem olmayacaq; sağçı müxalifət Kirşnerin namizədliyini irəli sürməsinin mümkün olmayacağı barədə fikirlərini bildirir. Əslində, Senatda üçdə iki səs çoxluğu peronistlərdir, lakin “paralel dövlət” vəkilləri seçkidə iştirak üçün apellyasiya prosesini ilk növbədə şərtləndirsələr, onlar qanunu ləğv edə bilərlər.
Hakimlər “paralel dövlət” yaratdılar; özünü “mafiya” kimi göstərdi
İş üzrə məhkəmə 2019-cu ilin mayında başlayıb. Prokurorlar 2003-2015-ci illərdə Nestor və Cristina Kirchner hökumətləri dövründə 20 il əvvəl Báez tikinti şirkətlərinin tenderlərini diqqətlə araşdırdılar.
Prokurorlar iddia edirlər ki, şirkət Santa Cruz Qubernatorluğundan 51 ictimai iş-infrastruktur tikintisi işi əldə etməklə saxta sövdələşmələrdə iştirak edib və Kirchner’s-də tanış iş adamlarına yüksək qiymətə müqavilələr imzalayaraq milyonlarla peso dövlətə ziyan vurub. Bundan əlavə, prokurorlar vitse-prezident Kirşneri qeyri-qanuni birliyin prezidenti olmaqda ittiham edirlər.
Prokuror iddia edir ki, Kirşner yuxarıda oxuduğunuz bu cinayətləri təşkilat/mütəşəkkil şəbəkə vasitəsilə törədib. Buna görə də onu qanqster olmaqda ittiham edir.
Kirchner ittihamları rədd edir. O, adıçəkilən iş adamlarını tanıdığını etiraf edir. O, heç kimlə ortaq olmadığını, tenderlərin şəffaf və qanunvericiliyə uyğun keçirildiyini iddia edir.
O, məhkəmə prosesinin məxfiliyinə görə hakimləri siyasi mənsubiyyətə xidmət etməkdə günahlandırır və bildirir ki, illər əvvəl onun adının iştirak etmədiyi biznes administrasiyaları ilə qarışdırılması qəsdən edilib.
Əslində, iş Kirşnerin vəfat etmiş həyat yoldaşının prezidentliyini də əhatə edir. Yəni 20 il əvvəl edilən tenderlər bu gün gündəmdə olduğundan hakimləri tənqid etməklə; “Niyə prokurorlar BVF-dən alınan 45 milyard dollarlıq kreditin məqsədəuyğun olmayan istifadəsini araşdırmırlar”, – deyə əvvəlki prezident Makri vəzifədə olarkən qınayıb.
Bu arada, Kirchner “qanunsuz birlik prezidenti” ittihamı ilə mühakimə olunmayıb. Onun cəzalandırıldığı iş avtomobil yolunun tikintisi üzrə tenderin qiymətinin yüksək olması və tikintinin gecikdirilməsi ilə bağlı qanunsuz sahibkarlıq rəhbərliyi tərəfindən cəzalandırılıb. Faktiki olaraq adıçəkilən iş adamları da 4 ildən 6 ilə qədər azadlıqdan məhrum ediliblər.
Kirchner qərarın “konstitusiya cəzası olmadığını” deyib. O, bu qərarı sərt şəkildə tənqid edərək, bunun “Hüquq Partiyası” və ya “Məhkəmə Partiyası” kimi tanınan bir şeydən qaynaqlandığını bildirib.
Kirchner bu qiymətləndirmələri edərkən çox sadəlövh olduğunu və bunların “paralel dövlət” fəaliyyəti olduğunu izah etdi. Hakimlər və prokurorlar onu qaranlıq qüvvələrə xidmət edən “mafiya” kimi qələmə veriblər. “Ədalət Ailəsi”nin hakimlər və prokurorlar arasındakı qan bağlarını necə gizlədə bilmədiyini izah edən Kirşner, “Bu gün bizdə olan sistem budur” dedi.
“Onlar atəş heyətidir”
Kirşnerin sözlərinə görə, bu, oktyabrın 17-də britaniyalı iş adamının malikanəsində bir neçə hakimin iclasında üzə çıxıb.
Kirchner, “Co Lewisin Clarín rəhbərləri və müxalif PRO siyasətçiləri ilə Pataqoniyadakı görüşünün, bu hakimlərin DNV davası ilə necə əlaqəli olduğunu” izah edərək, hakimlərin bu işi siyasi məqsədlə planlaşdırdıqlarını izah etdi.
Tərcümə“24 SAAT”
