Avropa Şurası Parlament Assambleyasının səhər iclasında həmməruzəçilər Stefan Schennach və Cezar Florin Preda-nın hazırladığı “Azərbaycanda Demokratik Qurumların Fəaliyyəti” adlı hesabat 117 səs lehinə, 18 səs əleyhinə olmaqla qəbul edilib.

Hazırda isə keçən ay AŞPA-dan istefa verən məruzəçi Alain Destexhe-nin Azərbaycanda insan haqlarına dair hesabatı üzrə qətnamə parlamentdə müzakirə edilir.

Saytların yığılması

Cənab Schennach hesabatı təqdim edərkən bildirib ki, Azərbaycan hökümətinə polis fəaliyyəti, polisdə gender balansı barədə tövsiyələr verilib.

O bildirib ki, polisdə qadınların sayı daha çox olarsa işgəncə halları azalar.

Bundan başqa həmməruzəçilər polisi araşdıran sərbəst bir təşkilatın yaradılmasını və prokurorun müstəqil olmasını təklif edib.

Schennach onu da bildirib ki, Azərbaycan hökuməti ilə böyük irəliləyişlər əldə edilib.

Hesabata şərhlər nə olub?

Müzakirələr zamanı Azad Demokratlar Grupundan Sergio Divina Azərbaycanın “çox tənqid” etməməyə çağııb.

“Hər kəs özü özünə uyğun olan hökumət seçir, qüvvələr ayrılığının tənqidi yersizdir, çünki Azərbaycanın mədəniyyətini nəzərə almaq lazımdır. Azərbaycan xalqı böyük çoxluqla prezidentin səlahiyyətlərini artırmağa qərar verib”, bu səbəbdən o, “Azərbaycana qarşı hər hansı bir sanksiya və ya cəza olmamalıdır” deyib.

Avropa Xalqları Partiyasından (EPP) Axel Fischer bildirib ki, demokratiyalar yetişməlidir, amma demokratiyalar düzgün istiqamətdə irəliləməlidir.

” AİHM-in qərarlarına baxmayaraq, İlqar Məmmədov hələ də türmədə çürüyür”, cənab Fischer qeyd edib.

O Schennach-ın təqdim etdiyi hesabatı “yaxşı və bitərəf” adlandırıb və problemlərin işıqlarındırılmasının vacib olduğunu deyib.

O əlavə edib ki, “ölkəni tənqid etmək üçün tənqid etmək yox, onun xalqının xeyrinə bunu etmək lazımdır”.

Sosialistlərdən Frank Schwabe bildirib ki, keçmiş AŞPA üzvləri Volonte, Lindtner “Azərbaycandan pul aldıqlarını etiraf ediblər”,

“Vaxtilə bizim normal bir hesabatımız var idi və o qəbul edilmədi. Amma nəhayət ki, iki hesbatımız var. Biz Şuranın nüfuzunu qorumalıyıq.”

“1990-dan sonra insanlarda Azərbaycanın düzgün istiqamətdə getdiyinə inam var idi, amma indi Azərbaycan çox kobud şəkildə belini bizə çevirib.”

Cənab Schwabe hesabatın qəbul edilməsinə və Azərbaycanla dialoqa başlanmasına çağırıb.

EC qrupundan Dominik Tarczynski bildirib ki, Azərbaycanda QHTlərə gəldikdə bir az irəliləyiş var.

ALDE-dən Anne Brasseur qeyd edib ki, 2014-cü ildə Azərbaycanın sədrliyindən sonra Azərbaycanın irəliləyişinə ümumi ümid var idi, amma əvəzinə geriyə gedib.

O qeyd edib ki, bu “əla hesabatlar əsl problemləri göstərir”.

6 il Azərbaycan üzrə məruzəçi olmuş EPP üzvü Andres Herkel deyib ki, bu illərdə rüşvətin şahidi olmayıb.

“Amma bəzi Həmkarlarımızın mövqeylərində nəyinsə düzgün olmadığını hiss edirdim. Daha sonra bunu “kürü diplomatiyası” adlandırıblar və nəyin baş verdiyini anlamışıq”.

O qeyd edib ki, hesabat “siyasi məhbuslar” anlayışına toxunub: “onlar mövcüddur”.

“Bir də Elmar Hüseynovu xatırlamaq istəyirəm. Sadəcə 12 ildən sonra bununla bağlı istintaqın kifayət qədər effektiv olmadığını müzakirə etməyə başlamışıq.”

Avropa Xalq Partiyası qrupun üzvü Pieter Omtzigt bildirib ki, Azərbaycanda demokratik qurumların fəaliyyəti əslində “qeyri-fəaliyyəti” adlandırılmalıdır.

O, azərbaycanlı həmkarlarına İlqar Məmmədovun azad edilməsi, Azərbaycan Camaşırxanası adlı hesabatla bağlı istintaq başlamağa da çağırıb.

“Nə olar, azərbaycanlı həmkarlarımız, nə etdiyinizi deyin, cənab Suleymanovdan soruşun – cənab Volonete ilə nə etmisən?”

Azərbaycan tərəfi nə deyib?

Azərbaycan nümayəndə heyətindən, deputat Səməd Seyidov hesabatı “çox tənqidi” adlandırıb və deyib ki, “bəzi hisslərlə razı deyilik”.

“Amma ümumi yanaşmanın dialoqla olduğunu görürük. Azərbaycan həmişə konstruktiv söhbətlər və dialoqun tərəfdarıdır. Biz heç vaxt konstruktiv tənqidi rədd etməmişik. Azərbaycanın bütün nailiyyətlərinə baxmayaraq, biz təzyiq altındayıq.”

Cənab Seyidov cənab Omtzigtə xitabən bildirib ki, “Özüvü obyektiv demokratiya müdaficəçisi kimi təqdim etməyin bəsdir, bilirik ki, sənin arxanda emənilərdir”.

Cənab Seyidov qeyd edib ki, cənab Jagland Rusiya ilə dialoq yaratmağa cəhd etsə də, Azərbaycanla çox sərtdir.

“Azərbaycan çox işlər görüb. Bu müddətdə – monitorinq komitəsilə birlikdə çox şeyləri dəyişmişik” deyən cənab Seyidov Azərbaycanın dialoqa davam etməyə hazır olduğunu qeyd edib.

Qəbul olduğu halda, bu qətnamələr Azərbaycan hakimiyyətinə müşahidə olunan problemlərin həlli üçün tövsiyələr təklif edəcək.

Lakin bu proseslə yanaşı Azərbaycan uzun müddət İlqar Məmmədov və digər məhbuslarla bağlı Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin (AİHM) qərarlarının icra etməməsi, Avropa Şurasının Nazirlər Komitəsində Azərbaycanla bağlı mübahisələrə səbəb olub.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev “Azərbaycan Avropa Şurasını tərk etsə, heç kəs buna əhəmiyyət verməyəcək”, Azərbaycanın AŞPA-ya nümayəndə heyətinin sədri Səməd Seyidov isə “bəs biz burada nə edirik, nə üçün bu təşkilatda qalmışıq?” deyib.

Lakin Niderland xarici işlər nazirliyinin rəsmisi, Azərbaycanın AŞ-dan xaric olmasının heç gündəmdə olmadığını, nazirlər komitəsinin sadəcə Azərbaycanı öhdəliklərini yerinə yetirməyə cəlb etmək üçün müxtəlif tədbirlərin müzakirə edildiyini qeyd edib.

ReAl sədri İlqar Məmmədovun azadlığa buraxılması tələbi daxil olmaqla, Azərbaycanın bir çox Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin (AİHM) hökmlərini yerinə yetirməməsi, AŞ-ın Baş katibi Thorbjorn Jagland-ın Azərbaycana qarşı “misli görünməmiş hüquqi addımın” atılmasına çağırış etməsilə nəticələnib.

Çox güman ki, cənab Jagland-ın nəzərdə tutduğu addım Azərbaycanın AŞ-a üzvlüyünün müzakirəsidir. Ən böyük ehtimalla, bu, Azərbaycanın AŞPA-ya nümayəndə heyətinin səsvermə səlahiyyəti və AŞPA-da digər fəaliyyətlərinin məhdudlaşdırılması ilə nəticələnə bilər.

Azərbaycanın AŞ-a üzv olduğu an imzaladığı öhdəliklərin biri AİHM qərarlarını icra etməkdir. Lakin buna baxmayaraq, məhkəmələrin bir çox qərarı Azərbaycanda tərəfindən hələ də icra olunmayıb.

Azərbaycan tərəfi bundan əvvəl İlqar Məmmədovla bağlı tələbləri “qəbuledilməz” adlandırıb.

Bundan başqa, keçmiş AŞPA üzvü olan italiyalı siyasətçi Luca Volonte-yə qarşı iddialar hətta Azərbaycan Camaşırxanası hesabatından da əvvəl, Avropa Şurasında böyük narahatlıqa səbəb olub və müstəqil istintaq qurumunun yaradılmasına səbəb olub.

Müstəqil Xarici İstintaq Qurumunun (Independent External İnvestigation Body) məqsədi AŞPA deputatlarına qarşı, xüsusilə də Azərbaycanla bağlı, iddiaları araşdırmaqdır.

Qurumun fəaliyyəti bu payız sessiyasında müzakirə edilməyəcək, lakin onun mövcud olması Azərbaycan və AŞ arasında məyusluğun artmasına səbəb olub.