Atəşkəs tamam: Bəs indi nə

Ekspertlər İsrail-Həmas Atəşkəsini Dəyərləndirir: Qeyri-müəyyənliklər və Ümidlər

Uzmanlar, İsrail-Həmas münaqişəsi çərçivəsində Qəzzada elan olunan atəşkəs razılaşmasını şərh ediblər. Onların fikrincə, bu atəşkəs bölgədəki uzunmüddətli sülh üçün bir çox qeyri-müəyyənlikləri özündə daşıyır.

Qəzzada Atəşkəs: Tamamilə Son Demək Mümkün deyil

Təqaüddə olan səfir Uluç Özülker bildirib ki, İsraildə ifrat sağçı qüvvələrin baş nazir Benyamin Netanyahunu necə sıxışdırdığını və ictimaiyyəti necə qızışdırdığını hamı görür. Bu səbəbdən də Qəzzada atəşkəs prosesinin 100 faiz bitdiyini söyləmək mümkün deyil. ABŞ prezidenti Donald Trampın rolu çox əhəmiyyətlidir. O, ABŞ-dakı seçkilərdə Yəhudi icmasının önəmini nəzərə alaraq, onların səslərini itirməyi gözə ala bilməz. Bu səbəbdən də Tramp hər zaman ikili oyun oynayır. Hazırda iki dövlətli həll prinsipi dilə gətirilmir. Həmas hücum etməməyə dair zəmanət olmadan silah buraxmaq istəmir. Bu vəziyyətə gəlmək necə mümkün olacaq, bu, böyük bir sual işarəsidir. Ekspertlər hesab edir ki, bu ərazilər İsrailin əlindən alınmadan bölgədə xilas yoxdur. Beynəlxalq sülh qüvvələrindən bəhs olunur. Balkanlarda da belə qüvvələr var, lakin münaqişə dövründə oradakı əsgərlərin nə qədər effektiv olduğu şübhə altındadır. Atəşkəs bir dəfə əldə edilsin ki, bu bitkinliyi arxada qoya biləcək addımlar atılsın deyə mübarizə aparılır, lakin bunun gələcəkdə 100 faiz xilas zəmanəti təşkil etdiyini söyləmək çətindir.

Sual İşarələri və Hökumət Böhranı

Təqaüddə olan səfir Ümit Pamir qeyd edib ki, atəşkəsdə sərhədlərin necə olacağı, səlahiyyətlərin necə tənzimlənəcəyi barədə heç bir məlumat yoxdur. Tramp özünə siyasi bir mövzu yaratmaq istəyir. Netanyahunu prosesdən kənarda düşünmək də mümkün deyil. Bu baxımdan, vəziyyətə böyük şübhə və sual işarələri ilə yanaşmaq lazımdır. Hökumranlıq sahələri haradan keçəcək? Bu sərhədlər daxilində hökmranlıq sonsuz olacaqmı? Bütün bu suallara cavab verilməlidir.

Türkiyənin Rolu Kritikdir

Dumlupınar Universiteti Beynəlxalq Münasibətlər Bölməsinin rəhbəri Prof. Dr. Hüsamettin İnaç bildirib ki, atəşkəsin bəlkə də ən böyük qazancı köçürmənin qarşısının alınması oldu. Bundan sonra ən böyük məsələ beynəlxalq sülh qüvvəsinin kimlərdən ibarət olacağıdır. Şəxsi qənaətimcə, Türk əsgərinin bölgədə olması mütləq vacibdir. Türkiyə Prezidentinin "Qəzza üçün işçi qüvvəsində yer alacağıq" şəklində bir açıqlaması var. Bu, olduqca əhəmiyyətlidir, çünki Türkiyənin iştirak etmədiyi bir nəzarət mexanizminin nəticə verməyəcəyini düşünürəm.

Türkiyə Vasitəçi Rolunda

Orta Şərq üzrə mütəxəssis Haydar Oruç qeyd edib ki, bu planla əvvəlkilər arasında əhəmiyyətli bir fərq var: masada artıq Türkiyənin vasitəçi kimi iştirak etməsi. Bu proses Fələstinin lehinə bir dəyişiklik göstərəcək və ümidlərimizi artıracaq.

İsrail Daxili Siyasəti Qarışdı

İsrailin ABŞ prezidenti Donald Trampın mövqeyinə baxmayaraq planı qəbul etməmək kimi bir lüksü yoxdur. İfrat sağçı koalisiya tərəfdaşları bu qərarın tərkibində olmaq istəməsələr belə, o qəbul ediləcək. Hökumətin dağılması ehtimalı da uzaq deyil. Lakin 19 yanvarda qüvvəyə minən atəşkəs planında da Ben-Qvir istefa etmiş və istefasına baxmayaraq hökuməti kənardan dəstəkləmişdi. Bu səbəbdən Netanyahunun bu iki tərəf arasındakı münasibətin bir şəkildə davam edəcəyini düşünürəm. Netanyahunun dəstəyi olmadan seçkilərdə hökumətdən kənarda qalmaları mümkündür. Bəlkə də hər şeyə rəğmən erkən seçki qərarı qəbul ediləcək və Netanyahu bu prosesi üç ay idarə edib, dekabr ayında seçki keçiriləcək, yeni hökumətlə də sülh planı həyata keçirilməyə çalışılacaq. Tramp Netanyahunun gəlməsi üçün böyük dəstək verəcək.

24 saat