2024-cü ildə Azərbaycanda həbsdə olan jurnalistlər 2024-cü ildə Azərbaycanda həbsdə olan jurnalistlər
Manşet

Azərbaycan Media Qanunu: Demokratiyaya Təhdid

Bütün xəbər həvəskarlarının nəzərinə! Ən son hadisələr haqqında bir az daha çox bilmək istəyirsiniz? Onda doğru yerə gəldiniz!

Bu müəllif yazısında biz Azərbaycanda bu yaxınlarda qüvvəyə minmiş media qanununu araşdıracağıq. Demokratiyanı necə idarə etməməyi öyrənmək istəyirsinizsə, mütləq doğru yerdəsiniz.

Azərbaycan bu yaxınlarda ifadə və mətbuat azadlığını məhdudlaşdıran “Media haqqında qanun” qəbul edib. İnsan haqları təşkilatlarının fikrincə, bu yeni qanun Azərbaycan demokratiyası üçün böyük geri addımdır və ölkədə insan hüquqlarının daha da pozulmasına səbəb olacaq.

Saytların yığılması Saytlarin yigilmasi

Bu yazıda biz bu yeni media qanununun həm jurnalistlərə, həm də vətəndaşlara necə təsir etdiyini və buna qarşı nə edilə biləcəyini ətraflı nəzərdən keçirəcəyik. Sözü uzatmadan, gəlin senzuranın qaranlıq dərinliklərinə dalaq!

Yeni Azərbaycan Media Qanununa İcmal

2022-cu ilin iyul ayında Azərbaycanda ifadə azadlığını məhdudlaşdırmaq və ölkə daxilində KİV-lərə nəzarət etmək məqsədi daşıyan yeni media qanunu qəbul edilib.

Bəs sən niyə bu qanuna etiraz etməlisən?

Bu qanun insan hüquqlarının açıq şəkildə pozulmasıdır – yeniliklər Azərbaycan hakimiyyətinin bəyənmədiyi istənilən məzmuna senzura və xarici jurnalistlərə sərt məhdudiyyətlər nəzərdə tutur. Başqa sözlə, bu, avtoritar gələcəyə birtərəfli biletdir.

Nəticə nə ola bilər? Bu qanun icra olunarsa, mətbuatın daha çox qorxudulmasını, ifadə azadlığının daha çox boğulmasını gözləmək olar. Bu, kiminsənin eşitmək istədiyi şey deyil!

Azərbaycanda media mühiti necə dəyişir?

Azərbaycan bu yaxınlarda əsaslı yeni media qanunu qəbul etdi – lakin ümid etdiyiniz şəkildə deyil. Bəıi, düzdür, bu qanun insan haqları baxımından böyük geri addımdır. Ona görə də təəccüblü deyil ki, Azərbaycanda media mənzərəsi kəskin şəkildə daha pisə doğru dəyişir.

Birincisi, müstəqil media qurumları yeni məhdudiyyətlərin yükündən sağ çıxmaq üçün mübarizə aparır. Hətta sosial media yazıları indi hökumət tərəfindən təsdiqlənmiş təşkilatlar tərəfindən izlənilməlidir – əks halda siz böyük cərimələr və hətta həbs cəzası ilə üzləşə bilərsiniz!

Daha bir incə məqam: o cəsur jurnalistlər hələ də öz işlərini görməyə çalışırlar? Həm ölkə daxilindən, həm də xaricdən həmişəkindən daha çox təhlükə ilə üzləşirlər. Odur ki, həyatınız üçün narahat olmadan Azərbaycan haqqında məlumat vermək istəyirsinizsə, üzünüzü başqa yerə çevirmək, həqiqətlərə göz yummaq istəyə bilərsiniz…

Nəticə etibarilə, bu, narahatedici faktdır: Azərbaycanın yeni media qanunu müstəqil jurnalistlərin və vətəndaşların istənilən mediada fikirlərini azad ifadə etmələrini getdikcə çətinləşdirir – və hamımızın razılaşa biləcəyimiz kimi, bu, demokratiya üçün təhlükədir.

İnsan Hüquqları və İfadə Azadlığı haqqında Qanunların pozulması

Azərbaycanda yeni media qanunu insan hüquqlarını, xüsusən də ifadə azadlığını pozduğu üçün tənqid edilib. Sanki hakimiyyət deyir ki, gəlin, xoşumuza gəlməyən bəzi səsləri susduraq!. Bunu söyləmək üçün yaxşı bir yol axtarırdı – və tapdılar.

Əsaslardan başlayaq:

Jurnalistlərə anonim və ya yoxlanılmamış məlumatları və ya Azərbaycan hökumətini tənqid edən sayıla biləcək hər hansı məzmunu dərc etmək qadağandır.

Araşdırma jurnalistikası ciddi şəkildə məhdudlaşdırılıb və jurnalistlər rəsmi mənbələrdən başqa hər hansı bir məlumatdan istifadə etdiklərinə görə həbs oluna bilərlər.

KİV-lərdən də müəyyən mövzularda reportaj hazırlamaq və hakimiyyət tərəfindən “həssas” sayıla biləcək istənilən məzmunu yayımlamaq üçün hökumətdən xüsusi icazə almq tələb olunur.

Bu qaydaları pozan jurnalistlərə qarşı cərimələr və cinayət məsuliyyəti haqqında danışmağa dəyməz. Ona görə də təəccüblü deyil ki, bir çox jurnalistlər öz fikirlərini söyləməkdən çəkinirlər və bu, Azərbaycanda hər kəsi narahat edən məsələdir: vətəndaşların etibarlı xəbər mənbələrinə çıxışını itirməsindən tutmuş azad mətbuatın boğulmasına qədər.

Yeni Media Qanununa Beynəlxalq Reaksiyalar

Azərbaycanın yeni media qanunu qıbul ediləndə ortalıq qarışdı. BMT-dən tutmuş Avropa İttifaqına qədər hamı ayağa qalxdı ki, yeni qanun insan hüquqlarını və mətbuat azadlığını ciddi şəkildə pozur.

Bəs bu təlaş niyə?

Axı Azərbaycan hökuməti “Yeni qanun ifadə azadlığı ilə bağlı beynəlxalq standartlara uyğundur və mövcud qanunvericiliyi medianın liberallaşdırılması sahəsində son yeniliklərə uyğunlaşdırır” sözünü vermişdi.

İki şey olduqca aydındır:

Beynəlxalq təşkilatlar qanunun ifadə azadlığı ilə bağlı beynəlxalq standartlara uyğun olmadığı qənaətinə gəliblər.

Qanun Azərbaycanda müstəqil jurnalistika sahəsini daha da məhdudlaşdırır.

Və bu heç də yaxşı hal deyil. Vətəndaşlar və jurnalistlər bu qanunu pisləyib və hökuməti onu ləğv etməyə və ya dəyişdirməyə çağırıblar. Yekun olaraq deyək ki, əgər biz demokratiyadan danışırıqsa, “senzura” kəlməsi bu anlayşıla eyni cümləyə və məntiqə daxil olmamalıdır.

Azərbaycan hökumətinə son etirazlar

Bu ilin əvvəlində Azərbaycan hökuməti media azadlığını məhdudlaşdıran və jurnalistlərin təhlükəsizliyini riskə atan qanun qəbul edib. Və bu qanuna qarşı nə üçün böyük əks-reaksiya olduğunu anlamaq üçün dahi olmaq lazım deyil.

Qanunun nə qədər mürtəce olduğu barədə fikir sahibi olmaq üçün ona verilən bəzi şərhləri nəzərdən keçirin:

Yüzlərlə etirazçı media qanununa qarşı çıxış sosial mediada etirazlar keçirdi.

Sərhədsiz Reportyorlar (RSF) kimi beynəlxalq təşkilatlar Azərbaycan hökumətini insan haqlarına açıq saymazyana münasibətdə qınayıb.

Avropa İttifaqı Azərbaycanı üzərinə götürdüyü beynəlxalq öhdəliklərə uyğun olaraq Media Qanununa tam yenidən baxmağa çağırıb.

Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı (ATƏT) Azərbaycanı media azadlığının əsas prinsiplərinə əməl etməyə və bu məsələni bütün maraqlı tərəflərin müzakirəsinə açmağa çağırıb.

Aydındır ki, vətəndaşlar Azərbaycan hökumətinin gördüyü işlərdən razı deyillər və mətbuat hüquqları məhdudlaşdırıldığı üçün təhlükəsizliklərindən qorxmaqda haqlıdırlar. Ümid edirik ki, beynəlxalq təşkilatlar Azərbaycan hakimiyyəti regionda demokratiya üçün daha böyük problemə çevrilməmiş bu mürtəce qanunu ləğv edənə qədər təzyiqləri davam etdirəcəklər.

Azərbaycanda dəyişiklik üçün nə lazımdır?

Aydındır ki, Azərbaycanın Avropa İnsan Haqları Konvensiyasının təmin etdiyi ifadə azadlığını bərpa etməsi üçün nə isə dəyişməlidir. Amma dəqiq olaraq nə? Əsas məqamlardan biri qanunun və onun bütün müddəalarının ləğvi olacaq:

Səlahiyyətlilərə “təhdid” hesab etdikləri siyasi saytlara və sosial media hesablarına girişi bloklamağa icazə vermək

KİV-lərin hökumətin əmrində olan qurumdan qeydiyyatdan keçməsini tələb etmək

Anonim məzmun yazmağa qadağanın yenidən tətbiqi

Məzmunu “uyğun olmayan” və ya qeyri-qanuni hesab edilən müəyyən komunikasiya xidmətlərinə girişin dondurulması

Müstəqil KİV-lərdən yalnız Azərbaycan bankılarında ödəniş hesabının olmasını tələb etmək.

Təsəvvür edin ki,fikir lərinizi sərbəst ifadə edə bilmirsiniz və hətta başqalarının dediklərinə də baxa bilmirsiniz! Bu bərbad reallıq Azərbaycanda XXI əsrdə yaşanır və hakimiyyət bu utancı “demokratiya adı altında” təqdim etməyə çalışır.

Son

Yekun olaraq qeyd edək ki, Azərbaycanın yeni media qanunu beynəlxalq insan haqlarının birbaşa pozulmasıdır və demokratiya üçün açıq təhlükədir. Beynəlxalq ictimaiyyət bir araya gəlməlidir ki, media haqqında qanun ləğv olunsun, Azərbaycan vətəndaşları informasiya əldə etmək, fikirlərini azad ifadə etmək kimi fundamental hüquqlarından məhrum olmasın.

Qurdqanlı, “24 saat

Saytların yığılması Saytlarin yigilmasi

Bənzər məqalələr

Bir cavab yazın

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Back to top button