Gəlirlər arasındakı fərq nisbətən azalsa da…

Dövlət Statistika Komitəsi ötən il üzrə ölkədə əmək bazarına dair göstəriciləri açıqlayıb. Rəqəmlərdən aydın olur ki, pandemiya şəraitində keçən 2020-ci ildə Azərbaycanda qadın və kişilərin əməkhaqqı gəlirləri arasındakı fərq nisbətən azalıb. Ötən ilin sonuna olan göstəricilərə görə, Azərbaycanda muzdla işləyən kişilərin orta aylıq əməkhaqqı 830 manat, qadınların orta aylıq əməkhaqqı isə 526 manat olub. Bu o deməkdir ki, Azərbaycanda kişilərin orta aylıq əməkhaqqı gəlirləri qadınlarınkına nisbətən 58 faiz və ya 304 manat daha yüksək olub. 2019-cu ildə qadınların orta aylıq əməkhaqqı 443 manat, kişilərin orta aylıq əməkhaqqı isə 765 manat idi. Yəni, həmin vaxt Azərbaycanda kişilərin orta aylıq əməkhaqqı miqdarı qadınlarla müqayisədə 73 faizə yaxın (322 manat) daha çox idi.

Ayrı-ayrı fəaliyyət istiqamətləri üzrə kişi və qadınların əməkhaqqı gəlirləri arasındakı fərq aşağıdakı kimidir:

İqtisadi fəaliyyət növləri Saytların yığılması	Orta aylıq əməkhaqqı, manat		Qadınların orta aylıq maaşı kişilərin orta aylıq maaşına nisbətlə, faizlə
	qadınlar	kişilər
Cəmi	526	830	63%
Kənd təsərrüfatı, meşə təsərrüfatı və balıqçılıq	380	450	84%
Mədənçıxarma sənayesi	2081	3455	60%
Emal sənayesi	453	710	64%
Elektrik enerjisi, qaz və buxar istehsalı, bölüşdürülməsi və təchizatı	585	713	82%
Su təchizatı, tullantıların təmizlənməsi və emalı	440	624	71%
Tikinti	667	800	83%
Ticarət; nəqliyyat vasitələrinin təmiri	459	541	85%
Nəqliyyat və anbar təsərrüfatı	617	938	66%
Turistlərin yerləşdirilməsi və ictimai iaşə	489	557	88%
İnformasiya və rabitə	877	1168	75%
Maliyyə və sığorta fəaliyyəti	1197	2022	59%
Daşınmaz əmlakla əlaqədar əməliyyatlar	458	683	67%
Peşə, elmi və texniki fəaliyyət	736	1547	48%
İnzibati və yardımçı xidmətlərin göstərilməsi	326	484	67%
Dövlət idarəetməsi və müdafiə; sosial təminat	822	1006	82%
Təhsil	483	612	79%
Əhaliyə səhiyyə və sosial xidmətlərin göstərilməsi	480	692	69%
İstirahət, əyləncə və incəsənət sahəsində fəaliyyət	455	657	69%

Cədvəldən göründüyü kimi, bütün fəaliyyət istiqamətləri üzrə qadınların orta aylıq maaşı kişilərin orta aylıq əməkhaqqından daha aşağıdır. Bu fərq ən çox elmi-texniki fəaliyyətlərdə üzə çıxır. Həmin sahələrdə çalışan qadınların orta aylıq maaşı kişilərin orta aylıq maaşının cəmi 48 faizinə bərabərdir, başqa sözlə, yarısından da aşağıdır. Qadın və kişilərin orta aylıq maaşları arasında ən az fərqin olduğu fəaliyyət istiqaməti isə turistlərin yerləşdirilməsi və ictimai iaşə ilə bağlı peşələrdir. Həmin işlərdə çalışan qadınların əmək haqları kişilərin əmək haqlarının 88 faizi qədərdir.

Qadınlar niyə daha az maaş alırlar

Azərbaycanda qadın və kişilər arasında əmək haqları arasında fərqin çox olmasının səbəblərindən biri kişilər arasında ali təhsilli payının daha yüksək olması və dolayısıyla daha ixtisaslı və yüksək gəlirli işlərdə işləmək şansının daha çox olmasıdır. Sonuncu rəsmi rəqəmlərə görə, Azərbaycanda məşğul qadınların 14.1 faizi ali təhsilli olduğu halda, kişilər üçün bu göstərici 19.3 faizə bərabərdir. Peşə təhsilli kişilərin də sayı (7.6 faiz) qadınlara nisbətən daha yüksəkdir. (3.4 faiz)

Bu baxımdan Azərbaycanda kişi və qadınlar arasında iqtisadi bərabərsizliyin aradan qaldırılması üçün ölkədə qadınların ali təhsilə çıxış imkanlarının genişləndirilməsi müsbət təsir yarada bilər. Digər bir məqam isə hətta ali təhsil almaq imkanı olan qadınların da bəlli peşələrdən kənara az çıxması ilə bağlıdır. Belə ki, hazırda muzdla çalışan 670 min 500 qadının 353 min nəfəri, yəni 52 faizi təhsil və səhiyyə sektorlarında işləyir. Bu fəaliyyət istiqamətlərində isə orta aylıq maaş ölkə üzrə orta aylıq maaşdan daha aşağıdır. Hətta maraqlıdır ki, təhsil sektorunda çalışanların 73 faizi qadınlar olsa da, burada da kişilərin maaşı qadınlarla müqayisədə 30 faiz daha yüksəkdir.

Azərbaycan MDB məkanında sonuncu yerdədir

Bu daha bir problemi – qadınların yüksək vəzifələrdə təmsilçiliyinin aşağı olması problemini gündəmə gətirir. Dünya Bankının 2019-cu ildə açıqladığı göstəricilərdən də aydın olmuşdu ki, qadınların menecer vəzifəsini tutması baxımından Azərbaycan MDB məkanında sonuncu yerdədir. Nəticələrə görə, Gürcüstandakı orta ölçülü şirkətlərin 36 faizində, Ermənistanda isə 20 faizində qadın top menecerlər fəaliyyət göstərirsə, Azərbaycanda bu göstərici cəmi 4 faizdir.