Bizim tərcüməDünya

Dünya bu işdən danışır… Bir sirr açılmış ola bilər

2024-cü ildə Azərbaycanda həbsdə olan jurnalistlər 2024-cü ildə Azərbaycanda həbsdə olan jurnalistlər

Aya nə qədər addım atsaq da, illər sonra yenidən addım atmağı düşünsək də, bu hələ də bizim üçün böyük bir sirr olaraq qalır. Dünyanın hər yerində fəaliyyət göstərən bir çox kosmos agentliyi və kosmos şirkəti Ayı insanların daha rahat gedə biləcəyi bir yer, hətta baza olaraq istifadə etməyi hədəfləsə də, Çindən gələn xəbərlər böyük marağa səbəb oldu. Çünki Vicenin xəbərinə görə, Çin Ayın səthində bir sirri həll etmiş ola biləcəyini bildirib.

Məlumata görə, alimlər 2020-ci ildə Çinin Chang’e-5 missiyasının Yerə gətirdiyi Ay nümunələrinin köməyi ilə Aydakı sirli elementin mənşəyi ilə bağlı uzun müddətdir mövcud olan tapmacanı həll etmiş ola bilərlər.

Saytların yığılması Saytlarin yigilmasi

Chang’e-5, son iki milyard il ərzində vulkanik olaraq aktiv olan hələ öyrənilməmiş bölgədən təxminən 1700 qram Ay torpağı nümunələri topladı. Yəni bu bölgə Ay səthində ən gənc torpaqlardan biri kimi qiymətləndirilib.

Daşlı torpaq nümunələrində əvvəllər Ayda nadir olduğu güman edilən dəmirin oksigen tərkibli versiyası olan dəmir dəmir (Fe3+) kürəcikləri var. Ancaq Ayın səthinin kimyəvi cəhətdən “azaldıcı” olduğu bilinir, yəni oksidləşmiş birləşmələrin əmələ gəlməsi asan deyil.

İndi Quançjoudakı Çin Elmlər Akademiyasının geokimyaçısı Haiyang Xian-ın rəhbərlik etdiyi alimlər göstərirlər ki, bu birləşmə Ayın səthinə yağan mikrometeoritlər adlanan kiçik qaya hissəciklərindən əmələ gələ bilər. Nature Astronomy jurnalında dərc edilən araşdırmaya görə, kəşf Ayın səthində Fe3+ əmələ gəlməsi üçün “möhkəm yol” yaradır, yəni Ayda əvvəllər məlum olduğundan daha çox dəmir dəmir tapıla bilər. Dəmir dəmirinin bolluğunun mikrometeoroid təsirləri ilə tədricən artdığı da təklif edilir.

“Ay materiallarında Fe3+ əmələ gəlməsi onilliklər boyu müzakirə olunur.” Sian və həmkarları araşdırmada yazıblar ki, Fe3+ Ayın səthinin azalan mühitində necə əmələ gəlir, yığılır və təkamül edir.

“Burada CE5C0400YJFM00408 etiketli nümunədən havadan kənar Ay səthinə mikrometeoroid təsirləri zamanı kimyəvi reaksiyalar nəticəsində böyük miqdarda Fe3+ əmələ gəlməsinə dair əsaslı sübutlar təqdim edirik”, – komanda əlavə edib.

Aydakı Fe3+ sirri Apollon dövrünə, NASA astronavtlarının Ayın səthindən çoxlu miqdarda qaya topladığı zamana gedib çıxır. O zaman Fe3+ bu süxurlarda zəif aşkar edilmişdi, lakin daha yaxşı alətlərlə aparılan son analizlər Apollon nümunələrində oksidləşmiş birləşmənin gözləniləndən daha yüksək konsentrasiyalarını aşkar etdi.

Üstəlik, bu yaxınlarda aparılan bir araşdırma, Ayın qütblərində yüksək hematit konsentrasiyasını aşkar etdi ki, bu da elm adamlarını çaşdırdı. Bu dəmir birləşmələri oksigeni Yerdən və ya Aydakı buz yataqlarından alır, çünki planetimiz bu atmosfer qazını kosmosa sızdırır. Bununla belə, bu izahatlar Ayın Fe3+ məzmunu ilə bağlı yeni tapıntıları tam izah etmir.

Xian və onun həmkarları, nəhayət, bu tapmacanı öz incə araşdırmaları ilə həll edə biləcəklərini düşünürlər. Komanda nümunələrdəki dəmir dəmirin mikrometeoritlərin təsirləri zamanı baş verən sözdə “yük disproporsiya reaksiyası” ilə əmələ gəldiyini təklif edir.

Tərcümə“24 SAAT”

Saytların yığılması Saytlarin yigilmasi

Bənzər məqalələr

Bir cavab yazın

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Back to top button