Dünya Kuboku və xəyal sarayı
2022-12-06 09:00:00
Pan-ərəbizm uşaqların çimərliklərdə tikdiyi və dalğaların apardığı qalalar kimi səhranın qumları üzərində tikilmiş illüziya və ya xəyal sarayları deyil.
1990-cı il Körfəz müharibəsi və ABŞ-ın İraqı işğalından sonra ABŞ kanallarının tanınmış siması halına gələn Con Hopkins Universitetinin Siyasi Elmlər Professoru Fuad Aceminin də aramızda olmasını istərdim.
Qətərdə Dünya Kuboku Kaş ki, onun bu haqda nə yazacağını və ya gündəlik məşq olaraq ərəb dünya çempionatı adlandıracağını görə bilsəydim.
Rəsmi olaraq Dünya Kuboku Qətərdə keçirilir, lakin Dünya Kuboku azarkeşləri arasında gündəlik davranışda gördüyümüz emosiyalar, nəğmələr, fəryadlar və mahnılar bu hadisəni Ərəb Dünya Kuboku halına gətirən cari reallıq yaratdı.
Fuad Əcəmi – Allah rəhmət eləsin – həm ideologiya, həm də mədəniyyət olaraq pan-ərəbizm ideyasının ölümü haqqında iki kitab yazıb.
Bunlardan birincisi Amerikanın “Foreign Affairs” jurnalındakı məqalə ilə başlayan “The End of Pan-Arabism” kitabı, ikinci kitabı isə “The Dream Palace of the Arabics” adlanır.
Fuad Acemi hər iki kitabda pan-ərəbizmin və ərəb xəyallarının sonunu ləzzətli faciəvi şərqşünas nöqteyi-nəzərdən göstərir.
Xüsusilə Vaşinqton və Nyu-York, pan-ərəbizmin ölümü ilə bağlı deyəcəkləri hər kəsə dost idi, neo-sionistlər və ya neo-mühafizəkarlar tərəfindən idarə olunan elit jurnallarda işıqlandırılmış başlıqlarla.
Ərəblər arasında füsunkar üslubu ilə Fuad Acemi bu sirkdə sehrbaz idi. Səhv başa düşmək istəmirəm, Fuad ömrünün sonlarında mənim dostum olub. Amma yanlış yolla getməyə israr edəndə belə, dostlarımın faciəsini görürəm.
Biz Novicenin yazılarında görürük ki, o, pan-ərəbizmin sonunun əlaməti kimi müasir ərəb tarixində baş verən pis hadisələrə işarə edir.
Əvvəlcə 1967-ci il məğlubiyyəti, sonra Livan vətəndaş müharibəsi, daha sonra İraqın Küveytə işğalı oldu. Bütün bu hadisələr böyük məyusluq və ümidsizliyə səbəb olsa da, bu, Fuad Əcəminin kitablarında çəkdiyi bədbin mənzərəni əsaslandırmır.
Təcrübəsizin kitablarının mövzuları həmişə Nyu Yorkda təqdir edilmək və ya Ağ Evin onun üzünə açılmasını istəyən narsisizm hissi ilə idarə olunurdu.
Pan-ərəbizm üçün dəfn mərasimləri təşkil edən Fuad Acemi və digərlərindən danışsaq, siyahı uzadılır.
Lakin pan-ərəbizm sonradan onlardan birinə çevrilsə də, Səudiyyə milli komandasının oynadığı gün Qahirə, Rabat, Doha, Ər-Riyad və Beyrutda yaşandığı kimi, metapovestlərdən deyil, duyğulardan, hisslərdən və gündəlik təcrübələrdən ibarətdir. Argentina millisini məğlub etdi.
Qətər əmirinin ailəsi ilə birlikdə məftunedici səmimiyyətlə dayandığı qutudan tutmuş, səudiyyəli tərəfdarlara, əleyhdarlara və küçələrdəki insanlara qədər stadionda əsl emosiyalar göründü. Xalqın əlində Krallığın bayraqları və milli komandanın döş nişanları vardı.
Daha əvvəl görmədiyimiz bir mənzərə idi. Demək olar ki, bütün ərəblər Səudiyyə Ərəbistanı millisinin rəngini geyinib.
Mərakeş millisinin 1/8 finala yüksəldiyi gün də eyni şeyi gördük. Həmin gün ərəblərin hamısı Mərakeşli idi. Onlar Mərakeş yığmasını alqışlayırdılar.
Eşref Hakimi və Ziyech hər kəsin ağzında olan iki ada çevrilmişdi. Adətlərinin əksinə olaraq, aralarında adi sifətlərə diqqət yetirdik və Eşref Həkiminin qucaqlayıb alnından öpdüyü o mübariz ananın üzündə ərəblərin onları tanıdığını gördük. Makiyajsız ərəblər… İnsanlığımızı Allahın bizi yaratdığı və istədiyi kimi tanımağa başladıq.
Tunis millisinin Fransa millisini məğlub etdiyi gün panərəbizm mahnısı və himnləri səsləndi, çünki orada müstəmləkəçiliyin və istismar olunanların əlamətləri var idi. Mərakeşdən Omana qədər küçələr sevinclə dolu idi. Tunisin arzuladığı qələbə sevinci ilə…
Dünya Kubokunda gördüyümüz bütün bu simvollar və bütün bunlar pan-ərəbizmin bitmədiyini və Pan-Ərəbizmdən şikayətlənmək üçün Acemi və onun kimilərin tez olduğunu göstərir. Çünki pan-ərəbizm tənəzzülə uğraya bilər, sarsıla bilər, amma ölmür.
Pan-ərəbizm adrenalindir. Qətər və Şeyx Təmimi təbrik edirik. Çünki Doha küçələrində yürüş edən, Qətərdən kənardan onları izləsələr də qəlbləri onlarla olan ərəb tərəfdarlarının səslərindən, mahnılarından və yürüşlərindən ibarət emosional yüklü pan-ərəbizmin göz oxşayan rəngini yaratmağa töhfə verdilər. .
Pan-ərəbizm, ölməz bir mədəniyyət olaraq, hələ də üzməyimiz üçün sudur. Biz ərəblər bu suda balığıq. Pan-ərəbizm dediyimiz bu sudan çıxsaq, öləcəyik.
Pan-ərəbizm uşaqların çimərliklərdə tikdiyi və dalğaların apardığı qalalar kimi səhranın qumları üzərində tikilmiş illüziya və ya xəyal sarayları deyil. Pan-ərəbizm dəyişməz və qalıcı bir həqiqətdir və nəfəs alan ərəb gəncliyi olduğu müddətcə həmişə yeniləşəcək.
*Bu məqalədə yer alan fikirlər müəllifə məxsusdur və Independent Turkish-in redaksiya siyasətini əks etdirməyə bilər.
Tərcümə“24 SAAT”
