İran: Cazibədarlığını itirmə
2022-12-04 01:33:46
“Hökmdar” din xadimi reallığı böyük ölçüdə inkar edir və qeyri-mümkün şeylərə qeyri-adi inanır
Bir izləyicinin edə biləcəyi ən yanlış mühakimə hadisələri öz meyllərinə əsaslanaraq şərh edərkən idi.r; çünki o zaman o, nəinki neytrallığını itirir, həm də yolunu itirir.
Buna görə də tez-tez soruşulur “İran rejimi geniş siyasi təhlükəsizlik və küçə etiraz hərəkatı ilə devriləcəkmi?” sualına cavab “Bəli” də ola bilər “yox” o da ola bilər!
Yekun rəyə gəlmək yolunda gedəcək hər bir risk onu həqiqətdən ayırır, qərəzsizlikdən uzaqlaşdırır, əsassız ittihamlara səbəb olur.
Bütün bu etirazlar nəticəsində əslində baş verənlər, aşağıda ətraflı izah edəcəyimiz kimi, rejimin daxildə bir çox insana, daha da əhəmiyyətlisi xaricdəki tərəfdarlarına, xüsusən də ərəb şiələrinə olan cazibəsini itirməsidir.
Şiəlik ideyası İslam tarixində etiraz ideyası kimi ortaya çıxdı və bu görüntü ilə mövcud rejimlərin dolanışıq ehtiyaclarını ödəyə bilmədiyini görən müsəlmanların böyük bir hissəsini özünə cəlb etdi. Bu təbəqələr daha çox kasıb və məzlumlardan ibarət idi.
Lakin ideya hakimiyyətə gəldikdən sonra o, mütləq avtoritar dövlətə çevrilir, reallıqla əlaqəsini itirir və Rəbb tərəfindən rədd edilir. ‘rəsmi’ O olduğu üçün insanlardan uzaqlaşır.
Bu baxımdan daha geniş şiə fiqhi hərəkatı bir çox dövrlərdə müfsid olduğunu əsas gətirərək hakimiyyətdən uzaqlaşmağa çağırmış, iqtidar ideyasını xilaskar gözləmək fikri əvəz etmişdir. Şiə fəqihlərinin işi ümumi yox, xüsusi nəzarətlə məhdudlaşırdı.
Nəhayət, bəzi müasir fəqihlərin İranda İslam Respublikasının qurulması ilə aydın olduğu kimi bu ümumi oriyentasiyanı dəyişdirdikləri məlumdur, lakin mübahisə hələ də davam edir.
Şiə dövlətinin tarixini oxuduqda, onun yüksəlişini və süqutunu siyasi mənada İslam tarixi boyu araşdırdıqda görürük ki, o, çox vaxt məzlum və təcrid olunmuş, ədalətə çağırış fonunda dayanır.
Amma hakimiyyətə gələn kimi hökmdar (ləqəbi nə olursa olsun) hökmranlıq etməyə, zülm etməyə, öldürməyə haqq qazandırmağa meyllidir.
Əl-Hakim Bi-Emrillah kimi tanınan Əl-Mənsur bin Əbdüləzizin tərcümeyi-halı, bəlkə də hər hansı bir ölkədə bu qavrayış əsasında qurulan təcrübələri ən aydın şəkildə göstərir.
Hakim Bi-Emrilla, tarixdə etdiyi islahatlardan asılı olmayaraq, insanlara müəyyən yeməklər yeməyi qadağan etdi. “O, öldürməkdə çox uzağa getdi”qərara gəldi ki, hökmdarın adı çəkiləndə insanlar harada olurlarsa olsunlar, səcdə etsinlər!
daha çox cəmiyyət “nə yolda, nə də yas mərasimi arxasında gedəndə qadının üzünü göstərməmək” məcbur etdi!
Bir sözlə, o, xalqın şəxsi rəftarına qarışdı və hakimiyyətini əhatə edən regional güclərlə münaqişəyə girdi.
Qeyd olunan bu dövlətlərin tənəzzülünün çoxsaylı səbəbləri arasında üç ünsür bir-birindən ayrılmazdır; “korrupsiya, qəddarlıq və iddia edilən qüsursuzluq.”
Nə qədər uzun və qısa olsa da, son nəticədə hökumətin devrilməsini asanlaşdıran bu üçlüyün birləşməsidir.
Son 40 ildə İranda güc müdrikliyin mənbəyidir və layihə həm də qalib gəlməli olan layiqli bir layihə kimi təbliğ edilmişdir.
Bu da “Şiifobiya” ilə “Sünnifobiya” arasında mübarizə kimi ümumiləşdirilə biləcək bir qarşıdurmanın ortaya çıxmasına gətirib çıxardı Başqa sözlə, inanclar siyasi qarşıdurma vasitəsi kimi təhrif edilirdi.
Bu, orta əsrlərə və əvvəlki əsrlərdə cəhalətin və sərkərdələrin hökmranlığının kölgəsində qalmış Avropadakı katolik-protestant qarşıdurmasını davamçılarına xatırladan münaqişələrə bir dönüşdür.
Uzaq və yaxın keçmişdə olduğu kimi bir qanadın digəri üzərində, bir millətin digəri üzərində hökmranlığına yol açan total səhvdir.
Münaqişəni qızışdıran populist və milli maraqlar, yanlış tarixi təsəvvürlər meydana çıxanda bu əsaslı siyasi duet məzhəb duetinə çevrildi.
Bu münaqişə milli enerjinin əhəmiyyətli hissəsini sərf etdi, inkişaf imkanlarını əldən verdi, ən əsası isə dövrün şərtlərini və tələblərini aşdı, qarşılıqlı münasibətləri zəhərlədi, ölkələri məhv etdi, başqa bir dövrün alətlərini sarsıdıcı təzyiqlərlə insanların üzərinə gətirdi.
Bu gün İranda həbsxanalar çoxlu sayda siyasi məhbusla doludur və küçələrdə ölənlərin sayı azı 300-ə çatıb (rəsmi açıqlamaya görə).
Oftalmoloqlar nümayişçilərə qarşı qaz silahından istifadə edilməməsi barədə xəbərdarlıq edərək, bunun gözləri zədələdiyini bildiriblər.
Burada bir sıra ərəb şiələrini cəlb edən aşağıdakıları xatırlatmalıyıq. “İran modelinin parıltısı” solmağa başladı.
Tərcümə“24 SAAT”
