İran rejimi sadiqlik almaq üçün ailə zinət əşyalarını satır
2023-02-04 09:00:00
Təqaüdə çıxmış və ya təqaüdə çıxmış məmurların təkrar emal planına başlamazdan əvvəl sistemin gələcəyinə kifayət qədər inamı varmı?
Dəstək bazası xalq etirazları ilə sarsılanda avtokrat nə edir?
Ənənəvi cavab belədir: o, öz tərəfdarlarını imtiyazlarını artırmaqla arxayınlaşdırmağa çalışır, beləliklə, status-kvonu saxlamaqda onlara daha böyük üstünlük verir.
İslam Respublikasının “Ali Bələdçi” Ayətullah Əli XameneiBunu etməyə çalışır.
İran tarixində ən böyük özəlləşdirmə planı üçün fərman verməklə.
Keçən həftə elan edilən proqram, 23 il əvvəl başlanan ilk proqramdan bəri yeddinci növdür.
Yeni proqram dörd yenilik təklif edir:
Birincisi, əvvəlki proqramlardan fərqli olaraq, satıla bilən maddi aktivlərə məhdudiyyət qoymur.
İkincisi, Nazirlər Şurası və İslam Şurası (əlavə parlament) vasitəsilə ayrı-ayrılıqda (hər biri ayrıca) nəzarətdən imtina edir.
Üçüncüsü, plan üçün heç bir vaxt qrafiki təyin etməyib və yeddi nəfərdən ibarət xora dövlət əmlakını öz bildikləri kimi satmaq hüququ verir.
Nəhayət; icrasına nəzarət etmək üçün yeddi nəfərdən ibarət komitə təyin edir və onlara proqramla bağlı hər hansı təqibdən dönməz toxunulmazlıq verir.
Bu son nöqtə xüsusilə vacibdir, çünki hamısı İran İnqilab Keşikçiləri Korpusu O, DMO ilə əlaqəli bir neçə şəxsə təyin olunmamış ictimai aktivləri seçdikləri şəxsə ötürmək səlahiyyəti verir.
Güzəştlərin siyasi dəstəyi almaq və ya saxlamaq vasitəsi kimi bölüşdürülməsi İslam Respublikasının 1979-cu ildə yarandığı gündən bəri onun xüsusiyyətidir.
1980-ci ildə, hakimiyyətə gəldikdən aylar sonra, Ayətullah Ruhullah Xomeyni rəsmi dövlət strukturlarının əhatə dairəsi xaricində olan əmlakı müsadirə etmək üçün kütləvi müsadirə planını təsdiqlədi.
Planın bir hissəsi olaraq, molla və saqqal geyinmiş minlərlə molla və ya molla dərhal yaradılan “İslam xeyriyyə cəmiyyətləri” adı ilə şəxsi mülkləri ələ keçirdi.
1985-ci ildə İslam Daxili İşlər Nazirliyi 75.000-dən çox müəssisə və şəxsi evin ələ keçirildiyini, əksər hallarda ölkədən qaçan insanlara məxsus olduğunu bildirdi.
İslam qanunlarına görə müsadirə edilmiş əmlak ‘talan’ və ya ‘müharibənin atıqları’ Xomeyni müsadirə edilmiş mallarda namaz qılmağın qanuni olaraq məqbul olduğunu iddia edən fətva verib.
Sonradan, o vaxtkı prezident Əbül-Həsən Bəni Sədr və baş nazir Mir Hüseyn Yəhudi hökumətləri dövlət sektorunun iqtisadiyyatda payını artıran kütləvi ekspropriasiya planını həyata keçirdilər. Şah dövründə bu nisbət 55 faizdən 70 faizə yüksəldi.
Yeni rejim bu plandan kişilər üçün iş yerləri yaratmaq və sərvətləri inqilabdan əvvəlki biznes elitasından yeni yaranmaqda olan inqilabçılara ötürməklə tərəfdarları mükafatlandırmaq üçün istifadə edirdi.
Məsələn, Hizbullahın ilk qurucusu Ayətullah Hadi Qəffari qəfildən İranın ən böyük corab istehsalçısının baş direktoru oldu.
Lakin 1990-cı illərin əvvəllərində mollalar rejimə meydan oxumaq üçün inqilabdan sonrakı burjuaziyanın meydana çıxmasından ehtiyat edirdilər.
Bu təhlükənin qarşısını almaq üçün o zamankı prezident Əli Əkbər Haşimi Rəfsəncani iqtisadiyyatın dövlət və özəl sektor qanunlarından asılı olmayan, siyasi mollalar və onların hərbi və təhlükəsizlik müttəfiqləri tərəfindən idarə olunan dövlət-özəl sektoru ideyası ilə çıxış etdi.
Yeni sxem təkcə sərvət yaradan imkanlara çıxışı təmin etməklə kirayəçi iqtisadiyyatın əsasına çevrildi. Bununla belə, adi dövlət xidmətləri də bir kanal vasitəsilə həyata keçirilir: Rejimə və Bələdçiyə sadiqlik.
Bu hibrid sektor 400-dən çox fonddan, müxtəlif ölçülü xeyriyyə təşkilatlarından və özəl qruplardan ibarətdir: ‘İmama Yardım Komitəsi’, ‘İmamın Əmrləri İcra Komitəsi’ziyarətgahlar və İslam bankları ilə bağlı fondlar və əmlaklar, sözdə İslam bankları, sığorta şirkətləri və bir çox real və ya uydurma kooperativlər, 30-dan çox başlanğıc konsaltinq və xidmət şirkətləri, əksəriyyəti neft sənayesi ilə bağlıdır.
Hibrid sektor dörd hava yolu, altı gəmi xətti, bir neçə avtomobil istehsalçısı, ölkənin ən böyük tikinti podratçısı və bir neçə holdinq və investisiya qrupuna sahib olmaqla, nəqliyyat sənayesinə də genişləndi.
Rabitə sənayesinin, o cümlədən DMO və nizami orduya bağlı dörd supermarket şəbəkəsinin, otellər və kurortlar şəbəkəsinin, ən son isə mobil telefonların və poçtun ələ keçirilməsi sənayenin payını əhəmiyyətli dərəcədə artırdı.
Tərcümə“24 SAAT”
