İsrailli rəssamlar Niv Tişbi, Əsəd Azi, Vanda Kerenlə müsahibə – İsrail Mədəniyyəti
31/08/2024
Bu aya pərdə düşdükcə biz İsrail avqust ayının istisinə baxırıq – həm havada, həm də davam edən müharibədə hiss olunur.
Avqust ayında bir çox israilli öz vəziyyətini qorumaq üçün yollar axtarır psixi sağlamlıq idman, musiqi, ictimai fəaliyyətlər və incəsənət vasitəsilə. “Escapism” bu yay tez-tez eşitdiyim termindir.
Ona görə də bu dəfə maraqlı sənət sərgiləri axtarışında tamaşaçıları başqa yerə aparan və ətrafdakı reallıqdan müəyyən dərəcədə, heç olmasa bir anlıq uzaqlaşmamıza imkan verən sənəti axtarmaq qərarına gəldim. Rəssamların ilkin məqsədi olmasa belə, işlərinin nəticəsi bu qaçış effektini verə bilər.
ilə görüşdüm üç israilli rəssam sənəti mənə bu hissi bəxş edən, üç sualıma cavab verməyə razılaşan çox fərqli fon və təcrübələrdən:
Sizi nə ruhlandırır?
Sənətə nə deyirsən?
Sizcə, sənət əsərlərinizi digər rəssamlardan nə ilə fərqləndirir?
Akademik bacarıqlarını heykəllər və instalyasiyaların yaradılmasında 3D məkana olan valehliyi ilə birləşdirən Tişbi İsraildə bir neçə solo şou təqdim edib, İsrail və Almaniyada bir çox qrup sərgilərində iştirak edib.
O, illüstrasiyalı uşaq kitabına görə Yossi Stern Mükafatının (2012) və İsrail Muzeyinin Ben-Yitzhak Fəxri Mention Mükafatının (2018), üstəlik, Mifal Hapayis Mədəniyyət və İncəsənət Şurasının (2021, 2018) daxil olmaqla bir sıra qrantların laureatıdır. ) və Yehoşua Rabinoviç İncəsənət Fondu (2023).
Tişbinin əsərləri, Herzliya Müasir İncəsənət Muzeyində keçən ilki “Karnaval” adlı fərdi sərgisindəki kimi uşaq oyuncaqlarını xatırladır. Ekzistensial məsələlərlə məşğul olarkən, cizgi filmi fiqurlarından da təsirlənirlər; buna uyğun olaraq Tişbi, insan dərisinin rənginin cizgi filmi kimi, qeyri-real versiyası olaraq sevimli rənglərindən biri olan çəhrayı ilə getməyi seçdiyini izah edir.
Təl-Əvivdə yaşayan Tişbi, zahirən yüngül məzmun kimi görünən şeylərlə oynayır, izləyicilərə əvvəlcə şən və əyləncəli hisslər bəxş edir, sonra onları işinin alt qatlarını tapmağa cəlb edir. “Mən ənənəvi perspektivlərə meydan oxuyan təcrübələri üzə çıxarmağa çalışıram.” Əsərlərində o, azadlıq və azadlıq suallarını araşdırır (zehni, şəxsi, sosial və siyasi, lakin müsahibədə qeyd etdiyi kimi “xəbərlərdə eşitdiklərimiz kontekstində deyil”); və o, bunları təşkilatlanma və nizam, nəzarət və bəzən təzyiq mexanizmləri ilə müqayisə edir.
Həmçinin cari işində, Günəş vannası quraşdırması, Tel-Əviv İncəsənət Muzeyində Nata’s Garden şəhər plazası üçün istifadəyə verilmiş ilk sayta xüsusi iş olan Tişbi azadlıq məsələsi ilə məşğul olur, lakin yayda, zahirən rahat formada. Rəssam ziyarətçiləri masalar, çətirlər, insan bədənləri ilə birləşmiş çəhrayı, qırmızı və qara (günəşlənmənin müxtəlif mərhələləri) şezlongları arasında gəzməyə və dincəlməyə dəvət edir.
Ən son xəbərlərdən xəbərdar olun!
The Jerusalem Post bülleteninə abunə olun
“İnsanların bundan həzz aldığını görməkdən xoşbəxtəm, lakin onların iştirak etmələrini və daha dərindən düşünmələrini istəyirəm” deyir.
Üzlərin/yataqların gözləri var, lakin üz ifadələri yoxdur; Tişbi bizi öz düşüncələri və hissləri ilə bağlı bir sirrlə və niyə – Tişbinin mənə işarə etdiyi kimi – kreslolarından tərpənə bilmədikləri sualları ilə tərk edir….
İlham: “Geniş mənada ətrafımdan təsirlənirəm. Mən tez-tez məni qorxudan və ya narahat edən şeylərdən ilham alıram. Bu elementlər məni hərəkətə gətirir, diqqətimi tələb edir və sənətim vasitəsilə onlarla mübarizə aparmağa imkan verir. Bir çox layihələrimdə, canlı rənglərinə və oynaq ruhuna baxmayaraq, tez-tez distopik bir alt ton var. Mən ilhamı qroteskdə, absurdda və yumoristikdə tapıram.
“Dünyanı şərh etdiyim estetika həndəsi formalara əsaslanır. Bunlar mühəndis formalarıdır, qəliblərə bükülmüş, qeyri-təbii və müəyyən mənada primitivdir. Mənim həndəsədən istifadəm həm də nizam və xaos, nəzarət və azadlıq arasındakı gərginliyi təmsil edən alleqorikdir. Bəzən mən Afrika maskalarından və totemlərindən ilham alıram ki, bu da işimə bütpərəst və ritualist aspekti daha da aşılayır”.
Sənətin mənası: “Mənim üçün sənət fikirləri, duyğuları və düşüncələri əks etdirən ifadə tərzi və dünya ilə əlaqə qurma üsuludur. İncəsənət özünün əlçatmaz və sirli cazibəsi ilə fəlsəfi anlayışlarla rezonans yarada bilər, onların əhəmiyyətini daha da dərindən hiss etmək üçün gücləndirir.
“İncəsənətdə ən gözəl tapdığım şey odur ki, bu, müşahidəçilərə özləri haqqında düşünməyə və əsərdən ən çox ehtiyac duyduqlarını çıxarmağa imkan verir. İncəsənətin, əks halda diqqətdən kənarda qala biləcək yatmış düşüncələri necə işıqlandıra biləcəyini sevirəm və bu, mənim işimdə daim nail olmağa çalışdığım bir şeydir.”
Tişbinin sənəti: “Dizayndakı keçmişim multidissiplinar yanaşmanı formalaşdırdı və iki ölçülülük və maddiliyin qarışığı ilə mənim perspektivimə dərindən təsir etdi. Simvolik olaraq maddi düzlükdən istifadə edərək, mənim heykəllərim mahiyyətcə üçölçülü olsa da, iki ölçülü mühiti vurğulayır və ona meydan oxuyur. Bu eksperimental düzləşdirmə prosesi bir növ fəthi, fərdiliyi silən və şəxsiyyətin axıcılığı üzərində düşünməyə sövq edən formal birləşməni əks etdirir.
“Təsvirimi fakturalı, çoxölçülü təcrübələrə çevirərək, tamaşaçıları fəal şəkildə cəlb edən iş yaratmağı hədəfləyirəm.”
Əsəd Azi 1955-ci ildə Qalileyanın Şfaram şəhərində anadan olub. O, Hayfa Universitetində və Tel-Əviv Universitetində rəssamlıq təhsili alıb, təhsilini İtaliyanın Karrara şəhərində davam etdirib.
Başlanğıcda heykəltəraş kimi təhsil almış, lakin rəsmləri ilə tanınan Azi universitetin təsviri incəsənət müəllimidir. O, İsrail prezidenti tərəfindən verilən Yad Layaad Mükafatı (1987) kimi bir çox mükafatların sahibidir; Gənc İsrailli Rəssam üçün Beatrice Kolliner Mükafatı, İsrail Muzeyi, Yerusəlim (1990); və Təhsil, Mədəniyyət və İdman Nazirliyinin mükafatı (2000). O, İsrail, Avropa, Cənubi Afrika və ABŞ-da solo və qrup şoularında çıxış edib. Yaffada yaşayır və işləyir.
Təl-Əvivdəki Qordon Qalereyasında bu yaxınlarda açdığı “Terra İnfirma” sərgisində Azi Məsihin hekayəsini müxtəlif dini nöqteyi-nəzərdən izah edir. Onun sərgidəki rəsmləri erotik, mistik və eyni zamanda intellektualdır. O, həmçinin Məsihin qadın ola biləcəyini söyləyərək onun cinsiyyətinə meydan oxuyur. Azi akril rəsmlərinə qeyri-aşkar elementlər əlavə edərək kollajlar da yaradır; məsələn, Azi (işində ilk dəfə deyil) amerikalı abstrakt rəssam Mark Rotkodan sitat gətirdiyi rəsmdə əyilmiş serviette.
Məsih kontekstində o, eşşəkləri çəkir. “Mən təxəyyüldən rəsm çəkirəm” deyir. Bununla belə o etiraf edir ki, görüntülər onun uşaqlıq xatirələrini xatırlada bilər: “Mən kənd təsərrüfatı kəndində böyümüşəm, orada çoxlu eşşək görmüşəm”.
Beş oğlanın ən böyüyü olan Azi anası tərəfindən böyüdü. O xatırlayır: “O, məni evdən səkkiz kilometr aralıda yerləşən Kiryat Atadakı yəhudi məktəbinə göndərdi, çünki atam 1961-ci ildə suriyalılar tərəfindən öldürüldükdən sonra ona ibrani dilində sənədləri oxumaq üçün kimsə lazım idi. Atam İsrail ordusunda xidmət edirdi”.
Azi sinifdə yəhudi olmayan yeganə şagird idi. Onun məktəb dostluqları bu günə qədər davam edib. Orta məktəb və universitet arasında üç il IDF-də xidmət etdi. Daha sonra o, Rega rəssamlar qrupunun yaradıcılarından biri olub.
1982-ci ildə o, Qolan Təpələrindəki druz əhalisinin İsrail vətəndaşlığının zorla qəbul edilməsinə qarşı keçirdiyi tətildə iştirak edib. O, Taibada Fələstin İrs Mərkəzinin ilk festivalının təşkilatçılarından biri olub. 1986-cı ildə İsraili Venesiya Biennalesində təmsil edib. Azi ərəb və ivrit dillərini mükəmməl bilir. Ondan kimliyini soruşduqda “Mən sənətkaram” deyə cavab verir.
İlham: “Məni ruhlandıran, təxminən 50 ildir öyrəşdiyim vərdişimdir ki, səhər durub studiyaya getmək və hər zaman düşündüyüm bir şeyi rəngləmək, bir növ situasiya, narahat edən bir mövzudur. buradakı, yaşadığım yerdəki həyatla əlaqəli olan mənə, bu, düşündüyüm bir fikirlə bağlıdır. Bu, həm də ümumilikdə ekzistensial vəziyyətin metaforasıdır. Varlıq sualları məni narahat edir.
“Həmçinin başa düşülür ki, sənət tarixinə dair biliklərim məni istiqamətləndirir və böyüdüyüm böyük sənətkarların ailə üzvlərindən biri olmağa sövq edir. Onların qoyub getdikləri ədəbiyyatdan (yəni irsdən), eləcə də qalereyalarda və muzeylərdə (hazırkı rəssamların) son debütlərindən (ilham alıram)”.
Sənətin mənası: “Sənətin nə olduğunu müəyyənləşdirmək mənim üçün çətindir. Bir obyektin niyə sənət, digərinin niyə olmadığı ilə bağlı fəlsəfi təriflər var. Bu mənim üçün daha az maraqlıdır. Mən vizual sənətə öz sənətimi ifadə edə biləcəyim müəyyən bir səhnə və ya pəncərə növü, faydası olmayan, lakin estetik və mənəvi rolu olan bir şey əlavə edirəm”.
Azi sənəti: “Mənim gördüyüm iş mənə ən uyğun gələn texnika və ya üsullardan istifadə edərək ideyanın materiala çevrilməsinin müəyyən bir növüdür. Mənim vəziyyətimdə bu, rəsmdir. Mən görüntünü müəyyən bir şəkildə mürəkkəb və maraqlı etməyə çalışıram ki, onu baxmağa dəyər və ya tamaşaçının nəyə baxdığını anlamaq üçün səy göstərməyə dəyər. İçimdə bəzi çox mücərrəd şeylər (hisslər, hisslər, düşüncələr və ya təxəyyüllər) mövcuddur və (onlar) yaranır, mən isə başqa bir təbəqə və başqa bir təbəqə (boya) düzəldirəm.”
Əsəd Azinin internet saytı və İnstaqramı yoxdur, ona görə də burada bir az daha çox oxuyun: www.gordongallery.co.il/artist/asad-azi2
Vanda Keren
Vanda Keren Liviyada anadan olub və qısa müddət sonra ailəsi Romaya köçüb. Keren üç yaşında olanda valideynləri İsraildəki qohumlarına qoşulmaq qərarına gəldilər və ailə aliya etdi. O, İsrailin mərkəzində, Pardesiya və Bat Yamda italyan və ivrit dillərində böyüyüb. Uzun illərdir ki, o, Tel-Əvivdə yaşayır.
Onun təsviri sənət yolu qeyri-adi idi; bərbərlik karyerası ilə başladı. O, yenilikçi saç düzümü ilə tanınan beynəlxalq mükafatlı saç stilistidir. (“Mən L’Oreal-ı İsrailə gətirmişəm” deyə o, jurnala deyir.) Bu sahədə onilliklər boyu uğur qazandıqdan sonra o, yaradıcılığını sənətdə ifadə etmək qərarına gəldi. “16 yaşımdan yaradıcılıqla məşğulam, ancaq yetkinlik yaşına çatanda ən yaxşı İsrail rəssamlarından dərs aldım və son 25 ildə sənət karyeramı davam etdirirəm.”
İncəsənətdə Keren beton və tuncda heykəltəraş kimi başladı. Onun insan bədənlərinə və üzlərinə olan marağı, saç dizaynının təbii uzantısı kimi görünür. O, realizmi abstraksiya ilə qarışdırır.
Heykəllərdən qısa müddət sonra Keren intensiv rənglərə olan digər heyranlığını ifadə edərək (əsasən yağla, bəzən akrillə və bəzən hər ikisinin qarışığı ilə) rəsm çəkməyə başladı.
Çoxölçülü rəsmlərdə o, dünya üzrə müxtəlif səyahətlərdən əldə etdiyi təbiət müşahidələrini, daxili aləmini və mənəviyyatını əks etdirir. Keren Təl-Əviv Rəssamlar Evində yeni açılan “Göy qurşağının üstündə” adlı sərgisində o, təbiətə və həyata olan ehtirasını bölüşür.
İlham: “Hər şey bərbərlik peşəsindən başladı, sonra bunun sənət sahəsi olduğunu kəşf etdim. Rəng mütəxəssisi oldum, saç sahəsində kolorist deyilən. Beş il ərzində saç sahəsində uyğun rəngləri əldə etməyi öyrəndim və onları sənətimə gətirdim.
“Bütün həyatım boyu heykəltəraşlıq, rəsm çəkmək və yaratmaq arzusunda olmuşam. Yalnız boşandıqdan sonra başladım. Mən dünya üzrə səyahətlərimdən ilham alıram və məni hərəkətə gətirən təbiət yerləri mənim əsas ilham mənbələrimdir. Mən şəlalələri və dənizi sevirəm və onlardan təsirlənirəm. Sənətdə mən də primitivizm, klassizm və sürrealizmdən ilham alıram”.
Sənətin mənası: “Sənət məni həyatda aparır. Ailəm üçün şam yeməyi hazırlamaqdan tutmuş, dünyanın hər yerindən muzey və qalereyaları ziyarət etməyə qədər sənət mənim həyatımı istiqamətləndirir. Şəxsiyyətimdə estetik tərəf çox üstünlük təşkil etdiyindən, estetika mənim üçün bir sənətdir”.
Keren sənəti: “Mənim üçün qadın kətan kimidir. Mən rəsmlərimi belə yaradıram. Boş bir kətan və mən onun üzərinə fantaziyamı tökürəm. Hər bir insan unikal və xüsusidir və öz sənətini, tərcümeyi-halını və hisslərini ortaya qoyur. Mənim rəngkarlığım həddi-hüdudu yoxdur və ətrafdan öyrənirəm ki, bu rəng partlaması qeyd-şərtsizdir və mənim və şəxsiyyətim üçün çox unikaldır.
“Mənim işimdə mənəviyyat həmişə (mövcuddur) və izləyicini hərəkətə gətirmək mənim üçün vacibdir.”
