Arif Hacılı: “Biz artıq bizim işimizə ziyan vurmağa başlayan mətbuat orqanlarından xilas olmuşuq”

Müsavat başqanı Arif Hacılı ilə uzun müddətdir müsahibə götürmək istəsək də, alınmamışdı. Təkcə “Qaynar Qazan”da yox, ondan əvvəl də Arif Hacılı heç bir zaman bizə müsahibə verməyə sıcaq baxmamışdı. Bunun bir çox səbəbləri var və mən o səbəblər üzərində dayanmaq istəmirəm. Amma “Qaynar Qazan”da bir neçə dəfə israr etmişdik. Cavab gəlməmişdi. Bu tərəfdən də sıravi müsavatçılar niyə “Qaynar Qazan”da Arif Hacılıdan müsahibə götürmürsünüz deyı bizə sitəm edirdilər.

Xədicə İsmayılın müsahibəsinin doğurduğu rezonans bizi bir daha Arif Hacılı ilə müsahibəyə yönəltdi və bu dəfə alındı. Tam da köhnə nəsil siyasətçidir. Müsahibəyə başlayanda özünün diktofonunu birləşdirdi. Bu, bizə inanmamaq mənasına gəlirdi. Bizim müsahibəni bəyənməsə, özünün variantını yaymaq düşüncəsi idi. O zamandan qalmışdı. Hesab edirəm ki, gərək qalmayacaq.

Arif Hacılını çox hazırlıqlı siyasətçi olaraq gördüm. Bütün suallara cavab verməyə hazır idi. Sadəcə, bizim formatımız 1.5-2 saat olsa da, söhbət 3 saat uzanmış, amma Arif Hacılıya yönələn suallar hələ də bitməmişdi. Ona görə də bəzi suallarımızı verə bilmədik, amma əsasən, suallarımıza cavab ala bildik.

Arif bəylə müsahibə götürəndə nə Türkiyədəki hərbi çevriliş təşəbbüsü, nə də prezident İlham Əliyevin referendum təklifi olmuşdu. Ona görə də Arif bəy bir neçə dəfə müsahibənin yayınlanmasını təxirə salmağı təklif eləsə də, razılaşmadım. Məncə, indiki müsahibə belə gündəmdir və gündəmdə öz yerini də tutacaqdır.

Arif Hacılı bu dəfə Rauf Arifoğlu və “Yeni Müsavat” qəzeti ilə münasibətlərinə biryolluq aydınlıq gətirib. Elə sözlər danışıb ki, artıq bundan sonra Müsavat Partiyası ilə “Yeni Müsavat” qəzetinin bir arada olduğunu, ya da bir-birinə təsir etdiyini kimsə iddia edə bilməz.

Arif Hacılının İsa Qəmbərlə, Qubad İbadoğlu ilə, Əli Kərimli ilə bağlı dediklərini, Lalə Şövkət və Etibar Məmmədov haqqında söylədiklərini də sıradan sözlər kimi qəbul etmək doğru olmaz. İndiki məqamda isə sensasion qiymətləndirmək bəlkə də ən normalıdır. Onunla Azərbaycanın son illərdə baş verən tarixi hadisələri haqqında da danışmaq fürsətim oldu. 4 iyun hadisələrinə, Sürət Hüseynova, onun illər əvvəl “Xural”a verdiyi müsahibədə səsləndirdiyi iddialara da münasibət bildirdi. Elə maraqlı məqamlar müşahidə etdim ki, güman ki, Arif Hacılı ilə bir neçə dəfə və bir neçə maraqlı məqamda müsahibələrimizi olacaq. Azərbaycan tarixi üçün. Azərbaycanın gələcəyi üçün.

Maraqlı şairdir həm də Arif Hacılı. Təbii ki, qalmaqallı “Darıxıram” şeirindən də danışdıq və o haqda Arif bəyin çarpıcı fikirləri var. Amma müsahibədən sonra saqqızını oğurlayıb 2003-cü il məhkəmələrində hakim Mənsur İbayev haqqında yazdığı şeirin iki bəndini ala bildim. Və onu Oxucuların ixtiyarına verirəm:

Vaxt var idi, yaman bərkdən gedirdin,

Bu işdən də xeyir-bəhər güdürdün,

Stalinə oxşadırdıq, gülürdün,

İndi sanki suya düşmüş cücəsən

Nə var nə yox, Mənsur müəllim, necəsən?

İnkir-minkir gözləməkdə yolunu,

Tək səni yox, həm sağını, solunu,

İncitdiyin hər bir Allah qulunun,

Orda gərək hesabını verəsən

Nə var nə yox, Mənsur müəllim, necəsən?

Zatən müsahibə çoxdur. Girişi də elə uzun etmək istəmirəm. 3 saatlıq müsahibəni 2 gün aralıqlarla yayınlayacağam və Oxucu-tamaşaçı özü qərar verəcək. Amma onu mütləq deməliyəm ki, bütün deyilənlərlə birlikdə, Arif Hacılı təsadüfi siyasətçi deyil. Mən onu elə gördüm. Və hesab edirəm ki, o, hələ Azərbaycan siyasətinə indən sonra da özünün töhfələrini verəcək.

Buyurun, “Qaynar Qazan”ın 23-cü qonağını, Müsavatın başqanını dinləyin. Bundan sonra qərar verəcəksiniz: “Müsavatın başqanı olsun cümhurbaşqanı” şüarının ona aidiyyatı var, yoxsa yox.

Əvəz Zeynallı

I hissə

 

İllər sonra oturduğum kabinetə girəndə Ramiz Mehdiyevə verdiyim ilk sual bu oldu…

 

– Arif bəy, xoş gördük sizi “Qaynar Qazan”da.

– Çox sağ olun.

– Biz təxminən bir il əvvəl sizi “Qaynar Qazan”a dəvət etmişdik, amma sizdən cavab gəlməmişdi.

– (Pauza…) Nəsə xatirimdən çıxıb.

– Hə… Mən sizdən ilk dəfədir ki, belə geniş müsahibə götürürəm. Baxıram, müsahibəyə başqa partiya sədrləri kimi çox həssas yanaşırsınız. Məsələn, AMİP sədri Etibar Məmmədov da müsahibələrini mütləq özü diktofona yazdırardı və sonra özü nəzarət edərdi. Hətta elə müsahiblərimiz var ki, müsahibəni əvvəlcədən yazılı şəkildə tələb edir, baxır, düzəliş edib geri göndərir.

– Bu məsələlərə məsuliyyətli yanaşmağı bu gün mənə tutduğum vəzifə – siyasi təşkilat rəhbəri olmağım vadar edir. Bu, məsuliyyətli bir işdir, ona görə də buna məsuliyyətlə yanaşmaq mənə elə gəlir, normal bir haldır.

– Bəlkə əvvəllər dövlət vəzifəsi daşımağınızdan da irəli gəlir bu keyfiyyətləriniz? Siz həm də vəzifədə olarkən Prezident Aparatının rəhbəri Ramiz Mehdiyevin oturduğu otaqda oturmusunuz…

– …Bəli, o otaqda Ramiz Mehdiyevdən əvvəl mən oturmuşam.

– Onda belə çıxır ki, sizin tutduğunuz vəzifə aparatın rəhbəri statusunda olub?

– Ramiz Mehdiyevin vəzifəsi mənim o illərdə tutduğum vəzifədən daha böyük vəzifədir. Çünki o, icra hakimiyyəti strukturlarına rəhbərlik etməkdən başqa, həm də Prezident Aparatına rəhbərlik edir. Bu iki vəzifəni birləşdiriblər. O dövrdə mən yalnız icra hakimiyyəti strukturlarına rəhbərlik edirdim və Prezident Aparatının rəhbəri isə dövlət katibi idi.

– Yeri gəlmişkən, vəzifədən çıxandan sonra o otaqda yenə olmusunuzmu?

– Bəli, 1998-ci ildə bir dəfə orada olmuşuq. SİDSUH dövründə bir dəfə seçki isahatları keçirilməsi ilə əlaqədar təkliflər irəli sürülmüşdü və hökumətlə müxalifət arasında bu təkliflərin müzakirəsi gedirdi. O müzakirələrdən birində SİDSUH-un nümayəndə heyətinin tərkibində həmin otaqda oldum. Otaqda ciddi dəyişikliklər baş vermişdi. Əsas dəyişiklik də ondan ibarət idi ki, orada olan bir neçə min çox maraqlı kitab artıq yox idi…

– Bir neçə min?

– Bəli, mən dövlət müşaviri vəzifəsinə gələrkən həmin otaqda bütün divar boyu kitabxana var idi və orada çox maraqlı dünya klassiklərinin, Azərbaycan klassiklərinin həm tarixi, həm də bədii əsərləri var idi. Məndən əvvəl bu kitabları Telman Orucov ora gətirmişdi və onu aparmamışdı, ona görə mən də kabineti tərk edərkən o kitabları götürməmişdim və kabinetə daxil olan kimi Ramiz Mehdiyevə verdiyim ilk sual o oldu ki, “bəs, kitabılar hanı?” Hərhalda mənə belə dedi ki, o, ora gələrkən artıq o kitablar yox imiş… Yəni kitabların taleyindən xəbərsizdir.

– Bu, çox maraqlıdır. Əslində, o qədər böyük bir kitabxana necə yoxa çıxa bilərdi? Çox maraqlıdır. O zaman Mehdiyevlə görüşmüşdünüz?

– Bəli, Xalq Cəbhəsinin, Azərbaycan Demokrat Partiyasının, Liberal partiyanın, Ədalət partiyasının da nümayəndələri həmin görüşdə vardı.

– Prezident seçkilərindən əvvəl?

– Bəli. Bu tərkibdə olan nümayəndə heyəti, məhz seçki qanununun, seçkiöncəsi islahatların keçirilməsi ilə əlaqədar Prezident Aparatında görüş keçirmişdi.

Əgər siyasətçi haqqında danışılırsa, yazılırsa

– Son günlərin məlum hadisələri fonunda mənim sizi “Qaynar Qazan”a dəvət edəcəyimlə bağlı sosial şəbəkədə verdiyim elan zamanı da insanlar az qala sizi hakimiyyətə işləməkdə ittiham edirlər. Bu, nədən irəli gəlir?

– Bilirsinizmi, siyasətçi haqqında danışılmasa, yazılmasa pisdir. Əgər siyasətçi haqqında danışılırsa, siyasətçi haqqında yazılırsa, deməli, o siyasətçinin siyasi proseslərə təsir imkanları genişdir.

– Bunu belə yaxşı deyirsiniz, amma bizim də mətbu fəaliyyətimiz dövründə bir çox siyasətçilərin sosial şəbəkələrdə, facebook səhifələrində böyük bir dəstəsinin olduğunun şahidi olmuşuq. Həmin dəstələr müxtəlif siyasətçilərin “piar” kampaniyasını aparmağa çalışırlar. Mən belə hallarla AXCP sədri Əli Kərimli ilə “Qaynar Qazan”a müsahibə alrkən də qarşılaşmışdım və onun özünə bu haqda sual vermişdim. Amma son günlər belə dəstələrin sizin də müdafiənizə qalxdığının şahidi oldum. Sizi də facebook-da müdafiə edən böyük bir dəstə var. Məsələn, Xədicə İsmayılın müsahibəsindən sonra sanki bir fırtına qopdu. Əslinə qalarsa, mahiyyət etibarilə Xədicə İsmayıl heç nə deməmişdi. O, bir ifadə işlətmişdi ki, “Müsavat partiyasının atdığı müəyyən addımları mən anlamıram…” Bu ifadədə belə bir əks-səda yaradacaq nə var idi ki?

– Mənim sosial şəbəkələrdə xüsusi bir dəstəm yoxdur. Bu istiqamətdə təzyiq qrupları yaratmamışam. Çünki mən prezidentliyə namizəd deyiləm. Bu baxımdan, əgər kimlərsə məni müdafiə edirlərsə, onlara yalnız təşəkkür edə bilərəm.Yəni xüsusi olaraq bu istiqamətdə hər hansı bir iş aparmamışam. Amma sizin mənə indi dediklərinizdə müəyyən ziddiyyətlər var. Gah dediniz ki, “sizi hakimiyyətin adamı olmaqda ittiham edirlər”, sonra dediniz ki, məni müdafiə edirlər. Mənə elə gəlir ki, Müsavat partiyasına qarşı haqsız irad olmuşdu…

– Nədə idi haqsızlıq?

– Müsavat partiyasının fədakar mübarizəsinə qarşı ehtiyatsız ifadələr işlədilmişdi. Təəssüf ki, bu ifadələrə ola bilsin ki, bir qədər sərt cavab verildi.

– Mən indi sizə verilən suallara da baxıram. Haradasa ilk dəfədir qaşılaşıram ki, təxminən 6-7 facebook istifadəçisi, “Arif bəy, bu suala cavab verin”, “yox, bu suala cavab verməyin” kimi sanki sizi istiqamətləndirməyə çalışırlar. Mən bu tip şeylərin şahidi olmamışam.

– Müsavat demokratik təşkilatdır. Müsavat partiyasının başqanına hətta publik olaraq məsləhət vermək partiya daxilində normal qarşılanır. Ola bilsin, bununla bağlıdır.

– Yəni siz bunu “məsləhət” kimi qəbul edirsiniz. Mən bunların bəzilərini qeyd eləmişəm. Yeri gəldikcə sualları verəcəm.

– Buyurun.

– Adətən, başqa partiya sədrlərində də bununla qarşılaşmışıq. Sizin facebook-da saxta profilləriniz yoxdur ki?

– O, başqa partiya sədrlərində olur, bizdə olmur.

– Yəni sizdə olmur?

– Yox.

– Son günlər Xədicə İsmayılın müsahibəsinin müzakirələrində bir istifadəçi haqqında danışıldı. Hətta onun – “Azad Türk” adlı facebook istifadəçisinin qardaşınız Mustafa Hacıbəyliyə məxsus olduğu iddia edildi.

– Mən Azadı tanıyıram. O, Müsavat partiyasının təəssübkeşidir və təbii ki, Mustafa Hacıbəyliyə heç bir aidiyyatı yoxdur.

Müsavatda “qardaşlar kultu” varmı?

– Ümumiyyətlə, Müsavatla, sizinlə bağlı müzakirələrdə tez-tez Hacıbəyli qardaşları dövrəyə çıxır ki, bu da çox müzakirələrə səbəb olur. Bununla bağlı suallar da var. Yəni Müsavat partiyasında bu məsələ ilə bağlı hər hansı problem varmı? Sizə bir söz deyən kimi dövriyyəyə Mustafa Hacıbəyli çıxır, Vaqif Hacıbəyli hər zaman çıxır, son hadisələrdə də bu oldu. Hətta suallar arasında belə iradlar da var idi ki, “Arif bəy niyə onlara demir ki, qardaş, bu, Müsavat partiyasıdır və mən də bu partiyanın başqanıyam. Siz bu məsələlərə qarışmayın”.

– Vaqif Hacıbəyli və ya Mustafa Hacıbəyli siyasətdə mənə görə olan şəxslər deyillər. Mustafa Hacıbəyli hələ 18 yaşı bitməmiş Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin Zaqatala təşkilatına qoşulmuşdu və orada Gənclər Təşkilatı yaratmışdı. Yəni hələ AXC-yə üzv olmağa yaşı çatmayan dövrdə bu prosesdə iştirak edirdi. Sonrakı dövrlərdə də kifayət qədər şərəfli mübarizə yolu keçib. Şuşanın azad olunması üçün könüllü olaraq Ramiz Qəmbərovun batalyonuna qoşularaq, orada ağır yaralanıb. Bu gün də Qarabağ müharibəsi qazisidir. Sonrakı bütün dövrlərdə də bir siyasətçi, jurnalist kimi daim fədakar fəaliyyət göstərib. Bu fəaliyyətini indi də davam etdirir. Hesab etmirəm ki, Arif Hacılının qardaşı olması onun siyasi karyerasına müsbət təsir edib. İsa Qəmbər də demişdi ki, “əgər Mustafa Hacıbəyli Arif Hacılının qardaşı olmasaydı, uzağı 2006-cı ildə mən onu Müsavat partiyası başqanının müavini təyin edərdim”. İndi də Mustafa Hacıbəyli Müsavat partiyasının fəhlələrindən biridir. Nə Divanda təmsil olunmur, çünki namizədliyini irəli sürməyib, nə də mənim təyin etdiyim hər hansı bir vəzifədə yoxdur. Sadəcə öz fədakar əməyi ilə Müsavat partiyasına dəstək verir. Vaqif Hacıbəyli də 90-cı illərin əvvəllərindən başlayaraq, həmişə demokratik proseslərə dəstək verib. Siz onun rəhbərlik etdiyi “Müxalifət” qəzetini yəqin ki, xatırlayırsınız…

Fəxr edirəm ki, mənim heç bir qohumum məndən imtina etməyib

– Bəli…

– İstər hakimiyyət dövründə, istərsə də xüsusilə hakimiyyətdən sonrakı irtica dövrlərində “Müxalifət” qəzeti Azərbaycanda demokratik düşərgəni müdafiə edən və Əlyev rejiminə qarşı dik dayanan azsaylı mətbuat orqanlarından biri idi və bu mətbuat orqanına da Vaqif Hacıbəyli rəhbərlik edirdi. Mənim qardaşlarım dəfələrlə apardıqları fədakar mübarizəyə görə həbs və təqib olunublar. İndi də təqib olunurlar, təqib olunmaqda davam edirlər. İş yerlərini itiriblər. Başqa bir siyasi karyeraları da mövcud deyil. Peşələri üzrə karyeraları mövcud deyil. Vaqif Hacıbəyli çox qabiliyyətli və savadlı hüquqşünasdır. O dövrdə öz savadı ilə, öz biliyi ilə Azərbaycan Dövlət Universitetinin hüquq fakultəsinə daxil olub və oranı yüksək qiymətlərlə bitirmiş bir şəxsdir. Onun qrup yoldaşları indi hakimdir, prokurordur, başqa vəzifələrdə çalışır. Ancaq Vaqif Hacıbəyli hələ də Vəkillər Kollegiyasının üzvü ola bimir. Hesab etmirəm ki, bütün bunlar yalnız mənə görədir. Onun özünün də fəaliyyəti buna imkan vermədi ki, Vəkillər Kollegiyasına qəbul olunsun. Mən istər qardaşlarımın, istərsə də ailə üzvlərimin mənimlə birlikdə olması ilə və Azərbaycanın demokratikləşməsi, azadlığı, firavanlığı uğrunda mübarizə aparması ilə fəxr edirəm. Bu, müsbət haldır. Məncə yaxın qohumların siyasətçidən imtina etməsi ilə yox, onunla birlikdə olması ilə fəxr etmək lazımdır. Mən bununla fəxr edirəm ki, mənim heç bir qohumum məndən imtina etməyib və mənim nəslimdə – soyadımı daşıyan insanlar arasında çoxsaylı adamlar var ki, siyasi prosesdə fədakarlıqla iştirak edirlər.

– Belə deyib, hakimiyyətə ideya verirsiniz…

– …Onların bir çoxu vəzifələrini, karyeralarını itirib. Mənim 1977-ci ildən Mərkəzi Xəstəxanada ginekoloq həkim işləyən bacımı faktiki olaraq vəzifəsindən kənarlaşdırdılar, işləməsinə imkan vermədilər. Kifayət qədər qabiliyyətli və bacarıqlı olan qardaşlarım hər hansı bir vəzifəni tutmurlar. Təkcə bacı-qardaşlarıma aid deyil. Hacılı, Hacıbəyli familiyasını daşıyan heç kəsin xırda bizneslə məşğul olmasına belə imkan verilmir. Bir faktı deyim ki, 2003-cü il hadisələrindən sonra mənim 34 qohumum həbs olunmuşdu. Onların sırasında Müsavat partiyasının üzvü olmayanlar da vardı.

Biz sızıldamağı xoşlamırıq

– Sizə görə?

– Bütövlükdə bu prosesdə iştiraka görə… Və mən fəxr edirəm ki, onların heç biri məndən imtina etmədi. Bu gün də imtina etmirlər. İşlərini itiriblər… Sadə bir misal çəkim. Mənim bacımın 3 övladı Tibb Universitetini qurtarıb. Onların biri uzman olaraq Küveytdə çalışır, biri Türkiyənin Qazi Universitetində uzman fəaliyyətilə məşğuldur, digəri Antaliya Universitetində həkim fəaliyyətilə məşğuldur. Ancaq onların babaları 30 ildən çox Zaqatala xəstəxanasının baş həkimi olub. 1977-ci ildən anaları həmin xəstəxanada həkim işləyir, amma onların həmin xəstəxanada işləmələri üçün şərait yaradılmadı, imkan tanınmadı. Böyük hesabla bu imkanın tanınmaması siyasi motivlərlə bağlı idi. Yəni onların mənim bacımın uşağı olmaları ilə əlaqədar idi. Sadəcə, bu tipli məsələlərlə bağlı biz geniş açıqlamalar verməyi, sızıldamağı xoşlamırıq. Mübarizədir, aparırıq. Bizdən də çətin vəziyyətdə olan insanlar var. Bizdən də ağır vəziyyətdə yaşayan adamlar var. Mübarizəni davam etdirən fədakar insanlar var. Müsavat partiyası üzvləri sıralarında minlərlə adam var ki, öz siyasi mövqelərinə görə təxminən bu və ya bundan daha pis tale ilə üzləşiblər. Amma siyasi mübarizələrini davam etdirirlər. Ona görə də bu məsələlərlə bağlı mənə elə gəlir ki, siyasətlə məşğul olan ailələrə pis yanaşmaq, ailə qurumu yaratmaqla bağlı irad bildirmək lazım deyil, əksinə, onları təbliğ etmək lazımdır.

– Bunların hamısı çox yaxşıdır. Doğrudan, mənim üçün də maraqlı oldu, yəqin tamaşaçılarımız üçün də çox maraqlı olacaq dediyiniz bu məsələlər. Amma bu, ona əsas verirmi ki, Müsavat partiyası və ya Arif Hacılı ilə bağlı nə yazılsa hacıbəylilər dövriyyəyə – mətbu qovğaya girməlidirlər?

– Mən elə hesab edirəm ki, bu məsələlər olduğundan bir qədər şişirdilir əslində. Məsələn, mən yaxşı bilirəm ki, sizin yazdığınız o status və yazılan şərhlərin arasında hacıbəylilər yoxdur. Mən bunu dəqiq bilirəm.

– Amma bunu iddia edənlər var ki, onların arasında saxta profil istifadəçiləri var və onlar da hacıbəylilərdir.

– Bu iddia yanlışdır. Yanlış və böhtandır.

– Mən də elə hesab eləmirəm ki, Vaqif və ya Mustafa Hacıbəylilər bu yolla özlərini ifadə etsinlər.

– Vaqif Hacıbəyli və ya Mustafa Hacıbəyli o kalibrdə siyasətçilər deyillər ki, onlar kiminsə profilinin arxasında gizlənsinlər. Ümumiyyətlə, bizim, mənim də stilim tam fərqlidir. Mən heç bir vaxt kimlərinsə arxasında gizlənməmişəm. Kiməsə sözüm varsa, onu özüm birbaşa həmin adamın özünə demişəm. Heç nədən də çəkinməmişəm. Mənim qardaşlarım da kimlərəsə hər hansı sözü öz adlarından çəkinməyərək deyən adamlardır.

– Arif bəy, indi ailədən, qohumlardan danışarkən maraqlı bir fikri iki-üç dəfə təkrarladınız ki, “Mən fəxr edirəm ki, heç kim məndən imtina etməyib”. Bu, kimlərəsə mesajdırmı?

– Xeyr, mesaj deyil.

– Çünki siyasi aləmdə belə şeylər ənənədir.

– Azərbaycan hakimiyyəti ölkədə dəhşətli bir vəziyyət yaradıb. Hamıya təzyiq var – mənim də qohumlarıma, başqalarının da qohumlarına təzyiqlər var.

– Əslində, çox çirkin bir şeydir ailə və qohumlarla insanları üz-üzə qoymaq.

– İyrənc bir hərəkətdir və Stalin dövründən qalmış bir hərəkətdir. Ancaq mən bir daha deyirəm ki, əgər buna kimlərsə dözüm nümayiş etdirirlərsə və öz qohumlarından imtina etmirlərsə, buna müsbət yanaşmaq lazımdır…

– Təbii ki…

– Bunu mənfi hal kimi dəyərləndirmək yanlışdır.

– Bu fikrinizlə razıyam. İşin o cinahından razıyam, amma…

– Yəni bilirsinizmi, əgər insanı qardaşından, övladından imtina etməyə məcbur edirlərsə, ümumiyyətlə belə bir düşüncə kimlərinsə beyninə gəlirsə, bu, çox pis bir hərəkətdir…

– Düzdür.

– Stalin dövrünə xas olan bir hərəkətdir. Mən “Sovet dövrü” ifadəsini bilərəkdən işlətmirəm, çünki hətta Xruşşovun, Brejnevin dövründə belə şeylər yox idi. Bu, məhz stalinizm dövrünə aid olan çirkin bir üsuldur. Belə bir üsuldan kimlərinsə qohumlarına, özlərinə qarşı istifadə olunması çox pis əməldir. Mən bilirəm ki, mənim də qohumlarıma bu cür təzyiqlər olub. Təbii ki, mənim qardaşlarıma qarşı bu cür təzyiqlər etməyə cəsarət edə bilməzdilər, amma siyasətlə məşğul olmayan, heç bir siyasi fəaliyyəti olmayan qohumlarıma belə təkliflər edilib, belə təzyiqlərdən istifadə olunub. Təbii ki, bu təklif və təzyiqlər də xoşbəxtlikdən hər hansı uğur qazanmayıb. Ola bilər, bizim bu müsahibəmizdən sonra hakimiyyət dairələri bu istiqamətdə yeni addımlar atsınlar…

– Mən bayaq da bunu qeyd elədim ki. yadlarına salırsınız…

– …İstisna deyil ki, bu haqda düşünə bilərlər.

Müsavatdakı dəyişikliyi mexaniki dəyişiklik adlandırmaq ən azı insafsızlıqdır

– “Bizim yol”qəzetinin baş redaktor müavini Elçin Rüstəmli sual verir: “Siyasi institutlarda rəhbərliyin dəyişməsi çox ciddi hadisədir. Yeni lider təşkilatı irəli aparmaq, cəmiyyətdən dəstəyini artırmaq və nəhayət, iqtidara gəlmək vəzifəsini həyata keçirməlidir. Müsavat partiyasında isə bu qanunauyğunluğun tam əksini görürük.

1.    İsa Qəmbər başqanlıqıdan getsə də, partiyanın əsas lideri olaraq qaldı və Arif Hacılı partiya lideri olmadı. Bunu mexaniki dəyişklik adlandırmaq daha doğru olardı.
   2. Başqan dəyişikliyi Müsavat partiyasını irəli aparmaq əvəzinə geri atdı. Partiya parçalandı, nüfuzunu xeyli itirdi və ölkənin əsas müxalifət təşkilatlarından biri imicindən məhrum edildi.
   3. Arif Hacılının Müsavat Partiyasının inkişafı, güclənməsi ilə bağlı heç bir konsepsiyasının olmadığı üzə çıxdı, qurultaydan keçən müddət də, yaranan mənzərə də bunu təsdiq edir, heç bir inkişaf yoxdur. Sadəcə, Arif Hacılının Müsavatdakı qrupunun üzvləri partiyada hakimiyyətə gəlib. Beləliklə,Arif Hacılı Müsavat Partiyasına və ümumiyyətlə, demokratik düşərgəyə heç nə verə bilmədiyini qəbul edirmi?

– Mənə elə gəlir ki, burada suallardan çox cavablar var. Mən burada suala rast gəlmədim, çünki hər məsələyə “Bizim yol” qəzetinin baş redaktor müavini özü cavab verib, faktiki olaraq öz fikirlərini ictimailəşdirib. Bu da normaldır, çünki “Bizim yol” qəzeti hakimiyyət tərəfindən maliyyələşdirilən bir mətbuat orqanıdır və qarşılarına qoyulan əsas vəzifələrdən biri də müxalifəti, onun liderlərini nüfuzdan salmaqdır.

– Amma Elçin Rüstəmli müstəqil fikirli jurnalistdir. 

– Müstəqil jurnalistin “Bizim yol” qəzetinin baş redaktor müavini olması qeyri-mümkündür. Yəqin ki, siz Azərbaycan reallıqlarını kifayət qədər yaxşı bilən adam kimi, bunları da bilməlisiniz. Əgər deyilənlərə də sual demək mümkündürsə, bunlara da öz mövqeyimi deyə bilərəm.

– Təbii ki, sizin mövqeyiniz də maraqlıdır.

– Tamaşaçılara da yəqin ki, maraqlıdır. Müsavatdakı dəyişikliyi mexaniki dəyişiklik adlandırmaq ən azı insafsızlıqdır. Çünki Müsavat partiyası Azərbaycan tarixinin ən demokratik qurultaylarından birini keçirdi və çox ciddi nümunələr yaratdı. Bu nümunələr ilk növbədə bir nəfərin iki dəfədən artıq sədr vəzifəsinə seçilməsindən imtina edilməsi olub. Çünki Azərbaycanda…

– Bu, bir ilk idi…

– Bəli, bir ilkdir. Çünki həm Konstitusiyada prezidentə aid olan belə bir müddəa vardı, həm baş prokurora, ombudsmana, hətta Mətbuat Şurasının sədrinə aid olan bir müddəa vardı ki, onların hamısı dəyişdirildi, yalnız Müsavat partiyası bu müddəaya əməl etdi. Müsavat partiyası Azərbaycanda hələlik yeganə partiyadır ki, Nizamnaməsində belə bir müddəa var. Bu da ən demokratik bir dəyərdir, ən demokratik bir vasitədir. İkincisi, Müsavat partiyası Azərbaycanda ciddi siyasi partiyalar sırasında bütün seçkiləri gizli səsvermə yolu ilə keçirən yeganə partiyadır. Müsavat partiyası namizədlər əvvəlcədən irəli sürülmək şərtilə açıq, şəffaf seçki kampaniyası təşkil etmək yolu ilə başqan seçən yeganə partiyadır. Müsavat partiyası paritet əsaslarla seçki komissiyalarının formalaşması qaydasını ilk olaraq tətbiq edən partiyadır. Bilirsiniz ki, uzun illər Azərbaycan müxalifəti, Azərbaycan hakimiyyətindən seçki komissiyalarını iddiaçı tərəflərin bərabərsaylı nümayəndələrindən ibarət olaraq təşkil etməsini tələb edir. Seçkilərin şəffaf keçirilməsini tələb edir. İddiaçı tərəflərin mövqelərinin nəzərə alınmasını tələb edir. Biz hakimiyyətdən tələb etdiyimizi özümüz qurultayımızda tətbiq etdik. Yəni tamamilə şəffaf bir proses keçirildi. İddiaçı tərəflərin bərabərsaylı nümayəndələrindən ibarət seçki komissiyası yaradıldı və seçki prosesi də tamamilə şəffaf aparıldı. Yəni Azərbaycan tarixində ilk dəfə idi ki, seçkilərdə səssayma prosesi kameralar qarşısında keçirilirdi və internet televiziyaları vasitəsilə canlı yayımlanırdı. Bu, bir ilk idi. Bu, bir nümunə idi. Ona görə də bizim bir çox opponentlərimiz, ilk növbədə Azərbaycan hakimiyyəti bundan çox narahat oldu. Çünki 2009-cu ildə referendum keçirməklə, bir nəfərin iki dəfədən artıq prezident seçilməsinə qoyulan qadağanın aradan qaldırılmasının ardınca Müsavat partiyasının belə bir üsuldan istifadə etməsi, Müsavat partiyasının şəffaf seçkilər keçirməsi, paritet əsaslarlarla seçki komissiyalarının yaradılması Azərbaycan cəmiyyətinə kifayət qədər cəlbedici göründü. Yəni Azərbaycanda belə seçkilərin keçirilməsinin mümkünlüyünü həm Azərbaycan cəmiyyəti görür, həm beynəlxalq birlik görür. Bu, ilk növbədə Azərbaycan hökumətini narahat edir. Eyni zamanda təəssüf ki, hakimiyyətdən kənarda olan müxalifət dairələri də Müsavat partiyasının bu məsələdə önə çıxmasından daxili rəqabət nöqteyi-nəzərindən narahatlıq keçirməyə başladılar. Ona görə də Müsavat partiyasında keçirilən seçkiləri guya formal, mexaniki dəyişiklik kimi dəyərləndirmək səhvdir. İkincisi, Müsavat partiyasında yeniliklərin olub-olmaması ilə bağlı fikrə gəldikdə isə, indi çox ağır bir irtica dövrüdür və hesab etmirəm ki, digər siyasi partiyaların, bütövlükdə Azərbaycan cəmiyyətinin müqavimət gücü əvvəlki illərdən daha çoxdur. Hakimiyyət – Əliyev rejimi müxalifət qüvvələrinin, ümumiyyətlə, cəmiyyətdə fəal olan bütün qüvvələrin əlindən onların resurslarını alıb, çoxpartiyalı sistemi faktiki ləğv edib. Seçki sistemini ləğv edib. Mətbuat üzərində basqıları artırıb. QHT sektorunu demək olar ki, sıradan çıxarıb. Siyasi partiyaların fəaliyyət imkanlarını nə qədər mümkündürsə, o qədər məhdudlaşdırıb. Biz belə bir şəraitdə fəaliyyət göstəririk. Ancaq biz Müsavat partiyası olaraq, partiyanın adına uyğun olan, yəni klassik partiya anlayışına uyğun olan fəaliyyətimizi davam etdiririk. Bizim rayon strukturlarımız fəaliyyət göstərir. Biz 3 aydan bir Məclisimizi, həftədə bir dəfə Divan iclasını, Sədrlər Şurası toplantısını keçiririk. Biz artıq bizim işimizə ziyan vurmağa başlayan mətbuat orqanlarından xilas olmuşuq və Müsavat partiyası öz mətbu orqanını – musavat.orq, basta.info saytını yaradıb. Sosial şəbəkədə fəaliyyətimizi genişləndirmişik. Xarici siyasət sahəsində işlərimiz kifayət qədər yaxşı gedir. Həm GUAM, həm Avropa, həm də Liberal İttifaqa daxil olan ölkələrin siyasi partiyaları ilə əlaqələrimiz kifayət qədər yüksək səviyyədə inkişaf edir. Partiya strukturlarının möhkəmləndirilməsi işində kifayət qədər ciddi uğurlarımız var. Bu yaxınlarda Müsavat partiyasının Təşkilat məsələləri üzrə şöbə müdiri Müsavat partiyasının ay ərzində gördüyü işlərin bir icmal formasını sosial şəbəkədə dərc etmişdi. Siz buna nəzər yetirin. Bir çox partiyalar il ərzində heç bu qədər iş görmür. Mən hesab edirəm ki, Müsavat partiyası mövcud siyasi şəraitdə, mövcud resursları ilə kifayət qədər ciddi fəaliyyət göstərən bir partiyadır. Resurslardan kənar fəaliyyət göstərmək mümkün deyil. Yəni hansı resurslar varsa, biz daim o resursları işə salmaqla, resurslara uyğun siyasi fəaliyyətimizi kifayət qədər kəskin və birmənalı şəkildə davam etdiririk.

Hökumət müstəqil mətbuat adı altında yaratdığı orqanları, “cib müxalifət”i vasitəsilə…

 

– Arif bəy, çox təşəkkür edirəm. İzahlı cavab lazım idi, həm də tamaşaçıda da bununla bağlı bir fikir formalaşır. Amma mənim üçün çox maraqlıdır, Müsavat partiyasının qurultaydakı dəyişikliyi həqiqətən də Azərbaycanda bir ilk idi. Deyək ki, bu, uzunömürlülüyə son qoydu, bir qayda gətirdi. Mən zamanında bunu tənqid eləmişəm ki, İsa Qəmbər ömrünün ən məhsuldar vaxtında niyə partiyadan getməlidir? Bu, ayrı bir məsələ, amma bu, həm də yaxşı bir nümunə idi – Mətbuat Şurasından ombudsmana qədər ömürlük olan bir ölkədə. Məni bir məsələ hər zaman çox düşündürüb. Niyə bu yaxşı nümunə bu ölkədə qabardılmadı – sizmi düzgün təbliğat qura bilmədiniz? Bu nümunə qabardılmadı, amma sanki bütün saxtakarlıqlarla bağlı fikirlər səsləndirildi. Suallarda da bu var. Saxta seçkilər keçirilib, sanki burada seçilən seçilməyənin haqqını mənimsəyib, belə bir hava yaradıldı və bu hava sanki cəmiyyətdə də hakim oldu. Müxalifət də hakimiyyətlə sizə qarşı birləşib? Belə çıxır. Ya siz özünüz bunu düzgün təbliğ edə bilmədiniz? İnsanlara izah edə bilmədiniz ki, ay insanlar, biz sizə ilk dəfə partiyadaxili demokratiya ilə dəyişiklik gətirdik…

– Mən sizin sualınıza əvvəlki sualımda da qismən cavab verdim. Əgər hesab edirsinizsə ki, buna daha ətraflı cavab vermək lazımdır, mən məmnuniyyətlə cavab verə bilərəm. Çünki bu, çox vacib bir məsələdir. Bu nümunələr yarandı, amma bu nümunələrin yaranması ilk növbədə Azərbaycan hökumətini narahat edir. Azərbaycan hökuməti bir nəfərin iki dəfədən artıq seçilməsinə qadağa qoyan nümunələri ortadan qaldırıb. Müsavat partiyası isə bunun əksi olan nümunə yaradır. Azərbaycan hakimiyyəti ölkədə demokratik seçkilərin keçirilməsinin mümkün olmadığını və Azərbaycan cəmiyyətinin buna hazır olmadığını bəyan edir, ancaq Müsavat partiyası demokratik seçkilər keçirir, paritet əsaslarla seçki komissiyaları yaradır və bu komissiyalar vasitəsilə seçkiləri keçirir. Səssayma prosesini şəffaf şəkildə keçirir və bu proses də insanların gözü qarşısında baş verir.

– O, aydındır. Mən onu demək istəyirəm ki…

– Yəni bütün bunlar Azərbaycan hökumətini narahat etdiyi üçün, özünün nəzarəti altında olan mətbuat orqanları, müstəqil mətbuat adı altında yaratdığı orqanları vasitəsilə, eyni zamanda nəzarəti altında olan, əslində hakimiyyətyönlü, hakimiyyətin tapşırıqları ilə fəaliyyət göstərən “cib müxalifət”i vasitəsilə bu istiqamətdə fəaliyyət göstərir. Eyni zamanda mən qeyd etdim və bir də təkrar edirəm. Digər real müxalifət partiyaları, səbəblərini bilmirəm, amma hələlik nə gizli səsvermə yolu ilə seçki keçirməyə cəsarət etmir, nə bir nəfərin iki dəfədən artıq sədr seçilməsinə qadağa qoyan müddəaları öz Nizamnaməsinə daxil etməyə cəsarət etmir, nə öz partiya strukturlarında rəhbər vəzifələrə alternativ namizədlərlə oinların seçki rəqabətini yaratmaq şərtilə seçkilər keçirməyə cəsarət etmir və ya lazım bilmir, ona görə də Müsavat partiyasının yaratdığı bu nümunələrə rəqabət baxımından qarşı çıxaraq, bunların əhəmiyyətsiz olduğunu, bunların ziyanlı olduğunu, guya burada hansısa pozuntuların baş verdiyini bəyan edirlər. Bir məsələni sizin diqqətinizə çatdırım. Bilirsiniz ki, Müsavat partiyasında seçkilərdə 4 namizəd irəli sürülmüşdü və hər namizədin bərabər sayda seçki komissiyasına nümayəndə təyin etmək hüququ vardı. Mən 4 nəfər təyin etmişdim. Mənim rəqiblərimin də hərəsi 4 nəfər təyin etmişdi. Başqa bir mexanizmlə – razılaşdırma yolu ilə də ora əlavə üzvlər daxil edilmişdi. Faktiki olaraq namizədlərdən biri mənim əsas rəqibim xeyrinə öz namizədliyini geri götürdü və onun da komissiya üzvləri dəyişdirilmədi.

Avtoritar ölkəni idarə etmək, demokratik partiyanı idarə etməkdən daha asandır

– 8 oldu…

– Bilirsiniz ki, üçüncü namizəd də daha çox seçilmək üçün yox, öz siyasi iddiasını ortaya qoymaq məqsədilə seçkiyə qoşulmuşdu və əsas rəqib mən olduğum üçün o da, onun nümayəndələri də mənə qarşı idi. Seçki komissiyası formalaşarkən Seçki komissiyası öz sədrini seçməli idi. Mirbaba Babayevin namizədliyini seçki komissiyasına mən irəli sürməmişdim. Mirbaba Babayev açıq şəkildə başqanlığa Qubad İbadoğlunun namizədliyini müdafiə edirdi. Seçki komissiyasının sədri məsələsi ortaya çıxanda mən seçki komissiyasında olan öz nümayəndəm Gülağa Aslanlıdan xahiş etdim ki, seçki komissiyasının sədrliyinə Mirbaba Babayevin namizədliyini irəli sürsün. Baxmayaraq ki, o, digər namizədin, mənim əsas rəqibimin açıq müdafiəçisi idi və publik olaraq mənim rəqibimi müdafiə edirdi. Ancaq mən bu adamı tanıyıram. Mən bu adamın seçkilərə yanaşmasını bilirəm. Bu insanın ləyaqətinə bələdəm və onun heç vaxt saxtakarlığa yol verməyəcəyini bilirəm. O cümlədən Gülağa Aslanlının onun müavini olacağı bu prosesdə iştirak edəcəyini, digər komissiya üzvlərinin bu prosesdə iştirak edəcəyi təqdirdə seçkilərin saxtalaşdırılmasının qarşısının alınacağına, yəni belə hal baş verməyəcəyinə əmin idim. Belə də oldu. Siz fikir verdinizsə, hər bülliten kameraya göstərilirdi. Yəni bu prosedurun özünü də mən əvvəlcədən seçki komissiyasının üzvlərindən xahiş etmişdim ki, baxın, belə bir prosedurla, belə bir şəffaf şəkildə seçkilər keçirilsin. Bu cür nümunələrin yaranması təbii ki, bir çoxlarını, təfəkkürdə demokrat olmayan şəxsləri çox narahat edirdi. Çünki bir var demokratiya carçısı olaraq, fikirlər səsləndirmək, bir də var demokratik prinsiplərə əməl etmək. Xatırlayırsınız, 2000-ci ildə biz Müsavat partiyasından olan parlament üzvlüyünə namizədləri praymeriz (ön seçki) yolu ilə müəyyən etdik. Biz məsələni təbliğ etdik, bütövlükdə müxalifətin koalisiyasının, namizdələrinin belə qayda ilə formalaşması təklifini irəli sürdük. Qəbul olunmadı, ancaq biz öz strukturlarımızda onu həyata keçirdik. Bu, çox ağrılı, çətin bir proses idi. Kim deyir ki, demokratiya asan bir işdir, demokratiyada idarəçilik asan bir işdir? Hamı bilir ki, avtoritar idarəçilik demokratik idarəçilikdən daha asandır. Avtoritar ölkəni idarə etmək, demokratik partiyanı idarə etməkdən daha asandır. Çünki demokratiyanın öz çətinlikləri, prosedurları var, hər kəslə hesablaşmaq zərurəti var və s. Biz çətinliklərə, problemlərə, ağrılara baxmayaraq bu metodları zaman-zaman yaradırıq, bu cəmiyyətə təqdim edirik. Hesab edirəm ki, zamanında o məsələlərdən Azərbaycan cəmiyyəti faydalanıb, bu gün də Azərbaycan cəmiyyəti faydalanır, gələcəkdə də faydalanacaq. Mən hesab etmirəm ki, Azərbaycan cəmiyyəti bunu qiymətləndirmir. Qiymətləndirir. Bunun nəticəsidir ki, bütün basqılara baxmayaraq, istənilən seçkilərdə Müsavat partiyasının namizədləri digər partiyanın namizədlərindən daha çox səs alıb.

– Arif bəy, tutaq ki, hər şey bu qədər şəffaf keçirildi. Bəs o zaman nəticənin bu qədər söz-söhbətə səbəb olmasının səbəbi nədir? Burada Ağa Abdullaoğlu soruşur ki, “Arif bəy Müsavat partiyasının məlum qurultayından sonra bir-birinə rəqib olmuş namizədləri qucaqlamağa, barışmağa səsləmişdi. Bunun ardından əsas rəqibi olan əsas şəxsi partiya sıralarından əlində olan səlahiyyətlərdən istifadə edərək, uzaqlaşdırmışdı. Arif bəyin atdığı bu qeyri-davamlı addımın səbəbi nədir?” Söhbət təkcə bundan getmir. Sizin bir vaxtlar partiyada rəqibiniz olan adamların heç biri bu gün partiyada yoxdur. Bunu hətta Müsavat partiyasının parçalanması kimi qiymətləndirənlər də var.

Partiyadan gedən hər kəsi partiya üçün itki sayıram

 

– Kimlərinsə təşkilatdan geməsini partiyanın parçalanması kimi qiymətləndirmək…

– Amma böyük bir hissə getdi…

– …Qərəzli yanaşmadır. Müsavat partiyasından bu müddət ərzində 100-dən bir qədər artıq üzv partiya sıralarından çıxıb, ancaq partiya sıralarına bu müddət ərzində daxil olanların sayı minlərlədir. Bununla belə mən partiyadan gedən hər kəsi partiya üçün itki sayıram. Mən başqan seçilən kimi, həm cəmiyyətə, həm partiya strukturlarına müəyyən mesajlar vermişəm. Partiya başqanı seçilən kimi mənim ilk təyinatlarım oldu. Mənim bir və iki və üç saylı sərəncamlarım oldu. Mən 1 saylı sərəncamımla Tofiq Yaqublunu başqan müavini təyin etdim. 2 saylı sərəncamımla Yadigar Sadığovu müavin təyin etdim və 3 saylı sərəncamımla isə Fərəc Kərimlini müavin təyin etdim. Bu, həm də cəmiyyətə bir mesaj idi. Hansı mesaj? Yəni mən hakimiyyətə nümayiş etdirdim ki, başqan Arif Hacılı Müsavat partiyasında sənin düşmən hesab etdiyin adamları partiyanın ən önəmli adamları hesab edir. Yəni 3 siyasi məhbusu Müsavat partiyası başqanının müavini təyin etdim. Mən 5-7 müavini də birdən təyin edə bilərdim, amma mən bunu etməklə hakimiyyətə və cəmiyyətə bu mesajı verdim. Müsavat partiyasının hansı istiqamətə bundan sonra da üstünlük verəcəyini Azərbaycan hakimiyyətinə və Azərbaycan cəmiyyətinə açıqladım. Bilirsiniz ki, Tofiq Yaqublu seçki kampaniyası dövründə mənim rəqibimi açıq şəkildə dəstəkləyirdi.

Qubad İbadoğlu mənim rəqibim olduğu üçün yox, nizamnaməni dəfələrlə pozduğu üçün Müsavat partiyası sıralarından çıxarılıb…

– Bəli, o, Qubad İbadoğluna dəstək verirdi…

– Bu barədə də yazılar yazmışdı. Yəni bu, gizli bir məsələ deyildi. Mən həm də T.Yaqublunu 1 saylı sərəncamımla müavin təyin etməklə partiya strukturlarına və Azərbaycan cəmiyyətinə elan etdim ki, seçki kampaniyası dövründə kimin nə cür mövqe tutmasından asılı olmayaraq, mən Müsavat partiyasının strukturunun bütövlüyünün və bu adamların birgə fəaliyyətinin tərəfdarıyam. Dərhal sonra mən Qubad İbadoğluna Müsavat partiyası Məclisinin sədrliyinə irəli sürməyi və bu sahədə ona dəstək verməyə hazır olduğumu bildirdim. Mən bütün addımları atdım. Mən digər şəxslərə də partiya strukturlarında yüksək mövqelər təklif etdim, onlarla dəfələrlə görüşdüm. Onlara açıq çağırışlar etdim. Ancaq bu çağırışlar sistemli və davamlı şəkildə müsbət qəbul olunmursa və nəticə etibarilə bu çağırışların aylarla, illərlə davam etməsi də mümkün deyil. Əgər bu çağırışlar artıq Müsavat partiyasına, Azərbaycan cəmiyyətinin özünün maraqlarına ziyan vurmağa başlayırsa, təbii ki, müəyyən addımlar atılmalıdır və o addımlar da atıldı. Qubad İbadoğlu mənim rəqibim olduğu üçün yox, Müsavat partiyasının nizamnaməsini dəfələrlə kobud surətdə pozduğu üçün Müsavat partiyası sıralarından çıxarılıb…

– Yəni bu dərəcədə sərt qərar qəbul etmək…

– Və bu, kollegial qərar idi. Bu, mənim qərarım deyil. Bu, Müsavat partiyasının Divanının qərarıdır. Səhv etmirəmsə, Divanda bu qərar yekdilliklə qəbul olundu və bir şeyi də bilmək lazımdır ki, Müsavat partiyası Azərbaycanda fəaliyyət göstərən bütün digər partiyalarıdan fərqlənir. Müsavat partiyasında bu məsələni başqan həll etdi deyə bir şey yoxdur. Yəni bu tipli məsələlər kollegial qurumlarda həll olunur. Bəzən Müsavat partiyasının özəkləri elə qərarlar qəbul edirlər ki, o, ümumrespublika miqyasında müzakirələrə səbəb olur. Müsavat partiyası elə bir təşkilat deyil ki, buradan özəyə göstəriş verilsin ki, sən belə yox, elə qərar qəbul et. Biz Azərbaycan cəmiyyətini nə cür görmək istəyiriksə, Müsavat partiyasını da o cür qururuq və bu nümunələri də Müsavat partiyasında yaradırıq. Zamanı gələndə, imkanı olanda bunu Azərbaycana da yayacağıq.

– Rüstəm Rüstəmzadə soruşur, “Arif bəy, dünyanın hansı ölkəsində keçirilən seçkilərin nəticələri iki-üç gündən sonra elan olunur? Bəlkə Müsavat Partiyası sizin sədr “seçildiyiniz” seçki ilə dünya praktikasına bir yenilik gətirmək istədi? Bütün bunlardan sonra siz hansı haqla sədr “seçildiyiniz” seçkini legitim hesab edirsiniz?” Yadigar Sadiqov burda ona sual verir ki, “Hansı seçkinin nəticələri 2-3 gün sonra elan olunub?” Rüstəm Rüstəmzadə davam edir: “Bütün seçkilərdə seçki keçirilən gün nəticələr hamıya bəlli olur. Ancaq rəsmi təsdiqlənmə bir neçə gün sonra elan olunur. Müsavat partiyasının sonuncu seçkilərində isə bülletenlerin sayılması iki gün sonraya saxlanıldı. Niyə? Dünya praktikasında belə bir bir təcrübə yoxdur. Bəs “seçkidən” sonra Müsavat partiyasında parçalanma nə üstə baş verdi? Nə tez unutdunuz?”

– Bu, ya məlumatsızlıqdan, ya da qərəzlilikdən irəli gələn mövqedir. Müsavat partiyasının başqan seçkiləri şəffaf keçirilib. Canlı yayın vasitəsilə internetdə bu nümayiş olunub. Açığını deyim ki, mən başqan seçildiyim barədə məlumatı televiziyada bu prosesi izləyən adamların yazdığı mesajlardan bilmişəm. Məndən əvvəl artıq bu prosesi izləyən 10 minlərlə adam – istər Azərbaycanda olsun, istərsə də Azərbaycandan kənarda – artıq mənim başqan seçildiyimi bilirdi. Bu, həqiqətən bir nümunə idi. Heç vaxt belə bir hal baş verməyib. Görünür, sual verən dostumuz Məclis üzvlüyünə və Nəzarət-Təftiş Komissiyasına olan seçkilərin nəticələrinin sonrakı gün elan olunmasını nəzərdə tutur. O da əvvəlcədən təşkilat komitəsində bu məsələ ilə əlaqədar qərar qəbul olunmuşdu. Qurultay müddətində yüzlərlə namizədin bülletenlərinin sayının hesablanması fiziki cəhətdən mümkün deyildi. Ona görə qurultaya hazırlıq üzrə təşkilat komitəsi qurultaydan əvvəl qərar vermişdi ki, məclis üzvlüyünə və MNTK üzvlüyünə olan seçkilərin bülletenləri sayılacaq və sonrakı gün keçirilən məclisdə ikinci gün qurultayı davam etdirmək mümkün olacaqsa, qurultayda, yoxsa məclisdə təsdiq olunacaq. Bu qərar təşkilat komitəsinin qərarı idi. Təşkilat komitəsi yenə də bütün qərarları konsensus əsasında qəbul edir. Bir məsələni deyim ki, təşkilat komitəsinin sədri İsa Qəmbər məclis üzvlərinin səslərinin  sayılmasının texniki çətinliklərini nəzərə alaraq, bəlkə bu seçkilərin qurultayda yox, məclisdə keçirilməsi təklifini irəli sürdü. Sonradan bu məsələni qaldıran adamlar, bu məsələ ilə əlaqədar hətta bizi məhkəməyə verməyi mümkün hesab edən adamlar buna qarşı çıxdılar. Və dedilər ki, namizədlər artıq irəli sürülüb, ona görə də səsvermə qurultayda keçirilsin və səsvermənin nəticələri də məclisdə təsdiq olunsun. Bu qərar bir daha qurultayda öz təsdiqini tapdı. Bundan sonra bəyan etmək ki, guya seçkilərin nəticələri sonrakı gün elan olunub, burada heç bir hüquqi əsas yoxdur. Bu, tamamilə normal bir şeydir. Bu, qəbul olunmuş qərarlar əsasında həyata keçirilib və bir daha qeyd edirəm ki, başqan seçkilərinə heç bir aidiyyatı yoxdur. Başqan seçkiləri şəffaf keçirilib. Başqan seçkiləri ilə əlaqədar seçki komissiyasının tərkibinin hansı şəkildə formalaşdırıldığı, seçki komissiyasının üzvlərinin hər birinin imzası ilə seçki komissiyası tərəfindən seçkilər qurtarıb, yarım saat keçməmiş qurultayda elan və təsdiq olunub. Yəni ona görə bu sualın, bu fikrin heç bir əsası yoxdur.

Mənim siyasi xəttimlə Qubad İbadoğlunun siyasi xətti arasında fərqlər mövcud idi

– Rəşad Quliyev soruşur: “Arif Hacılı Qubad İbadoğlunun haqqına girdiyinə görə peşmançılıq hissi keçirirmi?” Qubad İbadoğlu ümumiyyətlə, necə oldu ki, 200 səs aldı? İsa Qəmbər bizə verdiyi müsahibəsində demişdi ki, “mən əvvəldən mövqeyimi bildirsəydim, heç məsələlər bu yerə qədər də gəlməyəcəkdi”. Yəni demək istəmişdi ki, o zaman Qubad İbadoğlu bu qədər səs almayacaqdı.

– Mənə elə gəlir ki, İsa Qəmbərin mövqeyini əvvəlcədən bildirməməyi düzgün oldu. Çünki müəyyən seçim vardı. Mənim siyasi xəttimlə Qubad İbadoğlunun siyasi xətti arasında fərqlər mövcud idi. Əslində, Müsavat partiyası Əliyev rejiminə qarşı radikal mübarizəni bundan sonra da davam etdirəcəkmi, yoxsa Müsavat partiyası hakimiyyətə qarşı loyallaşacaqmı? Bu ikisinin arasında bir seçim vardı. Bir çox partiya üzvləri hesab edirdilər ki, əgər Qubad İbadoğlu partiya rəhbəri seçilərsə, hakimiyyətlə müəyyən dil tapa bilər, müəyyən münasibətlər formalaşa bilər. Deyək ki, Əliyev rejiminə qarşı kəskin və birmənalı mübarizədən imtina olunması istiqamətində bir siyasət formalaşa bilər. Partiya üzvləri bu şəkildə seçim etdilər. Yəni partiya üzvləri hakimiyyəyə qarşı kəskin və birmənalı mövqenin davam etdirilməsinə səs verdilər və bu xəttin aparıcı şəxsi olaraq mənə səs verdilər və mən başqan seçildim.

3 namizəd birləşərək, məndən daha az səs yığmışdılar

– Yəni siz deyirsiniz ki, Qubad İbadoğlunun haqqına girməmisiniz? Bu, sizin öz haqqınızdır?

– Mənə elə gəlir ki, bundan əvvəl danışdıqlarımızda bu suala cavab var idi. Biz partiya üzvlərinin öz iradələrini sərbəst şəkildə ifadə etməsi üçün bütün şəraiti yaratmışıq və partiya üzvlərinin əksəriyyəti mənə səs verib. Mən partiya üzvlərinin 50 faizdən çoxunun səsini birinci turda almışam. Əslində, demokratik seçkidə bu, kifayət qədər normal bir nəticədir. Belə bir fikir var idi ki, əgər səslər arasındakı fərq böyük olsaydı, bəlkə də biz bu məsələni qaldırmazdıq. Yəni səslər arasında böyük fərq avtoritar rejimlərdə olur.

– Sizin arasında 3 səs fərqi var idi? Amma onları da sayırdılar axı. Biri filan şey olub, digəri belə olub…

– Səslər arasında 28 səs fərqi vardı. Və 3 namizəd birləşərək, məndən daha az səs yığmışdılar. Mənə elə gəlir ki, bu məsələni bu cür dəyərləndirmək daha düz olardı və bir daha sizin diqqətinizə çatdırıram. Qurultaydan əvvəl təşkilat komitəsinin toplantıları keçirilirdi. Təşkilat komitəsinin tərkibinin mübahisələndirildiyini nəzərə alaraq, təşkilat komitəsində demək olar ki, bütün prinsipial qərarlar konsensus yolu ilə müəyyənləşdirilir. Qurultaya bir gün qalmış təşkilat komitəsinin sədri iştirakçılara sual verir: “Hər hansı qaranlıq sual qalıbmı? Hər hansı bir problem varmı? Bütün bunlardan sonra qurultaydan əvvəl hansısa pozuntulara yol verilib və s. fikir səsləndiriləcəkmi? “ – kimi suallar verilib və hamı da bununla razılaşıb. Sonralar bu məsəslələri mübahisələndirən şəxslərdən biri dedi ki, əgər bundan sonra, bu cür şəffaf prosesdən sonra kimsə bu məsələni sual altına almağa çalışsa, o adam şərəfsizdir. Yəni belə bir ifadə işlətdi. Amma o adamın özü də sonradan bu məsələləri qaldırmaqdan çəkinmədi.

– Kim idi həmin adam?

– Mən burada ad çəkmək istəmirəm. Amma hər halda mənim opponentim olan, düşərgədən olan şəxslərdən biridir.

– Konkret Qubad İbadoğlunu hakimiyyətə yaxınmı hesab edirsiniz? Hakimiyyətin tapşırığı iləmi bu addımların atıldığını zənn edirsiniz?

– Qubad İbadoğlu ictimai fəaliyyətlə məşğuldur və onun fəaliyyəti ictimaiyyətin gözü qarşısındadır. Bizim də fəaliyyətimiz ictimaiyyətin gözü qarşısındadır. Bir də mən ictimai fəaliyyətlə məşğul olan bir şəxsin fəaliyyətinə qiymət vermək və onu dəyərləndirmək istəməzdim. Mənə elə gəlir ki, bu, mənim işim deyil.

– Çünki Qubad bəy bizə “Qaynar Qazan”da verdiyi müsahibədə demişdi ki, “siyasi məhbus olmağa gəlincə, meydanda mübarizəyə gəlincə o zaman Yaşar Türkazər Müsavat partiyasının başqanı olmalı idi. O, daha çox əziyyət çəkib, daha çox mübarizə aparıb. Yəni əsas həbsdə yatmaq deyil”, – demişdi.

– Bilirsinizmi, Qubad İbadoğlu mənim opponentim deyil, ona görə də mən onun dediyi sözlərə cavab vermək istəmirəm. Mən yalnız həbsxanada olduğum üçün Müsavat partiyasının başqanı seçilməmişəm. Mən 25 ildir ki, publik siyasətlə peşəkar məşğulam. Azərbaycan cəmiyyəti mənim fəaliyyətimdən xəbərdardır. Həbsxanada heç olmayan şəxslər də Müsavat partiyasının başqanı ola bilər. Burada heç bir problem yoxdur. Müxtəlif kriteriyalar var. Ola bilsin ki, kimsə hansısa kriteriyaya görə mübarizəni, həbsxanada olmağı əsas götürərək, Arif Hacılıya səs verib. Kimsə uzun illər davamlı şəkildə bu rejimə qarşı mübarizə apardığımı, müəyyən başqa nüansları – təşkilatçılıq qabiliyyətimi, seçki işlərinin qurulması məsələlərini və digər amilləri nəzərə alaraq, səs veriblər və bu səslərin toplamı nəticə etibarilə mənim Müsavat partiyası başqanı olmağıma kifayət edib.

Müsavatda Putin-Medvedyev oyunumu?

 

– Sizə bəzən Ramiz Mehdiyev də deyirlər – Müsavat partiyasının Ramiz Mehdiyevi. Bu adla razılaşırsınızmı? Belə deyəndə, haqqınızda belə yazanda hansı hissləri keçirirsiniz?

– Tamamilə qərəzli bir yanaşma tərzidir.

– Bəlkə müsbət mənada deyirlər.

– Mahiyyət baxımından Ranmiz Mehdiyev mənim tam əksim olan adamdır. Yəni o mənim antipodumdur. Mən demokratiya yolunda özümü qurban verən adamam, o isə avtoritar rejimin quruculuğu uğrunda həyatını qurban verməyə hazır olan bir şəxsdir. Mən azad, demokratik, firavan bir Azərbaycan arzulayıram. Ancaq o, ailə hakimiyyətinin mövcud olduğu avtoritar, onların şəxsi mənafelərinə xidmət edən bir Azərbaycanın olmasını arzu edən bir şəxsdir. Bu baxımdan, məni Ramiz Mehdiyevə kim oxşadırsa, bunu özümə qarşı təhqir hesab edirəm.

– Arif bəy partiya daxilində qurultayla bağlı bir son sualımı verəcəm. Türkiyədə belə nümunələr yaşandı. Məsələn, son seçkilərdə AKP təkbaşına hakimiyyət əldə edə bilmədi. Ərdoğan da, türklər demiş, “hodri meydan!” dedi, nə qədər çətin olsa da təkrar seçkilərə getdi. Ki, bir çox analitiklər də fikirləşirdilər ki, bu, AKP-nin ziyanına ola bilər. Amma çox maraqlıdır ki, AKP yenidən təkbaşına hakimiyyəti götürdü. Hətta əvvəlkilərdən də çox səslə. Bu qədər səs-küy oldu. Namizədlərin hamısı təkrar seçkilər tələb elədilər, dedilər ki, şəffaflıq olmayıb, təkrar seçkilərə gedək. Bunun xərci-xəsarəti də yox idi. Siz ki bu qədər güclüsünüz, həm də demokratsınız, “hodri meydan!”, – deyib təkrar seçkilərə getmək olmazdımı?

– Bilirsinizmi, mən seçicilərin əksəriyyətinin səsini almışam. Müsavat partiyasının iradəsi ilə Müsavat partiyasının başqanı seçilmişəm. Hesab edirəm ki, buradakı vəziyyətlə Türkiyədəki vəziyyətin müqayisəsi qüsurlu oldu.

– Yox, mən demokratiya baxımından deyirəm…

– Ərdoğan təkrar seçkilərə ona görə getdi ki, hakimiyyəti təkbaşına ələ keçirə bilsin. Səs çoxluğu qazansın, onun buna ehtiyacı var idi. Mən hesab edirəm ki, bu, heç Türkiyənin də mənafeyinə uyğun olmadı. Müsavat partiyasında isə belə bir problem mövcud deyil. Müsavat partiyasının üzvlərinin əksəriyyəti başqan seçib və başqanın da vəzifəsi onun üərinə illər ərzində düşən, ona bu görəvin verildiyi müddət ərzində bu görəvi yerinə yetirməkdir və bu görəvi mən də şərəflə yerinə yetirəcəyimi düşünürəm.

– Aydındır. Deməli, təkrar seçkilərin keçirilməsinə ehtiyac olmadı. Bu məsələləri həm də İsa Qəmbərlə sizin, Putin-Medvedyev oyunu kimi xarakterizə edənlər var. Haldun Novruzzadə və Cavid Məmmədzadə bunu soruşurlar ki, “Arif Hacılıya Müsavat partiyasının Medvedyevi, İsa Qəmbərə isə Putini deyirlər. Yəni Putin Medvedyevi hakimiyyətə gətirərək, əslində, hər şeyi özü idarə edirdi. Müsavat partiyasında da vəziyyət belədirmi? Arif Hacılı və İsa Qəmbər ikilisini yaxın illərdə Medvedyev-Putin ikilisinə bənzətmək olarmı?”

– …Baxın, indi…

– Burada “kabinet” məsələsi var… Amma bu “kabinet” məsələsinin üzərinə ayrı gələcəm.

– O, çox böyük problemdir. Onu ayrıca müzakirə edərik.

– Hə, onu ayrı müzakirə edərik. Çünki bu məsələnin özünü çox böyük problem edənlər var. Belə də ola bilərmi ki, siz Medvedyev kimi iki dönəm başqan olasınız, sonradan İsa bəy yenidən qayıdıb başqan olur?

 

I hissənin sonu

xural.com