Dünyamızın hızla felakete doğru ilerlerken, buna dur demek için her türlü yola başvuran iklim aktivistlerinin eylemleri de giderek daha radikal bir hâl almaya başladı.

Just Stop Oil (Sadece Petrolü Durdurun) grubunun geçtiğimiz haftalarda ünlü Hollandalı ressam Van Gogh’un Londra Ulusal Galeri’de sergilenen Ay Çiçekleri tablosunu hedef almasının ardından, bu kez de Letzte Generation (Son Nesil) adlı çevreci grup Almanya’nın Posdam kentindeki Barberini Müzesi’nde yer alan Claude Monet’in Les Meules (Tahıl Yığını) adlı tablosu önündeydi.

Saytların yığılması

Dikkatleri iklim krizine çekmek için sansasyonel eylemlerde bulunmaktan geri durmayan Letzte Generation aktivistleri, 2019’da 110 milyon dolara satılan Les Meules tablosuna patates püresi fırlattı. Ellerini tablonun asılı olduğu duvara yapıştıran eylemciler ardından şunları söyledi:

“İnsanlar açlıktan ölüyor, soğuktan donuyor ve ölüyor. Bir iklim felaketiyle karşı karşıyayız. Sizin ise tek korkunuz bir tablonun üzerine fırlatılacak domates çorbası ya da bir patates püresi. Neden korkuyoruz biliyor musunuz? Bilim insanları bize 2050’de ailelerimizi besleyemeyeceğimizi söylüyor. Bu uyarıları dikkate almanız için illa bir tablonun üzerine patates püresi mi atılması gerekiyor?! Gıda için savaşacağımız o gün gelirse bu tablonun hiçbir değeri olmayacak!”

Zwei Aktivist*innen von @AufstandLastGen kippen im Museum Barberini (Potsdam) Kartoffelbrei auf das Bild “Les Meules” von Monet und kleben sich danach am Boden fest. pic.twitter.com/0e8xK4M4EL

— Mario Sixtus 🇭🇰馬六 (@sixtus) October 23, 2022

Müze Sözcüsü ise eylemin ardından yaptığı açıklamada, saldırının kabul edilemez olduğunu belirterek, koruyucu cam bulunan tablonun saldırıdan hasar almadığını aktardı.

VAN GOGH TABLOSUNUNU DA HEDEF ALMIŞLARDI

Just Stop Oil aktivistleri 14 Ekim’de ise Londra’da bulunan Ulusal Galeri’deki serginin en gözde eserlerinden Ay Çiçekleri’nin üzerine bir konserve domates çorbası dökmüştü. 

İngiltere’nin başkenti Londra’da bulunan Ulusal Galeri’ye gelen 2 Iklim Aktivisti, 14 Ekim’de dünyaca ünlü Vincent Van Gogh’un “Ay Çiçekleri” tablosuna domates çorbası fırlatmış, daha sonra ellerini duvara yapıştırmıştı.

Eylem esnasında “Hangisi daha değerli? Sanat mı yoksa hayat mı? Sanat gıdadan, adaletten daha mı değerli? Bir resmin korunmasını mı yoksa gezegenimizin korunmasını mı daha çok önemsiyorsunuz?” diye haykıran aktivistlerden Phoebe Plummer ve arkadaşı, olay yerine gelen polis tarafından gözaltına alındı ve tutuklandı.

Eylemi gerçekleştiren Phoebe Plummer, mahkemeye karşısına çıktıktan sonra TikTok üzerinden kısa bir açıklama yaparak, tabloya bir zarar vermediklerini açıkladı. Plummer şunları söyledi:

“Bir şeyi tam olarak açıklığa kavuşturmak istiyorum. Mahkemeye çıktığımızda bir sanat eserine zarar verdiğimiz söylendi. Biz tabloya kesinlikle zarar vermedik. Bu eylemleri medyanın dikkatini çekmek ve insanların bundan bahsetmesini sağlamak için kullanıyoruz ve direnişin işe yaradığını biliyoruz, tarih bize bunun işe yaradığını gösterdi.”

Fotoğraflar: AP ve Alamy

JUST STOP OIL’IN ASIL HEDEFİ NE?

Üzerinde bulunan cam kaplama sayesinde tablo zarar görmezken, son aylarda sanat eserlerine yönelik eylemlerin artması farklı seslerin yükselmesine neden oldu. Bu protestolar kimileri tarafından alkışlarla karşılanırken, kimileri de sanatın hedef alınmasını sert dille eleştirdi.

Eleştirilere kulaklarını tıkayan ve dünyanın içinde bulunduğu yakıcı soruna doğrudan müdahale etmek isteyen Just Stop Oil grubu, Ulusal Galeri’dekine benzer dikkat çekici eylemlerin önümüzdeki aylarda çeşitli ülkelerde gerçekleştirileceğini duyurdu.

listen to her explain the Van Gogh soup protest.

she’s got a point, no? pic.twitter.com/cObcWNx8aP

— michael mezz (@michaelmezz) October 18, 2022

Tabii bu tarz eylemlerin gerçekten iklim krizine karşı farkındalık yaratıp yaratmayacağı önemli bir tartışma konusu. Ancak çevre aktivistlerine göre asıl sormamız gereken soru şu: İnsanlığın ortak mirasını korumak için gösterdiğimiz özeni gezegenimizin korunması için de gösteriyor muyuz?

Van Gogh protestosunun ardından Just Stop Oil aktivistleri Londra’da Parlamento önüne yürüdü.

‘ÖNÜMÜZDEKİ GÜNLERDE DAHA YOĞUN EYLEMLER OLACAK!’

İklim krizine karşı harekete geçmeyi teşvik etmek ve eylemleri finanse etmek için 2019 yılında kurulan ABD merkezli İklim Acil Durum Fonu’nun yöneticisi Margaret Klein Salamon, “Önümüzdeki günlerde daha yoğun eylemler olacak. Hızla büyüyen bir hareketiz ve önümüzdeki birkaç ay yoğun geçecek bu nedenle emniyet kemerlerinizi bağlayın” dedi.

 Van Gogh protestosu için “Son sekiz yılda iklim mücadelesinde gördüğüm en başarılı eylem olabilir” ifadesini kullanan Salamon şöyle devam etti:

“Bunu bir atılım olarak görmeniz gerekiyor. İçinde bulunduğumuz kitlesel normallik yanılgısını kırmayı başardığımızı düşünüyorum. Uyanma vakti.”

Aileen Getty’nin, iklim aktivistleri tarafından kullanılması için İklim Acil Durum Fonu’na 1 milyon dolar bağışta bulunduğu ortaya çıktı. 

PETROL KRALININ TORUNUNDAN İKLİM ACİL DURUM FONU’NA 1 MİLYON DOLAR

Bütün bu eylemlerin finansmanı ise İklim Acil Durum Fonu’nun kasasından çıkıyor. Bu yıl birçok iklim örgütüne mali destek sağlayan kurum, çevrecilere 4 milyon dolardan fazla para aktardı. 

Çevre örgütleri arasında en büyük fonu 1,1 milyon dolarla, Just Stop Oil grubu aldı. Bu finansman sayesinde hızla büyüyen grup, Avrupa çapında olağandışı bir protesto dalgası başlattı.

Geçtiğimiz hafta dünya basınına yansıyan haberlerde, İklim Acil Durum Fonu’nun kurucularından biri olan Aileen Getty’nin adı öne çıktı. Ünlü petrol kralı J. Paul Getty’nin 65 yaşındaki torunu olan Aileen Getty’nin fona 1 milyon dolar bağışta bulunduğu biliniyor. Onun yanı sıra Disney ailesinden Abigail Disney, ABD’li iş adamı Trevor Neilson, Robert Kennedy’nin en küçük kızı Rory Kennedy ve binlerce küçük bağışçı da harekete finansman sağlayanlar arasında.

Son olarak, dünyanın adım adım yaklaştığı sonu mizahi bir dille gündeme getiren Don’t Look Up filminin yönetmeni Adam McKay de filmin hasılatından elde edilen 4 milyon doları İklim Acil Durum Fonu’na bağışlayacağını duyurdu. McKay aynı zamanda fonun yöneticileri arasında yer alıyor.

‘SİZ OLSANIZ PARANIZI DÜNYANIN İYİLİĞİ İÇİN HARCAR MIYDINIZ?’

Just Stop Oil’in Van Gogh eyleminin ardından sosyal medyada eleştiri oklarının hedefi olan Aileen Getty’ye İklim Acil Durum Fonu yöneticileri sahip çıktı.

Kuruluşun Twitter hesabından yapılan paylaşımda, Getty’ye karşı ciddi bir tepkinin olduğu vurgulandı ve “Öyleyse kendinize şunu sorun: Aileen’in yerinde olsaydınız, paranızı dünyanın iyiliği için nasıl kullanırdınız? Bir kimse, dedesinin işlediği günahlardan sorumlu tutulabilir mi?” ifadeleri ne yer verildi.

İklim Acil Durum Fonu’nun yöneticisi Salamon, fona yapılan bağışların eylemler için ve çevreyle ilgili eğitim faaliyetleri için kullanıldığı söyledi. Sivil itaatsizlik eylemlerinin ilk olmadığını belirten Salamon, Just Stop Oil’ın ABD’deki Sivil Haklar Hareketi ve eşit oy hakkı için verilen mücadelelerden bir farkı olmadığını vurguladı.

Seeing a lot of hate for our co-founder Aileen Getty.
First of all, Aileen was never in the fossil fuel industry. That’s her family. But she is wealthy. So ask yourself: if you were in her shoes, how would you use your money for good?

— Climate Emergency Fund (@ClimateEFund) October 15, 2022

“İklim değişikliğinin yaratacağı etkilerden korkan varlıklı insanlara, mümkün olan en etkili mücadeleyi verme sözünde bulunuyoruz” diyen Salamon, sözlerine şu şekilde devam etti:

“Hepimiz bu gezegende yaşıyoruz. Kötüye gidişi engellemek için de herkesin yardımına ihtiyacımız var.”

İklim aktivistleri, Manchester Sanat Galerisi‘nde JMW Turner tablosu önünde eylemde. 

‘UÇURUMA DOĞRU HIZLA SÜRÜKLENİYORUZ’

İnsanlığın ortak miraslarına yönelik saldırıları “vandalizm” olarak değerlendirenler de var. Eylemlerin özellikle sanat eserlerine yönelmesi harekete yönelik eleştirilerin sertleşmesine yol açıyor.

Just Stop Oil’ın Ay Çiçekleri tablosuna yönelik saldırısı da ciddi tepki topladı. Eylemlerin ardından tablolar zarar görmüyor olsa da, sanat eserlerine yönelik eylemlerle fosil yakıtların sınırlandırılmasının nasıl sağlanacağı sıkça sorulan sorular arasında.

Bu eylem biçimine yönelik eleştirilere yanıt veren Salamon, “Bizler, iklim felaketini gündelik hayatına sokmayan ve bu durum hakkında konuşmayan milyonlarca insanın bu sorunu gündemine almasını sağladık” dedi.

“Sanatla veya sporla bir alıp vermediğimiz yok” diyen İklim Acil Durum Fonu’nun yöneticisi, “Fakat mesele şu ki, evimiz yanıyor! Bu acil bir durum. Sadece güzelliğin ve eğlencenin tadını çıkarıp hiçbir şey yapmadan devam edemeyiz. Çünkü uçuruma doğru hızla sürükleniyoruz” tespitinde bulundu.

‘AMAÇ BİR KIVILCIM ATEŞLEMEK’

ABD’daki Maryland Üniversitesi’nde iklim protestosu üzerine çalışan Sosyolog Dana R. Fisher ise yapılan eylemin büyüyen etkilerini ele aldı.

“Domates çorbası protestosunun etkileri dünyanın dört bir yanında yankılandı” diyen Dana R. Fisher, “Hedef alınan şey, bir sanat eseri değildi. Sanatı bir platform olarak kullandılar ve bu yeni taktik domates çorbası sayesinde dikkat çekti” diye konuştu.

Protestoların ne kadar etkili olacağının bugünden kestirilemeyeceğini söyleyen Fisher, eylemlere tepki gösterenler olabileceğini söyledi ve devam etti:

“Ama eylemlerin arka plânındaki temel amaç insanların gönüllerini çelmek veya beğenilerini kazanmak değil. Medyanın dikkatini çekmek ve iklim krizine karşı olanları harekete geçirecek bir kıvılcım ateşlemek.”

İKLİM AKTİVİSTLERİ DİKKAT ÇEKMİYORDU TA Kİ, VAN GOGH TABLOSUNA KADAR

İklim aktivistleri, dünya genelinde artan iklim kaynaklı felaketlerin gözle görülür hale gelmiş olmasına karşın, hükümetlerin eylemsizliğinin kitleler üzerinde umutsuzluk duygusunu artırdığı bu nedenle insanların küresel ısınmaya odaklanmadığı görüşünü benimsiyor.

Öyle ki, bu konuda aşırıya kaçan eğilimler de ortaya çıktı. Örneğin, 2019 yılında iki ABD’li, iklim krizinin yaratacağı yıkıma dikkat çekebilmek için kendilerini ateşe verdi. Fakat, aktivistlerin hayatlarına mâl olan bu eylemleri, Van Gogh tablosuna yapılan saldırı kadar ilgi görmedi.

‘DÜNYANIN YOK OLUŞU, BİR SANAT ESERİNE SALDIRI KADAR ÖFKE UYANDIRMADI!’

ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi’nde (NASA) görevli iklim bilimci Peter Kalmus da “Çok sayıda insan, iklim aktivistlerinin bir sanat eserinin üzerine çorba fırlatmasına, dünyadaki yaşamın geri dönülemez şekilde yok olacağı gerçeğinden daha fazla öfke duydu” yorumunu yaptı.

“Bu durum gerçekten dikkate değer” diyen iklim bilimci, düzenlenen protestonun kitlelerin küresel iklim krizine olan ilgi düzeylerini de açığa çıkarttığını belirtti ve şunları ekledi:

“İklim krizini acil önlenmesi gereken bir sorun olarak görmememizin nedenleri üzerinde durmamız gerek. Bilimin sunduğu verilere ve son yıllardaki feci iklim olaylarına rağmen, insanların bunu acil bir durum olarak düşünmeleri için adımlar atılmalı.”

BİR SONRAKİ HEDEF ABD VE İNGİLTERE SEÇİMLERİ

İklim Acil Durum Fonu’nun yöneticisi Salamon, ABD’de bulunan aktivistleri ülkede yapılacak ara seçimler öncesi harekete geçmeye çağırdı.

ABD’de ve İngiltere’de seçim döneminde yapılacak çalışmalarla, ülkeleri petrol ve gaz sondajına son vermeye zorlayabilecekleri konusunda iyimser olduğunu söyleyen Salamon şunları ekledi:

“Herkesin iklim hakkında, dünyamız hakkında düşünmesini istiyorum. İklim aktivistlerine kızanların bile bunun yapmaları gerek.”