Stress, genetik, yaş, zərərli vərdişlər və qeyri-sağlam qidalanma xərçəngə səbəb olan amillərdəndir. Xərçəngdən qorunmaq üçün gündəlik həyatımızda istifadə etdiyimiz qidalara və əşyalara diqqət yetirməliyik. Dr. Təlimatçı Üzv Fatma Mert Biberoğlu, xərçənglə mübarizədə istehlak edilən qidaların əhəmiyyətinə diqqət çəkərək məlumat verdi. Biberoğlu, “Qidalanma vərdişlərinin xərçəngin inkişafının təxminən yüzdə 35-ini təsir etdiyi məlumdur. Xüsusilə həddindən artıq bədən çəkisi alması nəticəsində meydana gələn piylənmə əhəmiyyətli risk faktorlarından biridir. Piylənmənin xərçəng riskini artırdığı bilinir. özofagus, yoğun bağırsaq, döş və böyrək xərçəngi.Yağ istehlak edildikdə, bədən yağ nisbətinin artması nəticəsində cinsi hormonların iş nizamı pozula bilər.

PESTİSİDDƏN İSTİFADƏ Şüurlu OLMALIDIR

Kənd təsərrüfatında istifadə edilən pestisidlərlə bağlı xəbərdarlıq edən Biberoğlu, “Pestitistlər əkinçilik sahələrində zərərvericiləri məhv etmək və keyfiyyətli məhsul əldə etmək üçün istifadə edilən kimyəvi maddələrdir. Suda, torpaqda, meyvə-tərəvəzdə uzun müddət qalır və ətraf mühitin çirklənməsinə səbəb olur. Buna görə də istehlak bu qidalardan “Nəticədə insanlarda müxtəlif zərərli təsirlər baş verir. Xüsusilə kənd təsərrüfatı işçilərində pestisidlərə məruz qalma səbəbindən sidik kisəsi və yoğun bağırsaq xərçənginə tutulma halları təxminən 2 dəfə artır. Ona görə də əkinçilik sahələrində pestisidlərin nəzarətli və şüurlu istifadəsi təmin edilməlidir. .”

İŞLƏNMİŞ QİDALARDAN UZAQ KEÇİN

Məhsulların raf ömrünü uzatmaq üçün əlavə edilən kimyəvi maddələrin təhlükəli olduğunu qeyd edən Biberoğlu, “Qidaların uzun müddət toxunulmaz qalmasını təmin etmək və işlənmiş məhsulların raf ömrünü uzatmaq üçün əlavə edilən təbii və ya sintetik kimyəvi maddələrdir. Beynəlxalq müstəqil Qidalarda hansı əlavələrin və nə qədər istifadə oluna biləcəyinə risk qiymətləndirmə orqanları qərar verir: “Uyğunluğa baxmayaraq, bəzi maddələr insanlarda xərçəng riskini artıran maddələrə çevrilə bilər. Məsələn, işlənmiş ət məhsulları (kolbasa, salam, kolbasa kimi) çevrilir. nitrosamin daxil olmaqla, kolon, mədə, sidik kisəsi və pankreas xərçəngi riskini artırır.

YÜKSƏK TEMPERATURLARDA QİDA BİŞİRMƏK RİSKDİR

Biberoğlu, “Yüksək temperaturda (120°C-dən yuxarı) bişmiş qidalarda əmələ gələn kanserogen birləşmələrdir. Xüsusilə qızardılmış, yanmış, qovrulmuş, hisə verilmiş, kömür/odda bişmiş ət və ət məhsullarında əmələ gəlir. Buna görə prostat, mədəaltı vəzi, ağciyər, ağız, faringeal, yemək borusu və qırtlaq xərçəngləri ilə əlaqəli olduğu bilinir.

Hisə verilmiş qidalar kanserogen təsirlər yaradır

Biberoğlu, “Kömür və ya odun odunda çəkilərək bişmiş ətdə əridilmiş yağlar kömürün üzərinə düşür və bu birləşmələrin əmələ gəlməsinə səbəb olur. Yaranan karbohidrogenlər tüstü ilə ətin səthinə yapışır və insan orqanizmi nəticəsində kanserogen təsir göstərir. istehlak.Tədqiqatlar göstərib ki, hisə verilmiş qidalar kolon və mədə xərçəngi riskini artırır.” .

PİYYƏNLİK NƏTİCƏSİNDƏ XƏRÇƏNG RİSKİ DA ARTIR

Dr. Təlimatçı Üzv Fatma Mert Biberoğlu risk faktorlarına bunları əlavə etdi:

“Məlumdur ki, qidalanma vərdişləri xərçəng inkişafının təxminən yüzdə 35-nə təsir edir. Həddindən artıq bədən çəkisinin artması nəticəsində meydana gələn piylənmə mühüm risk faktorlarından biridir. Məlumdur ki, piylənmə yemək borusu, yoğun bağırsaq, döş və böyrək xərçəngləri.Gündəlik tələbatdan daha çox yağ/doymuş yağ istehlak edildikdə.Bədən yağının artması nəticəsində cinsi hormonların iş nizamı pozula bilər və beləliklə hormona həssas xərçəng növlərinin (süd vəzisi) riskini artırır. , prostat, testis, uşaqlıq, yumurtalıq və yoğun bağırsaq-rektum).

ƏTİN Həddindən artıq istehlakına DİQQƏT

Həddindən artıq ət istehlakı səbəbiylə çoxlu heyvani zülal istehlakı nəticəsində süd vəzi, uşaqlıq yolu, prostat, yoğun bağırsaq-rektum, mədəaltı vəzi və böyrək xərçənglərinə daha çox rast gəlinir. Doymuş yağların istehlakı, xüsusən də yüksək miqdarda heyvani protein qəbul edildikdə artır. Bu səbəbdən çox yağlı və ya işlənmiş ət istehlak etmək yerinə yumurta, balıq, toyuq və ya paxlalılar kimi alternativ zülal qaynaqları sağlam bişirmə üsulları ilə bişirilməli və istehlak edilməlidir. Tövsiyə olunandan çox qırmızı ətin istehlakı kolon-rektum xərçəngi riskini artırdığı üçün böyüklər üçün həftədə təxminən 350-500 qramla məhdudlaşdırılmalı və işlənmiş ətin kəskin şəkildə azaldılması lazım olduğu ifadə edilir. Rafine şəkərin yüksək istehlakı səbəbindən pəhrizin glisemik indeksi və yükü artır. Beləliklə, piylənmə bədəndə hormon balansının pozulmasına səbəb olaraq inkişaf edir. Piylənmə nəticəsində xərçəng riski artır. “

XƏRÇƏNGİN QORUNMASI ÜÇÜN VACİB TÖVSİYƏLƏR

Xərçəngdən qorunmaq üçün sağlam qidalanma ilə bağlı tövsiyələri sıralayan Biberoğlu, “İşlənmiş və rafine qidalardan qaçınılmalı, təzə tərəvəz və meyvələr hər yeməyin yarısı olmalı, gündə ən az 5 porsiya istehlak edilməlidir. Əlavə edilmiş şəkərlər daha az məhdudlaşdırılmalıdır” dedi. Gündəlik enerji qəbulunun yüzdə 5-dən çox, karbohidrat qəbulu ilə məhdudlaşdırılmalı Mənbələr ilk növbədə paxlalılar, tam taxıllar, meyvə və tərəvəzləri əhatə etməlidir. Yağlı toxumların (qoz, badam, fındıq kimi) və zeytun yağı istehlakı artırılmalı, doymuş yağ istehlakı Qırmızı ət istehlakındansa balıq, toyuq, paxlalılara üstünlük verilməli, tərəvəz və meyvələr istehlak edilməlidir.Kəpək taxıl istehlakı artırılaraq gündəlik lif qəbulu artırılmalıdır.Yağ qəbulunu azaltmaq üçün yeməklər bişirilməlidir. az yağ, ət yeməkləri yağ əlavə edilmədən öz yağı ilə bişirilməli, qızartma, qızartma kimi bişirmə üsulları yerinə qaynama, qril, bişirmə üsullarına üstünlük verilməlidir. Tütün məmulatları və spirt istehlak edilməməlidir “İdeal bədən çəkisinə çatmaq üçün, sağlam qidalanma prinsiplərinə əməl edilməli, oturaq həyat yerinə aktiv həyata üstünlük verilməlidir”.

(DHA)