class=”mediyanet-inline-adv”>

Prezident Tayyib Ərdoğanın BMT-də (BMT) hər platformada “Dünya 5-dən böyükdür” deyərək dilə gətirdiyi, hətta “Daha Ədalətli Dünya Mümkündür” adlı kitab yazdırdığı islahat çağırışına da cavab verdi. ABŞ. Bildirilir ki, Çin və Rusiyanın təsirini zəiflətmək istəyən ABŞ prezidenti Co Bayden BMT-nin Nyu-Yorkda toplanan 78-ci Baş Assambleyasında BMT Təhlükəsizlik Şurasının (BMT TŞ) daimi üzvlərinin genişləndirilməsini təklif edəcək. İngiltərənin “The Telegraph” qəzetinə danışan Ağ Evin Milli Təhlükəsizlik direktoru Con Kirbi Baydenin 193 üzvə “BMT TŞ-nin strukturunu yenidən nəzərdən keçirməyi” təklif edəcəyini bildirib.

‘DAHA DAHA İNKLUZİV OLMALIDIR’

Saytların yığılması

Sözçü Kirbi, bu gün Baş Assambleyada çıxış edəcəyi gözlənilən Baydenin Təhlükəsizlik Şurasına “5 və ya 6 yeni daimi üzv əlavə etmək” fikrinin olduğunu söylədi. BMT Təhlükəsizlik Şurasının “daha ​​əhatəli və ədalətli” olması lazım olduğunu vurğulayan Kirbi, “Təhlükəsizlik Şurasının arxitekturasına nəzər salmağın vaxtı gəldiyinə inanırıq. “Gələn həftə prezident Baydenin bu məsələ ilə bağlı daha çox danışacağını eşidəcəksiniz” dedi.

class=”mediyanet-inline-adv”>

G4 ÖLKƏLƏRİ?

Yeni daimi üzvlər kimi təklif ediləcək 6 ölkədən 4-nün Hindistan, Braziliya, Almaniya və G4 kimi tanınan Yaponiya olması gözlənilir. Bununla belə, yeni üzvlərin BMT TŞ-nin hazırkı 5 daimi üzvü ilə eyni hüquqlara sahib olub-olmayacağı məlum deyil. Hazırda BMT Təhlükəsizlik Şurasının veto hüququ olan beş daimi üzvü var: Çin, Rusiya, ABŞ, Böyük Britaniya və Fransa. Şura üzvləri Şimali Koreya, Suriya və Ukrayna müharibəsi kimi mühüm məsələlərdə razılığa gəlməkdə çətinlik çəkirlər.

ONLARIN VETO HUQUQLARI OLMAZ

Bu fikir ayrılıqlarını 193 üzvlü Baş Assambleyaya çıxararaq aradan qaldırmağa cəhd edilir, burada daimi üzvlərin etiraz etmək hüququ yoxdur. İslahat üçün Baş Assambleyada keçirilən səsvermədə 2/3-nin təsdiqi alınmalı və 5 daimi üzv ölkənin hamısı bu təsdiqi verənlər arasında olmalıdır. Hesab edilir ki, mümkün islahata Çin və Rusiya tərəfindən veto qoyula bilər və bu səbəbdən Bayden veto hüququ olmadan yeni daimi üzvlərə yer təklif edə bilər.

class=”mediyanet-inline-adv”>

MƏLUMAT QEYD: 2005-ci ildə Braziliya, Almaniya, Hindistan və Yaponiya Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasına daimi üzv olmaq məqsədi ilə birgə fəaliyyət göstərmək üçün G4 adlı siyasi ittifaq yaratdılar. BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvləri İngiltərə və Fransa da G4 üzvlərini dəstəkləyir.

ÖLKƏLƏR BMT-DƏ ‘ƏDALƏTLİ NÜMAYƏNDƏLİK’ ÜÇÜN NƏ İSTƏYİR?

BMT-yə üzv olan 193 ölkənin əksəriyyətində islahatlarla bağlı konsensus olsa da, BMT Təhlükəsizlik Şurasında veto hüququ və üzvlərin sayı kimi məqamlarda da fikir ayrılıqları var.

– Türkiyə: Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın yazdığı “Daha ədalətli bir dünya mümkündür” kitabında ifadə edilən fikirlərə görə, Türkiyə BMT-nin dünya sülhü üçün fəaliyyət göstərməsi üçün bərabərsizliyin qarşısının alınmasını istəyir. Türkiyənin fikrincə, BMT-nin daha demokratik və hesabatlı olması Baş Assambleyanın gücləndirilməsini tələb edir. Təklifə Baş Assambleyanın gücləndirilməsi, daimi üzvlüyün ləğvi və veto hüququ daxildir. BMT Təhlükəsizlik Şurasının icra orqanı kimi çıxış etməsi və qanunvericilik vəzifələrini yerinə yetirən Baş Assambleyanın qəbul etdiyi qərarları həyata keçirməsi gözlənilir.

class=”mediyanet-inline-adv”>

– Afrika Qrupu: Afrika ölkələri qitənin BMT Təhlükəsizlik Şurasında 2 daimi və 2 müvəqqəti üzvlə təmsil olunmasını istəyir.

– Ərəb Qrupu: Ərəb ölkələri genişlənəcəyi təqdirdə onlara BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvlüyünün verilməsini tələb edərkən, üzvlərin veto hüququna malik olmasına da qarşı çıxırlar.

– Çin və Rusiya: BMT Təhlükəsizlik Şurasında veto hüququna malik daimi ölkələr olan Çin və Rusiya Qərb ölkələrinin hökmranlığından narahat olduqları üçün Asiya və Afrika ölkələrinin də BMT Təhlükəsizlik Şurasına daxil olmasını istəyirlər.