class=”mediyanet-inline-adv”>

Qarabağ qələbəsindən sonra AZƏRBAYCAN 30 ildir Ermənistanın işğalı altında olan şəhərlərinin əksəriyyətini geri aldı. 2020-ci il noyabrın 10-da Moskva-Bakı-İrəvan arasında imzalanan üçtərəfli sazişdə də Laçının Azərbaycana ekstradisiyası nəzərdə tutulurdu. Təxminən 2 ildən sonra, 2022-ci il avqustun 26-da Laçına nəzarət tamamilə Azərbaycana keçdi. Azərbaycan Ermənistanı Dağlıq Qarabağla birləşdirən Laçın dəhlizində keçid məntəqəsi yaradıb. Bildirilib ki, keçid məntəqəsinin yaradılmasında məqsəd bu rayona qanunsuz silah, mina və insanların daşınmasının qarşısını almaqdır. Azərbaycanın bu addımı Ermənistanın reaksiyasına səbəb olduğu halda, başda ABŞ, Rusiya və Qərb dövlətlərinin ardıcıl bəyanatları ilə gərginlik beynəlxalq aləmə çıxarılıb.

Saytların yığılması

Laçın dəhlizində Azərbaycan bayraqlarının dalğalanması zamanı geniş təhlükəsizlik tədbirləri görülüb.class=”medyanet-inline-adv”>

7 SAATLIQ ÇƏTİN SƏYAHƏT

Bakıdan 7 saatlıq quru yoldan sonra gərginliyin mərkəzində Laçın dəhlizinə çatdıq. Səyahət zamanı iki dəfə Azərbaycan əsgərləri tərəfindən yaradılmış nəzarət-buraxılış məntəqələrində avtomobilimiz saxlanılıb və pasportlarımıza baxış keçirilib. Yorucu yoldan sonra Azərbaycanın Laçın dəhlizində yaratdığı keçid məntəqəsinə gəldik. Azərbaycan bayraqlarının dalğalandığı ərazidə Azərbaycan əsgərləri tərəfindən geniş təhlükəsizlik tədbirləri görülüb.

MÜLKİ ERMƏNİLƏRİN KEÇİŞİ

Keçid məntəqəsində Azərbaycan əsgərləri xidmət edərkən, Rusiya əsgərləri müşahidəçi qismində iştirak edirlər. Dağlıq Qarabağdan Ermənistana keçmək istəyən bir qrup Ermənistan mülki vətəndaşı əllərində çamadanlarla keçid məntəqəsində gözləyiblər. Dağlıq Qarabağdan gələn mülki erməni vətəndaşlar pasport nəzarətindən və əşyaları rentgen aparatından keçirildikdən sonra Ermənistan tərəfinə keçiblər. Ermənilər üçün prosedurlar Azərbaycan əsgərləri tərəfindən həyata keçirildiyi halda, mümkün neqativ hallar zamanı nəzarət-buraxılış məntəqəsində rus əsgərlərinin də gözlədiyi görülüb. Dəhlizin Ermənistan tərəfində nəzarət-buraxılış məntəqəsindən təxminən 3 kilometr aralıda Ermənistana məxsus 200-ə yaxın yük maşını və yük maşınının gözlədiyi görünüb.

class=”mediyanet-inline-adv”>

HUMANİTAR YARDIM VƏ MÜLKİ KEÇİŞƏ İCAZƏ VERİLİR

Azərbaycan hərbi rəsmiləri gərginliyin Ermənistan tərəfindən daha da artdığını bildiriblər: “Laçın dəhlizinin yerləşdiyi ərazi Azərbaycan ərazisidir. Öz torpağımızda nəzarət-buraxılış məntəqəsi yaratmaqdan təbii nə ola bilər? Biz Ermənistanla Dağlıq Qarabağ arasında gediş-gəlişlə yanaşı, ərzaq, məhsul və tibbi ləvazimatların, humanitar yardımların və mülki şəxslərin keçidinə heç bir maneə yaratmırıq. Qarabağ bölgəsində yaşayan erməni əhalinin bu nöqtədən Ermənistan və Azərbaycana şəffaf və müntəzəm keçidinə heç bir maneə yoxdur. Nəzarət-keçid məntəqəsinin yaradılmasında məqsəd Ermənistandan Azərbaycan ərazisində qanunsuz erməni silahlı birləşmələrinə canlı qüvvə, sursat və mina kimi texnikanın daşınmasının qarşısını almaqdır”.

class=”mediyanet-inline-adv”>

Suşada Kütləvi Qəbir

Bu arada İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Ermənistanın işğalı zamanı işğaldan azad edilən Şuşada kütləvi məzarlıq aşkar edilib. 1992-ci ildə Ermənistanın işğalından sonra həbsxana kimi istifadə edildiyi müəyyən edilən binanın bağçasında aparılan qazıntılar zamanı insan sümükləri tapılıb. Eyni nöqtədə 17 azərbaycanlı kütləvi məzarlığı aşkar edilib.

Zengilan Ağalı ‘ağıllı kənd’ konsepsiyası ilə tikilərkən, tekstil emalatxanaları kimi iş sahələri də yaradılıb.

AZƏRBAYCAN TORPAĞI

2020-ci il noyabrın 10-da MOSKVA-Bakı-İrəvan arasında imzalanmış üçtərəfli saziş Laçının Azərbaycana ekstradisiyasını nəzərdə tutur. Müqaviləyə əsasən, Ermənistan Qarabağ bölgəsinə daşınması üçün Laçına alternativ yol çəkməyə borcludur. Yeni yol planı hələ icra olunmasa da, Laçının Bakıya qaytarılması 2022-ci il avqustun 26-da başa çatıb. Belə ki, Azərbaycan texniki baxımdan öz ərazisində keçid məntəqəsi açıb. Bakı İrəvanı dəhlizdən “silah və sursatların ötürülməsi, terrorçuların ölkəyə daxil olması, təbii sərvətlərin və mədəni sərvətlərin qanunsuz ticarəti” üçün istifadə etməkdə ittiham edir. Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyi iddiaların “əsassız” olduğunu iddia edir. Laçın dəhlizi Ermənistanla Dağlıq Qarabağı birləşdirən dağ yoludur. Laçın dəhlizi bu iki rayon arasında yeganə yoldur.

class=”mediyanet-inline-adv”>

30 İLDƏN SONRA QARABAĞA QAYIT

QARABAĞ Müharibədə qazanılan qələbə ilə erməni işğalından azad edilən Zəngilan və Laçına dinc əhalinin qaytarılmasına başlanılıb. 30 il əvvəl Ermənistandan sürgün edilən azərbaycanlı ailələr öz torpaqlarına qayıtdılar. Azərbaycan hökuməti davam etdirdiyi layihələrlə 2040-cı ilə qədər 18 min ailənin erməni işğalından azad edilmiş Qarabağa qayıtmasını təmin edəcək. 9 yaşında ikən ailəsi ilə birlikdə Zengilan Ağalı kəndindən köçməli olan Ceyhun Həsənov 30 ildən sonra hökmdar kimi doğma yurda qayıdır. “Hürriyet” Zəngilan və Laçında 30 ildən sonra qayıdan ailələrlə söhbət edib.

class=”mediyanet-inline-adv”>

Ceyhun Həsənov 9 yaşında qoyub getdiyi kəndinə müdir kimi qayıdıb.

ZENGILANA QAYITIN

Azərbaycanın erməni işğalından azad etdiyi Zəngilan rayonunun Ağalı kəndi “ağıllı kənd” konsepsiyası ilə yenidən salınıb. Məktəblər, sosial sahələr, toxuculuq sexləri olan kənddə 350 kənd evi tikilib. Aparılan işlərdən sonra kənddə 30 il əvvəl ermənilər tərəfindən buraya sürgün edilmiş 108 ailədən ibarət 500 nəfər məskunlaşıb. Kənd yenidən canlandığından əvvəl köçmüş bütün ailələrin ilin sonuna kimi qayıtması planlaşdırılır. Kənd meydanında sülhü təmsil edən “ağ göyərçin” heykəlləri diqqət çəkib.

O, 9 YAŞINDA SÜRGÜNƏ GEDİB

9 yaşında ailəsi ilə birlikdə mühacirət etməli olan Ceyhun Həsənov 30 ildən sonra müdir olaraq sürgün edildikləri Zəngilan Ağalı kəndinə qayıdır. Azərbaycan Rəyasət Heyətinin Ağalı kəndi üzrə xüsusi nümayəndəsi kimi ailəsi ilə birlikdə köçdüyü kəndə qayıdan Həsənov deyib: “Biz 30 il əvvəl erməni zülmü ilə öz torpaqlarımızdan köçmüşük. O vaxt mənim 9 yaşım var idi. Sürgündə böyük dramlar, böyük iztirablar yaşandı. Əvvəlcə İrana, sonra Bakıya qayıtdıq. Çox ağır günlər idi, çətin vəziyyət idi. Amma biz öz torpağımızı heç vaxt unutmamışıq. Həmişə bir gün qayıdacağımız ümidi ilə yaşayırdıq. Torpaqlarımız Ermənistanın işğalından azad olunanda göz yaşlarımızı saxlaya bilmədik. Biz həmişə bura həsrət qalmışdıq. “Bugünkü sevincimi sözlə ifadə edə bilmirəm. Ə.Həsənov əlavə edib ki, əvvəllər buraya köçmüş ailələr işğaldan azad edilən ərazilərdə məskunlaşdırılıb.

Meydanda sülh göyərçinləri də var.

LAÇINDA MÜŞAHİDƏ TERRASI

Erməni işğalından azad edilən şəhərlərdən biri də Laçındır. Dağlıq ərazidə yerləşən Laçın İsveç üslublu memarlığı ilə yenidən tikilməyə başlandı. Təbiətə uyğun dağ evlərinin tikildiyi Laçına ailələr qayıtmağa başlayıb. İndiyədək şəhərdə əvvəllər sürgün edilmiş 203 ailədən ibarət 980 nəfər məskunlaşıb. Şəhərdə otellər fəaliyyətə başlayarkən müşahidə terrasları da tikilib. Ailələr uşaqları ilə müşahidə göyərtəsində vaxt keçirməkdən və bölgəni sevinclə seyr etməkdən həzz alırlar.

ADİLƏNİN GÖZ YAŞLARI

Erməni işğalı zamanı bir çox ailə üzvləri gözləri önündə şəhid olan Adile Memedov 30 ildən sonra evinə qayıdıb. Memedov deyib: “Biz o vaxt böyük dram yaşadıq. Biz erməni zülmündən qurtulub öz torpaqlarımızdan köçdük. Həmişə Allaha dua edirdim ki, ölməmişdən əvvəl öz torpağıma qayıdam. Dualarım qəbul oldu və 30 ildən sonra hicrət etdiyimiz torpağımıza, yurdumuza qayıtdıq. Mən çox xoşbəxtəm, çox xoşbəxtəm. “Bura ilk gələndə əyilib torpağı öpdüm, göz yaşı tökdüm.

Adile Memedov