NATO müttəfiqləri arasında terrordan ən çox əziyyət çəkən ölkə olaraq Türkiyənin terrorla mübarizəni Alyansın gündəmində saxlamaq və bu mövzuda qətiyyətli danışıq aparmaq səyləri öz bəhrəsini verməkdə davam edir. Vilnüs sammiti başlamazdan əvvəl prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan, İsveçin baş naziri Ulf Kristersson və NATO-nun baş katibi Yens Stoltenberq arasında əldə olunan razılaşmanın mətnində PKK, YPG/PYD və FETÖ vurğularının yer almasını təmin edən Türkiyənin terrorla mübarizədəki mövqeyi , keçən ilki üçtərəfli memorandumda olduğu kimi, yekun bəyannamənin formalaşmasında da oldu.

TERRORA QARŞI MÜBARİZƏ VACİBDİR

Saytların yığılması

Vilnüs sammitinin yekun bəyannaməsində terrorla mübarizə ötənilki Madrid sammiti ilə müqayisədə daha əhatəli şəkildə yer alıb. Terrorun qəti şəkildə rədd edildiyi və ən sərt şəkildə pisləndiyi vurğulanan sənəddə deyilir: “Terrorun bütün forma və təzahürlərinə qarşı mübarizə bizim ümumi müdafiəmiz üçün vacibdir”. NATO bu mesajı verdi: “Müttəfiqlər bu təhlükəni qətiyyət, əzm və həmrəyliklə mübarizəyə davam edəcəklər”.

NATO-Ukrayna Şurasının iclasında iştirak edən Ukrayna lideri Vladimir Zelenski prezident Ərdoğanla Böyük Britaniyanın baş naziri Rişi Sunak arasında oturub.

‘SAĞLAMAZ HİSSƏ’ ÜZRƏ VƏQİT

Terror təşkilatlarının NATO xalqının, qüvvələrinin və ərazisinin təhlükəsizliyini təhdid etdiyi vurğulanan bəyannamədə “Biz qarşısının alınması, müdafiəsi və qarşısının alınması tədbirləri ilə terror qruplarının yaratdığı təhdid və çağırışların qarşısını almağa, müdafiə etməyə və onlara cavab verməyə davam edəcəyik” deyilir. Yekun bəyannamədə terrorizmlə mübarizədə NATO-nun rolunun Alyansın çəkindirmə və müdafiəyə 360 dərəcə yanaşmasının tərkib hissəsi olduğunu əks etdirərkən, liderlər Terrorla Mübarizə üzrə Siyasət Təlimatlarını və Fəaliyyət Planını yeniləməyi tapşırıblar.

Vacib qazanclar

Türkiyənin təşəbbüslərinin digər nəticəsi Stoltenberqin Alyansın tarixində ilk dəfə olaraq Terrorla Mübarizə üzrə Xüsusi Koordinator təyin etmək qərarına gəlməsidir. NATO daxilində Türkiyənin terror təşkilatı hesab etdiyi bəzi təşkilatların digər müttəfiqlər tərəfindən terror təşkilatı kimi tanınmaması işi çətinləşdirsə də, sonda digər sahələrdə olduğu kimi, baş katibin xüsusi nümayəndə təyin etmə formulu da qüvvəyə minib. Bu səbəbdən sammitin yekun bəyannaməsində xüsusi nümayəndəyə istinad edilməyib. Türkiyə Stoltenberqdən də Alyansın terrorla mübarizədə işini sürətləndirəcəyinə dair söz alıb. Bəyannamədə konkret olaraq terror təşkilatlarına işarə edilməsə də, digər sənədlərdə bu vurğunun olması Türkiyənin tezislərinin və gələcək addımlarının təməlinin qoyulması baxımından əhəmiyyətli hesab edilir.

Prezident Ərdoğanı NATO təmasları zamanı xarici işlər naziri Hakan Fidan müşayiət edib.

UKRAYNAYA DƏVƏT YOXDUR, MONREALA TAM DƏSTƏK

– NATO-nun 90 bənddən ibarət Vilnüs sammitinin yekun bəyannaməsində digər mühüm elementlər aşağıdakılardır:

◊ İSVEÇ ÜZVLÜĞÜ: “Biz İsveçi alyansın tamhüquqlu üzvü kimi qarşılamağı səbirsizliklə gözləyirik. Bu kontekstdə biz NATO-nun baş katibi, Türkiyə prezidenti və İsveçin baş naziri arasında əldə olunan razılaşmanı alqışlayırıq”.

◊ UKRAYNA: Ukraynanın gözlədiyi üzvlük dəvəti verilməsə də, müttəfiqlər razılaşdıqda və şərtlər yerinə yetirildikdə ediləcəyi vurğulanıb. NATO-Ukrayna Şurası yaradıldı. Mesaj verildi ki, Ukraynanın gələcəyi NATO-dadır.

◊ RUSİYA: “Müharibənin dərhal dayandırılması” çağırışı edilib. Bildirilib ki, NATO Rusiya ilə qarşıdurma yaratmaq niyyətində deyil və təhlükə yaratmır.

◊ ÇİN: “Onun məqsədləri və məcburi siyasətlərinin maraqlarımıza, təhlükəsizliyimizə və dəyərlərimizə meydan oxuduğu” vurğulansa da, bundan sonra da konstruktiv işlərə açıq olacağımız mesajı verildi.

◊ REGIONAL PLANLAR: Bəyannamədə mövcud planların üzərinə regional müdafiə planlarının hazırlandığı vurğulanmış, köklü şəkildə dəyişən təhlükəsizlik mühitinə uyğun olaraq NATO-nun kollektiv müdafiəsinin bütün istiqamətlərdən gələn bütün təhlükələrə qarşı gücləndirildiyi vurğulanmışdır.

◊ MONREAL: Qara dənizdə təhlükəsizliyin, təhlükəsizliyin, sabitliyin və naviqasiya azadlığının qorunmasına yönəlmiş regional səylərə Montrö Boğazları Konvensiyası vasitəsilə verilən dəstək vurğulanıb.