class=”mediyanet-inline-adv”>

Xarici işlər naziri Hakan Fidan bu gün Qətərin paytaxtı Dohada Qətərin baş naziri və xarici işlər naziri Şeyx Məhəmməd bin Əbdürrəhman Al Tani ilə birgə mətbuat konfransında iştirak edib və açıqlamalar verib. Nazir Fidan “Bölgəmiz sözün əsl mənasında dönüş nöqtəsindədir. “Biz ya indiki konyukturadan daha böyük müharibəyə, ya da daha böyük sülhə gedəcəyik.

Nazir Fidan çıxışında aşağıdakı ifadələrə yer verdi:

Saytların yığılması

“İkitərəfli əlaqələrimizlə yanaşı, hazırda gündəmimizdəki ən mühüm məsələ Qəzzada davam edən müharibədir. Oktyabrın 7-dən Qəzzada baş verənlər bütün bəşəriyyətin vicdanını ağrıdır. Fələstinli qardaşlarımızı yaşından, uşaqlarından, xəstələrindən asılı olmayaraq, hətta məktəblərdə, xəstəxanalarda və məscidlərdə belə hədəfə almaq insanlığa qarşı cinayətdir. Bütün dünyanın gözü qarşısında edilən bu vəhşiliyə vicdanı olan hər kəs son qoymalıdır. İslam dünyası olaraq birlik içində ortaq rəftar və hərəkətlər inkişaf etdirməliyik. Biz bunu təmin etmək üçün çox çalışırıq.

class=”mediyanet-inline-adv”>

İntensiv DİPLOMATİYA TEMPOLARI

Mən Beyrut, Ciddə və Qahirəyə iki dəfə səfər etməzdən əvvəl dünən Əbu-Dabidə, bazar ertəsi Tehranda oldum. Biz region ölkələri ilə məsləhətləşərək və koordinasiya edərək bu faciəyə son qoymaq üçün bütün gücümüzlə çalışırıq. Prezidentimiz göz yaşlarını dayandırmaq və müharibəni dayandırmaq üçün regional liderlər və dünya liderləri ilə çox çalışır, lider diplomatiyasının intensiv tempindədir.

TORPAQ ƏMƏLİYYATI QIRĞILI OLACAQ

Qəzzada günahsız mülki şəxsləri hədəf alan kollektiv cəzaya çevrilən hücumları heç bir şəkildə qəbul etmirik. Qəzzada fələstinlilərin öz evlərindən qoparılmasına razı olmayacağıq. Bu, təkcə fələstinlilərə qarşı zülm olmayacaq, həm də Misir, İordaniya və Beyrutu sabitsizləşdirəcək bir inkişaf olacaq.

İsrail dərhal bu səhvindən əl çəkməlidir.

Qəzzaya qarşı quru əməliyyatı bu vəhşiliyi tam bir qırğına çevirəcək. Qəzzada müharibənin və mülki insanlara qarşı hücumların dayandırılması üçün görülə biləcək tədbirlər təcilidir. Dərhal atəşkəs elan edilməli və humanitar yardım dəhlizi yaradılmalıdır.

class=”mediyanet-inline-adv”>

YA BÖYÜK MÜHARİBƏ, YA BÖYÜK SÜLH

Hörmətli mətbuat nümayəndələri, rayonumuz sözün əsl mənasında dönüş nöqtəsindədir. Biz ya indiki konyukturadan daha böyük müharibəyə, ya da daha böyük sülhə gedəcəyik. Görüşdüyüm bütün həmsöhbətlərim açıq şəkildə deməsələr də, bu müşahidəni bölüşürlər. Biz hər iki tərəfə və qeyri-regional aktyorlara sağlam düşüncəni təbliğ edərkən, bəziləri atəşə yağ tökür. Həmrəylik adı altında İsrailin cinayətlərini təşviq edənlər də bu cinayətin ortağıdır.

“İNDİ KONKRET ADDIMLAR ÜÇÜN HƏRƏKƏT ATMAĞIN VAXTINDIR”

Əgər hazırkı böhranın coğrafi olaraq yayılmasının qarşısını ala bilməsək, bütün dünyanı daha pis günlər gözləyir. Biz həmişə fələstinlilərə qarşı törədilən bu cinayətləri tənqid etmişik, ancaq onu da görürük ki, sadəcə tənqid və pisləməklə heç nəyə nail olmaq olmaz. İsrail illərlə qınaqlara qulaq asmağa və istədiyini etməyə davam edir. İndi konkret addımlar atmağın vaxtıdır.

class=”mediyanet-inline-adv”>

Mən burada bir daha vurğulamaq istərdim. Fələstin məsələsinin ədalətli siyasi həlli olmadan bölgəmizdə daimi sülh və sabitliyin bərqərar olması mümkün olmayacaq. İsrail bilməlidir ki, daimi təhlükəsizlik ehtiyacını silah, zorakılıq və zülmlə ödəyə bilməz. Bugünkü sözdə qələbələr sabah daha böyük məğlubiyyətlərə səbəb olacaq. Həmişə dediyimiz kimi, həll yolu tapmağın yeganə yolu, 67 sərhədə əsaslanan, paytaxtı Şərqi Qüds olan, coğrafi bütövlüyünə malik müstəqil və suveren Fələstin dövlətini reallaşdırmaqdır.

ZƏMANƏT MEXANİZMİ

Bu məsələdə hər kəs məsuliyyət daşımalı, konkret addımlar atmalıdır. Ona görə də biz qarant mexanizmini konkret təklif kimi gündəmə gətirdik. Biz istəyirik ki, bölgədəki müsəlman dövlətləri, o cümlədən Türkiyə bu mexanizmdə fəal rol oynasın. Regional sahiblik anlayışı ilə yaradılacaq bu mexanizm İsrail və Fələstinin öhdəliklərini yerinə yetirib-yetirmədiyini izləməli, lazım gələrsə, tərəfləri buna məcbur edə bilməlidir.

class=”mediyanet-inline-adv”>

Biz Qətərin Fələstinlə bağlı üzərinə götürdüyü rol və məsuliyyətə böyük əhəmiyyət veririk. Qətər indiyədək Qəzzada humanitar vəziyyət kontekstində çox konstruktiv və fədakar rol oynayıb. Qətərli qardaşlarımızın girovları azad etmək üçün son səyləri təqdirəlayiqdir. Türkiyə və Qətər olaraq gələcəkdə də sıx əməkdaşlıq və məsləhətləşmələr içində qalacağıq. Bugünkü görüşlərimiz bu kontekstdə çox faydalı oldu. Biz bütün beynəlxalq ictimaiyyəti sülhün bərqərar olmasına yönəlmiş təşəbbüsləri səmimi şəkildə dəstəkləməyə dəvət edirik”.

SUAL CAVAB

Fidan mətbuat mənsubunun sualını belə cavablandırdı;

“2009 və 2014-cü illərdə şahidi olduğumuz Qəzza mühasirələri ilə müqayisədə bu dəfə daha çox dağıntı və ölüm olduğunu görürük. Əziz dostumun qeyd etdiyi kimi, xüsusilə bu dəfə elektrik və suyun kəsilməsi və əsas humanitar ləvazimatların Qəzzaya daxil olmasının qarşısının alınması daha böyük humanitar fəlakətə gətirib çıxarır və bu fəlakət davam edir.

class=”mediyanet-inline-adv”>

Əsas problem odur ki, ölüm və dağıntılar artdıqca bölgədə təbii olaraq buna reaksiya da artacaq və bu reaksiyanın nəticələrini proqnozlaşdırmaq mümkün deyil. Amma biz bunu bilirik, alternativ olaraq ortaya qoyacağımız sülh yolu ilə həll və plan var. Bunu qəbul etsək, indidən bu risklərdən qurtulmaq mümkündür. Ancaq əks halda, getdikcə daha böyük risk ssenarisinə düşəcəyik.

AVROPA VƏ ŞIMALI AMERİKA ÖLKƏLƏRİNİN AÇIQ DƏSTƏK

Xüsusilə bəzi Avropa və Şimali Amerika ölkələrinin İsrailin hər cür hərbi müdaxiləsini açıq şəkildə dəstəkləməsi, Qəzzada baş verən dağıntı və fəlakəti pisləməməsi və qarşısını almaması çox ciddi ikili standart təşkil edir. Bu, dünyada artıq pozulmaqda olan digər tarazlıqlarda daha da pozucu rol oynayır. Qəzzada tərəflərin tutduğu münasibət bəşəri dəyərlərdən, mənəvi dəyərlərdən, prinsiplərdən və strateji rasional təhlildən nə qədər uzaqlaşarsa, bizi təkcə regionda deyil, qlobal miqyasda daha böyük risklər gözləyir.

“RAGONAMIZ DAHA BÖYÜK RİSKLƏRƏ HAMİLƏDİR”

Bəşəriyyətin öz tarixində birgə qurduğu dəyərləri sınaqdan keçirdiyi bir dövrdən keçirik. Bu imtahandan, bu imtahandan keçmək şansımız yoxdur. Baş verənlər və alınan münasibət təkcə Qəzzada baş verənlərlə bağlı deyil. Bu, bizim bəşəriyyət olaraq 21-ci əsrdə, 2023-cü ildə çatdığımız sivil səviyyənin göstəricisidir. Bəşəriyyətin bu işdə uğursuzluğa düçar olmaq lüksü yoxdur. İnsanlıq əvvəllər də səhvlər edib. Bunun əvəzini ödədi. Qəzzada eyni bədəli görüb özümüzü yenidən geri götürməyin mənası yoxdur. Ona görə də Türkiyə olaraq çağırışımız ondan ibarətdir ki, Qəzzada əməliyyat bir an əvvəl dayandırılmalı, humanitar yardımların yolu dərhal açılmalı və 2 dövlətli həllin həyata keçirilməsi üçün xüsusilə qərblilər tərəfindən ciddi işlərə başlanılmalıdır. sistem həm İsrailin, həm Fələstinlilərin, həm də bölgənin təhlükəsizliyi üçün yeganə yoldur. Daha əvvəl də demişdik ki, həlli yalnız hərbi qələbələrlə təxirə salmaq uzunmüddətli perspektivdə təhlükəsizlik gətirmir. Bəs bunu necə daha aydın deyə bilərik?

Xüsusilə də bu məqamda qərblilərin İsrailə təzyiq göstərməsi lazımdır, nəinki real və rasional təkliflər. “Əks halda regionumuz daha böyük risk altındadır”.

Nazir Fidan başqa bir mətbuat mənsubunun sualını belə cavablandırdı;

“Bəli, dediyiniz kimi, böhran başlayan gündən sıx diplomatik gediş-gəliş var, dediyim kimi, prezidentimiz bu məsələdə inanılmaz dərəcədə həssasdır. O, xüsusilə iki əsas zolaqda, çox sıx iş yükü və əlaqə trafiki ilə işləyir. Birincisi, mövcud böhranın dərinləşməsinin qarşısını almaq üçün aparılan işlərdir. İkincisi, bu böhranın təkrarlanmaması üçün nə etmək olar, ona doğru atılan addımlar və biz dostlarımızla birlikdə bunların hər ikisini yüksək koordinasiyalı şəkildə həyata keçirməyə çalışırıq.

İlk növbədə Misir və digər ölkələrlə aparılan humanitar yardım işləri var. Xüsusilə də mərkəzi El Arişdə olan humanitar yardım təşkilatlarının fəaliyyəti və oraya göndərdiyimiz yardımlar digər dövlətlərlə koordinasiyalı şəkildə vacibdir. Əsirlərin mübadiləsi ilə bağlı Qətərə tam dəstəyimiz var. Bununla bağlı əlimizdən gələni etməyə çalışırıq.

Digər tərəfdən, əvvəlki Qəzza böhranlarından fərqli olaraq bu dəfəki böhranın miqyası və yarana biləcək risklərin böyüklüyü, təmaslarım zamanı aldığım təəssürat ondan ibarətdir ki, bölgədə çox yüksək məlumatlılıq və konsensus var. siyasi həllin artıq təxirə salınmaması və bunun bir zərurət olduğunu.

Bildiyiniz kimi, son illərdə 2-dövlətli həll təklifi bir növ geri çəkildi və bunun artıq yeni bir normallaşdığı, Fələstin məsələsinin qarşıdurma və dram olmadan çox gündəmə gətirilmədiyi görüldü. Əslində bu, daha böyük bir fəlakətin səssiz müjdəçisi idi, amma biz Türkiyə olaraq daim xəbərdarlıq etsək də, fərqində deyildik. Başqa sözlə, ‘işlər belə getmir. Yalnız regionun bəzi ölkələri ilə sülhün əldə edilməsi sabitlik, bölgəyə sülh və tərəflərə təhlükəsizlik gətirməyəcək. “Bu sülh fələstinlilərə də təmin edilməlidir”.

İndi gördüyümüz odur ki, region ölkələri ‘biz bütün gücümüzlə 2 dövlətli həll üçün əlimizdən gələni etməliyik’ ki, mütləq dərk ediblər. Təbii ki, mən bunu əvvəllər demişəm. İsraili qeyd-şərtsiz dəstəkləyən bəzi Qərb dövlətlərinin üzərinə böyük məsuliyyət düşür və onlar da eyni mövqedən çıxış etməlidirlər. Əks halda, bölgədə müvəqqəti atəşkəs və müəyyən müvəqqəti qələbələr olacaq, amma biz daha böyük risklər və problemlər gözləyəcəyik.

Əlimizdə imkan, müdriklik və bu təhlükəni bu şəkildə qavradığımız halda tədbir görməməyimiz bəziləri tərəfindən ayrı bir zəiflik və məqsədyönlülük kimi tarixdə qeyd olunacaq”.