Aralıq dənizinin enerji inteqrasiya sürətinin artırılması
2022-12-23 09:20:43
Regionda təmiz enerji istehsalı üçün Avropa əsaslı investisiya sazişləri ilə dəstəklənən bu tendensiya region ölkələrində ÜDM-i artırmaq potensialına malik olmaqla yanaşı, həm də çox ehtiyac duyulan iş yerlərinin yaradılması potensialına malikdir.
İqtisadiyyatlarını çökdürən bir çox böhrandan sonra gələcək üçün yol cızmaq istəyənlər Aralıq Ölkələrlə regional inteqrasiya sürətinin artırılması hər zamankindən daha vacib olmuşdur.
Aralıq dənizinin şimal, cənub və şərq ölkələri arasında artan ticarət axınları, qarşılıqlı investisiyalar və hərəkətlilik davamlı bərpa üçün əsas amillərdir.
Bu məqsədə çatmaq üçün bir çox başlanğıc nöqtələri var, lakin bu həlledici zamanda enerjidən daha vacib heç nə yoxdur.
Hazırda Aralıq dənizi regionunda ticarətin dəyərinin ildə 1 trilyon dollardan az olduğu təxmin edilir. Bu, regionla dünyanın qalan hissəsi arasında ticarət həcminin yalnız üçdə birinə bərabərdir.
Bu, ölkələrin ən böyük ticarət tərəfdaşlarının çox vaxt regionun qonşuları olduğu digər inkişaf etmiş regionlardan fərqlidir.
Bu məhdud çərçivədə hazırda regional ticarətin təxminən üçdə biri enerji sahəsi ilə məhdudlaşır.
Aralıq dənizinin cənub sahilləri ilə Avropa bloku arasında daha böyük iqtisadi inteqrasiyaya nail olmaq üçün mövcud imkanlardan istifadə enerji məsələsində dəyişiklik və dönüş amili ola bilər.
Belə bir dəyişiklik Avropaya Rusiyanın enerji resurslarından yüksək asılılığından qurtulmağa kömək etməklə yanaşı, iqlim dəyişikliyi ilə bağlı hədəflərə nail olmağa kömək edəcək.
O, həmçinin Yaxın Şərq və Şimali Afrika regionu (MENA) xalqları üçün imkanların artırılmasına və rifahın təmin olunmasına kömək edəcək ki, bu da regionda sabitlik faktoruna daha geniş təsir göstərəcək.
Qalıq yanacaqlar hələ də Avropanın əsas enerji mənbəyidir.
Ümumi enerji təchizatının təxminən üçdə birini neft məhsulları, 24 faizlə təbii qaz, 10 faizini isə kömür və digər bərk qalıq yanacaqlar təşkil edir.
Ukraynadakı müharibə Avropa və qlobal enerji bazarlarını sarsıtdı və Avropanın enerji təhlükəsizliyini əsaslı şəkildə yenidən qiymətləndirməyə məcbur etdi.
Cənub və Şərqi Aralıq dənizindən neft və təbii qaz ixracının artırılması, xüsusən də Rusiyanın təbii qaz təchizatının məhdudlaşdırıldığı bir vaxtda Avropaya qısa müddətdə enerji təchizatını Rusiyadan uzaqlaşdırmağa kömək edə bilər.
Əlcəzair hazırda Avropada üçüncü ən böyük təbii qaz tədarükçüsüdür. Bu tədarüklərin Aralıq dənizinin cənubundan və şərqindən boru kəmərləri və ya mayeləşdirilmiş təbii qaz (LNG) vasitəsilə artırılması imkanı var.
Orta və uzunmüddətli perspektivdə Avropanın bərpa olunan enerjiyə keçidi MENA regionunda təmiz enerji istehsalının güclü inkişafı ilə getdikcə daha çox əlaqələndirilə bilər.
Avropa İttifaqı (Aİ) iqlim və enerji siyasətləri üçün iddialı hədəflər qoyub: 2030-cu ilə qədər istixana qazları emissiyalarını 1990-cı il səviyyələri ilə müqayisədə yarıdan çox azaltmaq və 2050-ci ilə qədər karbon emissiyalarını neytral səviyyəyə endirmək.
Təmiz enerji tələbindəki bu artım, MENA bölgəsində Aralıq dənizinin cənub tərəfi üçün bol enerji sayəsində rəqabət üstünlüyü təmin edən günəş enerjisi, külək enerjisi və hidrogen kimi bərpa olunan enerji mənbələrinin istifadə olunmamış potensialından istifadə etmək üçün mühüm stimuldur. il boyu günəş işığı.
Əslində, aşağı karbonlu hidrogen indi Aİ-nin karbon emissiyalarını azaltmaq planlarının əsas komponenti kimi qəbul edilir.
Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, bu, Aİ-nin köklü xarici enerji siyasətini tamamlayır və coğrafi yaxınlığı sayəsində Şərqi Aralıq dənizi regionu özünü Avropanın aşağı karbonlu hidrogenin etibarlı təchizatçısına çevirə bilər.
Bu regionda enerji əməkdaşlığı son illərdə təbii qazın inkişafına yönəlib. Bununla belə, bu əməkdaşlıq ixrac üçün hidrogenin işlənməsini və ya karbon emissiyalarını azaltmaq üçün yerli istifadəni əhatə edəcək şəkildə genişləndirilə bilər.
Bir çox ölkələr bu multiresurs potensialını tanıyır və onları inkişaf etdirir. 2021-ci ildə Yunanıstan, İsrail və Kipr, hələ 2025-ci ildə İsraildən bərpa olunan elektrik enerjisini təmin etmək məqsədi daşıyan sualtı kabellərdən ibarət Avrasiya “qarşılıqlı əlaqə xətləri”nin yaradılması üçün rəsmi əməkdaşlıq prosesinə başladılar.
Misir və Yunanıstan oxşar layihə üzərində işlədiyi kimi, İtaliya da Tunis və Əlcəzairlə oxşar planlar üzərində işləyir. Tunis və İtaliya arasında qarşılıqlı əlaqə üzrə ELMED layihəsinin hazırlıq mərhələsi qabaqcıl səviyyədədir.
Qərbi Aralıq dənizində Mərakeş və İspaniya artıq enerji (təbii qaz və elektrik enerjisi) ticarəti aparırlar. Bu yaxınlarda Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyası (UNFCCC) 27.
Tərəflər Konfransı (COP 27) zamanı Mərakeş, İspaniya, Portuqaliya, Fransa və Almaniyanın davamlı elektrik enerjisi ticarətinə dair anlaşma memorandumunun imzalanması enerji sektorunda Aralıq dənizi inteqrasiya fəaliyyətlərinin sürətləndiyini bir daha sübut edir.
MENA regionunda bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə istiqamətində dəyişiklik sürətlənir.
Tərcümə“24 SAAT”
