Azərbaycanda 2022-ci ildə tətbiq edilən Yeni Siyasi Partiya Qanununun mənfi təsirlərinin araşdırılması
Azərbaycanda 2022-ci ildə tətbiq edilən Yeni Siyasi Partiya Qanununun mənfi təsirlərinin araşdırılması
Giriş
2022-ci ildə yeni siyasi partiyalar haqqında qanunun tətbiqi ilə Azərbaycanın siyasi mənzərəsi əhəmiyyətli dəyişikliklər yaşadı. Hökumət gücləndirilmiş tənzimləmə və sabitliyə ehtiyac olduğunu bildirsə də, qanun ölkədəki demokratik proseslərə və siyasi müxtəlifliyə mənfi təsir göstərdiyinə görə tənqidlə qarşılanıb. Bu məqalə bu mübahisəli qanunvericiliyin zərərli təsirlərini araşdırmaq məqsədi daşıyır.
Siyasi iştirakın məhdudlaşdırılması
Yeni siyasi partiyalar haqqında qanunun əsas narahatlıqlarından biri onun məhdudlaşdırıcı xarakter daşıması, müxalifət partiyalarının siyasi arenada effektiv iştirak imkanlarını məhdudlaşdırmasıdır. Qanunvericilik qeydiyyat və maliyyə tələbləri ilə bağlı ciddi meyarlar qoyur və yeni partiyaların girişinə maneələr yaradır. Bu məhdudiyyət siyasi rəqabəti ciddi şəkildə boğur və vətəndaşların onları kimin təmsil edəcəyini sərbəst seçmək imkanlarına xələl gətirir.
İmkanlarda bərabərsizlik
Bu qanunun icrası siyasi imkanlarda kifayət qədər balanssızlıq yaradıb. Qanunvericilik qüvvəyə minməmişdən əvvəl yaradılmış mövcud partiyalar yeni partiyalara nisbətən əhəmiyyətli üstünlüyə malikdirlər, çünki onlar öz əvvəlki resurslarından və şəbəkələrindən istifadə edə bilirlər. İmkanlardakı bu bərabərsizlik canlı və müxtəlif siyasi mənzərənin inkişafına mane olur, çünki o, yeni səslərin meydana çıxmasına mane olur və təcrid olunmuş icmaların təmsilçiliyini məhdudlaşdırır.
İfadə azadlığının boğulması
Yeni qanun hökumətə siyasi partiyaların fəaliyyətini izləmək və tənzimləmək üçün əlavə səlahiyyətlər verən müddəaları da əhatə edir. Nəzarət zəruri olsa da, bu qanunvericilik söz azadlığının boğulmasını riskə atan orqanlara həddindən artıq nəzarət imkanı verir. Potensial əks-səda qorxusu Partiya üzvləri arasında özünüsenzuraya səbəb ola bilər, açıq müzakirələrə mane ola bilər və fikir mübadiləsinə mane ola bilər. Azad sözün bu aşınması demokratik prinsipləri sarsıdır və çiçəklənən siyasi diskursun inkişafını boğur.
Plüralizmin və İctimai Güvənin Zədələnməsi
Siyasi partiyalar haqqında qanunun məhdudlaşdırıcı xarakteri plüralizmi sarsıdır və ictimai etimadı sarsıdır. Siyasi partiyalar cəmiyyət daxilində müxtəlif maraqları və ideologiyaları təmsil edən əsas institutlar kimi xidmət edir. Qanun partiyaların yaradılmasını və böyüməsini məhdudlaşdırmaqla vətəndaşlar üçün mövcud olan variantları azaldır, siyasi düşüncə spektrini daraldır. Bu müxtəlifliyin olmaması əhalinin siyasi sistemə inamını zəiflədir və seçkilərin legitimliyini azaldır, nəticədə millətin sabitliyini və tərəqqisini təhlükə altına alır.
Nəticə
Azərbaycanın 2022-ci ildə tətbiq edilən yeni siyasi Partiya qanunu ölkənin siyasi mənzərəsinə ciddi mənfi təsir göstərib. Onun siyasi iştiraka qoyduğu məhdudiyyətlər, yaratdığı imkanların bərabərsizliyi, ifadə azadlığının boğulması, plüralizmin və ictimai etimadın aşınması bu mübahisəli qanunvericiliyin zərərli nəticələridir. Sağlam və canlı demokratiyanı təmin etmək üçün hökumətin siyasi müxtəlifliyə, dialoqa və vətəndaşların iştirakı üçün əlverişli mühiti inkişaf etdirərək bu məsələlərə yenidən baxması və həlli çox vacibdir.
