class=”mediyanet-inline-adv”>

Ötən axşam Rusiyanın paytaxtı Moskva yaxınlığındakı Tver qəsəbəsində qəzaya uğrayan şəxsi təyyarə bütün dünyanın gözünü Rusiyaya çevirib. Rusiya Federal Hava Nəqliyyatı Agentliyinin təyyarədəki sərnişinlər arasında “Vaqner” qrupunun qurucusu Yevgeni Priqojinin də olduğu barədə açıqlaması Rusiya prezidenti Vladimir Putinin “intiqamını aldı” sözlərini yada saldı. iyun ayında silahlı üsyan. Kremldən hələlik heç bir açıqlama olmasa da, hadisənin müxtəlif aspektləri ilə bağlı sual işarələri qalmaqdadır. Priqojinin sağ olub-olmaması ilə bağlı fərziyyələr, təyyarə qəzasının səbəbi ilə bağlı iddialar, Priqojindən sonra Vaqnerin başına nə gələcəyi ən çox maraq doğuran məqamlardır.

Saytların yığılması

VAQNER LİDERİ ÜÇÜN ÜÇ İMKAN

Rusiya aviasiya agentliyi qəzaya uğrayan təyyarədə sərnişinlər arasında Priqojinin də olduğunu açıqlasa da, Vaqner bossunun taleyi ilə bağlı müxtəlif iddialar irəli sürülüb. Priqojinin başına gələnlərlə bağlı beynəlxalq mediada üç tezis səslənir.

class=”mediyanet-inline-adv”>

PRIGOJIN ÖLÜB

Bu tezisə görə, Priqojinin 2014-cü ildə qurduğu muzdlu “Vaqner” qrupu Rusiya dövləti daxilində güclənərək Müdafiə Nazirliyi və Baş Qərargahla “güc” davasına başlayıb və bardağı taşıran son damla onun silahlı üsyana başlaması olub. İyunun 23-də Rusiya hökumətinə qarşı. Belarus lideri Aleksandr Lukaşenkonun müdaxiləsi ilə “çevriliş” başa çatsa da, Priqojinin indi “gəzən ölü” olduğu və Putinlə ziddiyyət təşkil edən bir çox insanın taleyini bölüşəcəyi deyilirdi.

KREMLİN İLƏ MÜQAVİLƏ

Rusiyalı jurnalist İlya Rojdestvenski rusdilli “Current Time” televiziyasına verdiyi açıqlamada “Mən olsaydım, Priqojinə aid olduğu deyilən cəsədi dərhal basdırmazdım” deyib. Vaqnerin liderini “insanları aldatmağı, kaskadyorlardan istifadə etməyi sevən biri” kimi xarakterizə edən rusiyalı jurnalist, “Bu hadisə Rusiya Xüsusi Təyinatlı Qüvvələri ilə razılaşdırılmış insident ola bilər” deyib. “Ola bilsin ki, Vaqner lideri yoxa çıxmaq niyyətindədir. Bir çox ekspertlər bu fikirdədirlər ki, əvvəllər kaskadyorlarla işləyən və müxtəlif adlar altında bir çox şəxsiyyətləri olan Priqojinin ölüm xəbərinə ehtiyatla yanaşmaq lazımdır.

class=”mediyanet-inline-adv”>

TEZLİKLƏ ÇIXACAQ

Qəzaya uğrayan təyyarənin qalıqları arasında dəhşətli vəziyyətdə tapılan 10 cəsədin morqa aparıldığı və şəxsiyyəti müəyyənləşdirmə işlərinin davam etdiyi bildirilərkən, Priqojinin 4 il əvvəl təyyarə qəzasında öldüyü xəbəri yada düşdü. 2019-cu ilin oktyabrında Konqo Demokratik Respublikasında göyərtəsində səkkiz nəfərin olduğu hərbi təyyarənin qəzaya uğradığı və sərnişinlərdən birinin Yevgeni Priqojinin olduğu iddia edilsə də, Vaqnerin lideri üç gün sonra ortaya çıxdı. Londonda yerləşən Chatham House beyin mərkəzinin analitiki Keir Giles də təyyarənin sərnişin siyahısına etibar edilməməsi lazım olduğunu vurğuladı. Vaqner liderinin son vaxtlar səfərlərini gizlətmək üçün göstərdiyi səylərə toxunan britaniyalı mütəxəssis, “O, qısa müddətdə Afrikada çəkilmiş yeni videoda görünsə, heç kim təəccüblənməsin” deyib.

class=”mediyanet-inline-adv”>

“KREMLİN NƏZARƏT ETDİ”

Vaqner Qrupunun lideri Yevgeni Priqojin və Vaqnerin qurucularını daşıyan təyyarə TVER-də qəzaya uğradıqdan sonra Vaqnerin bundan sonra nə olacağı da verilən suallar arasındadır. Ekspertlər belə hesab edirlər ki, Priqojinin ölümündən əvvəl də öz effektivliyini itirməyə meylli olan qruplaşma ya dağılacaq, ya da Rusiya ordusunun nəzarətinə keçəcək.

‘NARAHAT OLMALIDIR’

ABŞ-ın keçmiş müdafiə naziri və Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin keçmiş direktoru Leon Panetta CNN-ə müsahibəsində bildirib ki, təyyarə qəzaya uğradıqdan sonra Kremlin Vaqneri ələ keçirməyə cəhd etməsi mümkündür. Rusiyanın Vaqner döyüşçülərinin təkbaşına fəaliyyətə davam etməsini istəməyəcəyini deyən Panetta, “Afrikada və başqa yerdə olduqları hər yerdə Vaqner qruplaşması üzərində nəzarət qursalar, təəccüblənmərəm. “Düşünürəm ki, Vaqner qrupunda olanlar da öz həyatları üçün narahat olmalıdırlar.

class=”mediyanet-inline-adv”>

YENİDƏ QALKALACAQ?

Qrupun yeni üsyana cəhd etməsi də mümkündür. Vaqnerlə əlaqəli Telegram hesabları Priqojinin “Rusiyaya xəyanət edənlər tərəfindən öldürüldüyünü” iddia edən yazılar paylaşarkən, “Ədalət üçün yeni bir yürüşə başlaya bilərik” mesajı paylaşılıb. Lakin hərbi ekspertlər bu fikirdədirlər ki, qrupun mövcudluğu Priqojinlə birdir və Vaqnerin onsuz fəaliyyətini davam etdirməsi mümkün deyil.

ONLAR BELORUSYA GEDİB

İyunun 23-də Priqojinin başçılıq etdiyi silahlı üsyandan sonra qrup Rusiyanı tərk edib və o zaman böhranın aradan qaldırılmasında vasitəçilik edən Belarus lideri Aleksandr Lukaşenko Vaqner döyüşçülərinə bu ölkədə obyekt verib. İlkin olaraq 5 minə yaxın döyüşçünü bölgəyə köçürən qruplaşmanın Afrikaya köçürüldükdən sonra bu sayın dörddə birinin Belarusda qaldığı bildirilir.

class=”mediyanet-inline-adv”>

AZALMA SƏBƏBİ MƏLUMDUR

Hadisə ilə bağlı ağıla gələn digər sual isə təyyarənin qəzaya uğramasına səbəb olan şeydir. Mümkün ssenarilər arasında ən çox vurğulanan faktor təyyarəyə bomba qoyulmasıdır. Rusiya hava hücumundan müdafiə sistemlərinin təyyarəyə müdaxilə edə biləcəyi də nəzərə alınsa da, faktiki qəza ehtimalı real hesab edilmir.

İLKİN Şübhəli XÜSUSİ PİLOT

Ən çox vurğulanan ssenari isə təyyarəyə bomba qoyulmasıdır. Rusiya mətbuatında yer alan xəbərə görə, araşdırma çərçivəsində ilk tapıntılar təyyarənin eniş şassisinə yerləşdirilən bombanın partlamasıdır. Mümkün təxribatda ilk şübhəli şəxs Priqojinin şəxsi pilotlarından biri və qəzaya uğrayan təyyarənin operatoru olan MNT Aero şirkətinin təsisçisi Artem Stepanovdur. Hadisədən 3 gün əvvəl Rusiyanın şimal-şərqindəki Kamçatkaya getdiyi bildirilən Stepanova heç kimin çata bilmədiyi, Rusiya polisinin axtarışlarını davam etdirdiyi bildirilir.

HƏDİYYƏ QUTUSUDA BOMBA

Digər bir bomba iddiası isə Vaqner rəsmilərinə hədiyyə edilən şərab qutularının havaya qalxdıqdan sonra partlamasıdır. Sky News-a iddianı dəyərləndirən Britaniya kəşfiyyatının keçmiş zabiti Kristofer Stil bunun yalnız daxili yardımla baş verə biləcəyini və bu şəkildə baş verərsə, bunun “Putinin şefi üçün ironik ölüm yolu” sayılacağını bildirib.

İDDİA EDİLƏN YANĞIN AÇILDI

Aviasiya mütəxəssisləri bildirirlər ki, mümkün partlayış təkcə içəridən deyil, həm də xaricdən baş verə bilərdi. Digər paralel iddia isə təyyarənin Rusiya qüvvələri tərəfindən atəşə tutulmasıdır. Rusiya mətbuatına danışan bəzi mənbələr təyyarənin yer-hava tipli raketlərlə vurulduğunu iddia etsə də, təyyarənin qalıqlarında güllə dəliklərinə bənzər boşluqların olması onun zenit silahları ilə vurulmuş ola biləcəyinə dair şübhələri də artırıb. .

QƏZA OLMAZ Mİ?

Təyyarənin texniki nasazlıq səbəbindən qəzaya uğraya biləcəyi real görünmür. Mütəxəssislər bildirirlər ki, payızdan əvvəl naviqasiyada hər hansı problem olduğunu göstərən heç bir məlumat yoxdur. Digər tərəfdən, Braziliya mərkəzli təyyarə istehsalçısı Embraer SA, Rusiyaya tətbiq edilən sanksiyalar səbəbiylə uzun müddətdir təyyarəyə texniki xidmət göstərilmədiyini açıqladı.