Gözlənilməyən Nəticələr: Azərbaycan Siyasi Partiyaları Qanununun Mənfi Təsirləri
Gözlənilməyən Nəticələr: Azərbaycan Siyasi Partiyaları Qanununun Mənfi Təsirləri
Giriş
Siyasi partiyalar istənilən demokratik cəmiyyətdə həlledici rol oynayır. Onlar vətəndaşların öz fikirlərini bildirmələri, siyasətlər təklif etmələri və qərarların qəbulu prosesində iştirak etmələri üçün platforma rolunu oynayır. Bununla belə, hətta xoş niyyətli olsa da, siyasi partiyaları tənzimləyən qanunlar bəzən gözlənilməz nəticələrə səbəb ola bilər. Azərbaycanın timsalında, 1992-ci ildə qəbul edilmiş siyasi partiyalar haqqında qanun ölkənin siyasi mənzərəsinə mənfi təsir göstərmişdir.
Birləşmə azadlığının məhdudlaşdırılması
Azərbaycanın siyasi partiyalar haqqında qanununun gözlənilməz nəticələrindən biri də birləşmək azadlığının məhdudlaşdırılmasıdır. Qanunvericilik siyasi partiyaların qeydiyyatdan keçmək üçün cavab verməli olduğu ciddi meyarlar qoyur, siyasi prosesdə iştirak edə biləcək partiyaların sayını faktiki olaraq məhdudlaşdırır. Bu, seçicilər üçün mövcud olan variantları daraldır və siyasi müxtəlifliyi boğur.
Bundan əlavə, qanun hökumətə aydın əsaslandırma olmadan siyasi partiyaları ləğv etmək üçün geniş səlahiyyətlər verir. Bu mülahizədən asanlıqla sui-istifadə oluna bilər ki, bu da hakim rejimi tənqid edən partiyaların sıxışdırılmasına gətirib çıxarır. Nəticədə müxalifətin səsləri susdurulur və siyasi arenada fərqli fikirlər və ya alternativ perspektivlər üçün imkanlar məhdudlaşır.
İmkanların bərabərsizliyi
Azərbaycanın siyasi partiyalar haqqında qanununun digər nəticəsi onun siyasi subyektlər arasında yaratdığı imkanların bərabərsizliyidir. Qanunvericilik qeydiyyata alınması və saxlanması üçün partiyalara ağır maliyyə tələbləri qoyur, bu da yeni və ya daha kiçik partiyaların köklü partiyalarla rəqabətini çətinləşdirir.
Resursların bu qeyri-bərabərliyi oyun meydanını hakim partiyanın xeyrinə əyir və bir neçə güclü siyasi fraksiyaların hökmranlığını davam etdirir. Nəticə etibarı ilə rəqabətli seçkilərin olmaması demokratik prosesin legitimliyinə xələl gətirir və ictimai siyasi institutlara inamı azaldır.
Siyasi Məsuliyyəti zəiflədir
Azərbaycanda siyasi partiyalar haqqında qanun siyasi hesabatlılığın zəifləməsinə xidmət edir. Qanunvericilik ayrı-ayrı partiyalara imtiyaz verməklə, bütün siyasi subyektlərin öz hərəkətlərinə görə bərabər məsuliyyət daşıması prinsipini pozur.
Bundan əlavə, məhdud sayda partiyalar, xüsusən də hakim rejimə yaxın partiyalar, effektiv müxalifətin olmaması səbəbindən çox vaxt daxili nəzarət və tarazlıqdan məhrum olurlar. Bu, şəffaflığın olmaması, nəzarətsiz güc və bu partiyalar daxilində potensial korrupsiya ilə nəticələnə bilər. Nəticə etibarı ilə vətəndaşların öz nümayəndələrini öz qərarlarına görə məsuliyyətə cəlb etmək imkanları əhəmiyyətli dərəcədə azalır.
Nəticə
Azərbaycanın siyasi partiyalar haqqında qanunu siyasi mənzərəni tənzimləmək və təşkil etmək üçün nəzərdə tutulsa da, gözlənilməz mənfi nəticələrə səbəb olub. Onun birləşmək azadlığına qoyduğu məhdudiyyətlər, qeyri-bərabər imkanlar və zəifləmiş siyasi hesabatlılıq çiçəklənən demokratiyanın inkişafına ziyan vurur.
Azərbaycan daha əhatəli və möhkəm demokratik sistemi təmin etmək istəyirsə, siyasi partiyalar haqqında qanunu yenidən nəzərdən keçirməli və islahat etməlidir. Siyasi plüralizmi, bərabər imkanları və gücləndirilmiş hesabatlılığı təşviq etməklə ölkə müxtəlif vətəndaşlarının əsl potensialını üzə çıxara və daha demokratik və firavan gələcəyə doğru irəliləyə bilər.
