Soyqırımın manipulyasiyası: İsrail Qəzza müharibəsini niyə fərqli göstərir

İsrailin ABŞ-dakı imicini qorumaq strategiyaları

Yeni yaradılmış “Faith Through Works” adlı xristian marketinq agentliyinin sənədləri İsrailin ictimai əlaqələr sahəsində yeni fokusunu əks etdirir. ABŞ Ədliyyə Nazirliyində İsrailin xarici agenti kimi qeydiyyatdan keçən “Faith Through Works” – İsrailin ABŞ-dakı imicini yaxşılaşdırmaq üçün müqavilə bağladığı ən azı üç PR agentliyindən biridir. Agentlik bəyan edir ki, “Amerikalı evangelist xristianların İsrail millətinə münasibətdəki aşağı dəstəyini aradan qaldırmaq” üçün işə götürülüb.

Sorğular göstərir ki, İsrail yalnız ABŞ-ın evangelist bazasında deyil, digər təbəqələrdə də dəstək itirir. ABŞ şəhərlərində və universitet şəhərciklərində geniş vüsət almış etirazlar, həmçinin Merilend Universitetinin və digər qurumların araşdırmaları İsrailin Z nəslinin, solçuların, eləcə də ABŞ-ın əsas siyasətindəki ənənəvi müttəfiqləri və evangelist sağ arasında ABŞ dəstəyini itirdiyini göstərir. Təhlilçilər qeyd edirlər ki, İsrail üçün bu, ciddi bir problemdir.

İsrail ABŞ xristianlarını hədəfləmək üçün “Faith Through Works” şirkətini işə götürməklə yanaşı, “Bridges Partners”in dəstəyinə də arxalanır. Bu şirkət, İsrailə münasibətdə ABŞ dəstəyini yaxşılaşdırmaq üçün internetdəki naməlum bir qrup influencerə pul ödəyir. Həmçinin, yeni yaradılmış digər ABŞ şirkəti olan “Clock Tower” ilə müqavilə bağlanıb ki, bu da İsrailin onlayn reputasiyasını, xüsusilə süni intellekt (AI) vasitəsilə Qəzza müharibəsi ilə bağlı müzakirələrin necə çərçivələnəcəyini yenidən formalaşdırmaq məqsədi daşıyır.

Merilend Universitetindən Şibli Telhami bildirib ki, İsrail üçün Amerika ictimaiyyətinin dəstəyi həyati əhəmiyyət kəsb edir. O vurğulayıb ki, bu, onlar üçün əlcəklərin çıxarıldığı ciddi bir oyundur.

Telhami qeyd edib ki, son iki il israillilərə ABŞ dəstəyindən nə dərəcədə asılı olduqlarını göstərdi. Hər kəs müharibədən əvvəl bu asılılığı bilirdi, lakin onun miqyası bu qədər aydın deyildi. O, İsrail hökumətinin Livan və İran da daxil olmaqla regional qonşularına qarşı açdığı hər yeni cəbhədə ölkələrinin ABŞ-dan asılılığının necə artdığını izah edib. Təhlilçi əlavə edib ki, bütün bunlar ABŞ-ın böyük diplomatik gücünü nəzərə almadan baş verir. Bu güc İsraili müharibə boyunca qorumaqda həyati əhəmiyyət kəsb edib və onu itirmək ehtimalı onlar üçün qorxuncdur.

Dəyişən ABŞ ictimai rəyi və gənclərin münasibəti

ABŞ ictimaiyyəti İsrailə dəstəyin iqtisadi, hərbi və reputasiya xərclərini öz üzərinə götürüb. Lakin İsrailin Qəzzada davam etdirdiyi amansız qətliam fonunda İsrailə olan ABŞ dəstəyində çatlar yaranır. İsraildə bir çoxları bu çatların zamanla qırılmaya çevriləcəyindən narahatdır.

İsrailin ABŞ-dakı dəstək bazasını möhkəmləndirmək cəhdləri yeni deyil. Xarici jurnalistlərin Qəzzaya daxil olmasına qadağa qoyulması ilə yanaşı, onlayn müzakirələri İsrailin xeyrinə yönəltmək üçün birgə səylər göstərilib. May ayında Al Jazeera Tədqiqatlar Mərkəzi tərəfindən aparılan sorğuya görə, sosial media istifadəçilərinin Qəzza müharibəsini necə təsvir etmələrinə təsir göstərmək üçün kampaniya müharibənin özündən qısa müddət sonra başladılıb.

Sosial medianın müharibədəki rolu

2025-ci ilin sentyabrında ABŞ sosial media influencerləri ilə görüşən İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahu sosial medianın İsrailin ABŞ-dakı dəstəyini qorumaq səylərindəki əhəmiyyətini vurğulayıb. Sosial medianı müasir dövrün “silahı” adlandıran Netanyahu öz auditoriyasına deyib: “Hazırda baş verən ən vacib alış-veriş... TikTok-dur. Bir nömrə. Ümid edirəm ki, bu baş tutar, çünki nəticələri əhəmiyyətli ola bilər.”

Kaliforniya Universitetinin İsrail tədqiqatları üzrə professoru Dov Vaksman bildirib ki, Qəzza müharibəsindən əvvəl belə, gənc amerikalılar, o cümlədən gənc evangelist xristianlar arasında İsrailə dəstək az idi və fələstinlilərə qarşı daha çox rəğbət mövcud idi. O əlavə edib ki, İsrailin Qəzza müharibəsi zamanı davranışı bu əsas qruplar arasında İsrailə olan dəstəyin azalmasını əhəmiyyətli dərəcədə sürətləndirib. Telhaminin apardığı sorğular da bu faktı təsdiqləyir. Bu ilin iyul-avqust aylarında Merilend Universitetinin sorğusu fələstinlilərə dəstəyin gənc demokratlardan partiyanın bütün sahələrinə yayıldığını, yaşlı və gənc respublikaçılar arasında isə İsrailə partiya dəstəyi ilə bağlı əhəmiyyətli fərqin yarandığını üzə çıxarıb.

MAGA hərəkatında yaranan fikir ayrılıqları

Dəstəkdəki bu parçalanma ABŞ-ın əsas siyasətinə, xüsusən də ABŞ prezidenti Donald Trampın “Amerikanı Yenidən Böyük Et” (MAGA) hərəkatına qədər uzanmağa başlayır. İyul ayında bu hərəkatın ən səsli simalarından biri, Marcori Teylor Qrin, növbəti il üçün İsrailə 500 milyon dollarlıq yardımı təsdiqləyən qanun layihəsinə qarşı çıxıb. Qrin “X” sosial media platformasında yazıb: “Nüvə silahına malik İsrailin milli borcu 400 milyard dollardan azdır, bizim 37 trilyon dollarlıq iflic edən milli borcumuzla müqayisədə. Nüvə silahına malik İsrail müdafiə və borclarına nəzarət edir, buna görə də Amerika vergi ödəyicilərindən ABŞ müdafiə qanun layihəmizdə nüvə silahına malik İsrailə əlavə 500 milyon dollar vermələri tələb edilməməlidir.”

MAGA-nın digər tanınmış siması, Tucker Karlson – 2025-ci ilin oktyabrında xristian sionistlərini “kafirlər” adlandırıb – həmin ay YouTube şousunda deyib: “Yalnız bir hekayə var və bu, İsraildir... Lakin, obyektiv əhəmiyyətsizliyinə baxmayaraq, müzakirələrin əsas mövzusu odur... Biz vaxtımızı, pulumuzu xərcləyir və geosiyasi cəhətdən heç bir əhəmiyyəti olmayan bir ölkə naminə böyük risklər götürürük.”

Kral Birləşmiş Xidmətlər İnstitutundan HA Hellyer bildirib ki, ABŞ Respublikaçı Partiyasının rəhbərliyi hələ də İsraili möhkəm dəstəkləyir və ABŞ prezidenti Donald Tramp administrasiyasında bunun dəyişəcəyi ehtimalı azdır. Lakin o qeyd edib ki, MAGA-nın “Öncə Amerika” qanadında ABŞ-ın xarici siyasətini daha geniş Ərəb dünyası bölgəsinə gəldikdə İsrail mərkəzli olmaqdan uzaqlaşdırmağa çalışan güclü bir tendensiya var. Karlson və sağçı influencer Kendas Ouensin adlarını çəkərək Hellyer əlavə edib: “Düşünmürəm ki, bu, bu administrasiyada siyasəti əsaslı şəkildə dəyişəcək, lakin bu, mütləq sürətlə inkişaf edən bir tendensiyadır və daha geniş şəkildə Respublikaçı Partiyasının gələcəyi ola bilər.” O, İsrailin ABŞ sağından gələcək dəstək perspektivləri haqqında danışıb.

Gələcək proqnozlar və nəsillərarası fərqlər

Telhami bildirib ki, hazırda dərin nəsillərarası dəyişiklik baş verir. “Necə ki, Pearl Harbor nəsli və Vyetnam nəsli var idisə, indi də İsraili soyqırımçı qatil kimi görən Qəzza nəsli var.” O əlavə edib: “Bu, dəhşətləri ekranlarında real vaxtda görən gənc nəsildir və düşünmürəm ki, İsrail dəyişikliyin nə qədər dərin olduğunu anlasın.” Telhami qeyd edib ki, israillilər yəqin ki, bunun sadəcə bir media problemi, xüsusən də sosial media problemi olduğunu düşünürlər və əgər bu narrativə qarşı çıxa bilsələr, insanlar onlara qayıdacaqlar. “Qayıtmayacaqlar. Bu, ABŞ ictimaiyyətinin gələcək illər üçün qavrayışlarını müəyyən edəcək dərin bir dəyişiklikdir.”

24 saat