Fansada tədqiqatçılar Müqəddəs Roma İmperatoru və İspaniya Kralı V Karlın təxminən 500 il əvvəl yazdığı məktubu deşifrə ediblər. 16-cı əsrin ən güclü hökmdarlarından biri, “Şarlekin” kimi tanınan imperator 1519-cu ildə taxta çıxıb və 37 il hakimiyyətdə olub. Fransadakı Loria Laboratoriyasının komandası nəhayət V Çarlzın 1547-ci ildə Fransa Krallığındakı səfirinə yazdığı sirli məktubda dediklərini deşifrə etdi. Müharibə və İspaniya ilə Fransa arasındakı gərginlik dövründə hökmdarlıq edən V Karlzın səfir Jan de Saint-Maurisə göndərdiyi məktub Fransanın Nansi şəhərindəki Stanislas kitabxanasında əsrlər boyu qorunub saxlanılır.

ÇƏTİN İŞ

Saytların yığılması

Laboratoriyada çalışan kriptoqraf Cecile Pierrot məktubun varlığını 2019-cu ildə qatıldığı şam yeməyində öyrənib. 2021-ci ildə o, məktubu nəzərdən keçirmək qərarına gəldi. O və komandası təxminən 120 simvoldan istifadə edilən məktubu deşifrə edib. Mətbuat konfransında o, məktubun hər bir sözünün tək bir işarə ilə təsvir olunduğunu, zəhmət nəticəsində mətni kompüterlərin köməyi ilə deşifrə etdiklərini bildirib. Pierrot, keçən iyun ayında məktubda bir termini deşifrə etdiyini və sonra komandanın köməyi ilə izlədiyini bildirdi.

Sui-qəsd şayiəsi

Tarixçi Camille Desenclos, “Uzun və yorucu bir iş idi, lakin Pierrotun bir termini deşifrə etdiyi gün dönüş nöqtəsi oldu” dedi və səfir Saint-Maurisin göndərdiyi məktubdan dəstək aldıqlarını söylədi. 1547-ci ildə yazılmış, məzmunu əsrlərdir başa düşülməyən məktubu oxumağın çox həyəcanlı olduğunu vurğulayarkən, məzmunun V Çarlza qarşı sui-qəsd planı haqqında şayiə olduğunu açıqladı. Məktubda belə bir planın Fransada hazırlandığı iddia edilir. Ona görə də məktub Fransadakı səfirə yazılıb.