İllərdir qaçqınlarla bağlı müəyyən edilmiş siyasətlərin həyata keçirilməsinin təmin edilməsi və qayda pozuntularının qarşısının alınmasında üzv ölkələrin söz sahibi olmaqda çətinlik çəkən Avropa İttifaqında (Aİ) yeni “geri itələmə” qalmaqalı yaranıb. Fransız Le Monde, Alman Der Spiegel və İngilis Sky News-un daxil olduğu bir platformanın birgə araşdırması AB torpaqlarında gizli “qaçqın həbsxanalarının” olduğunu ortaya çıxarıb. Qaçqınların Bolqarıstanın cənub-şərqindəki Sredetsdə günlərlə ‘qəfəslərdə’ saxlandıqdan sonra geri çəkilmək üçün Türkiyə sərhədinə aparıldığı müəyyən edilib.

FRONTEX-ə qarşı ağır ittiham

Saytların yığılması

Vəziyyəti Brüssel üçün daha problemli edən, qaçqınlarla bağlı pis nəticə göstərən AB-nin xarici sərhəd agentliyi olan FRONTEX-in baş verənlərdən xəbərdar olması və vəziyyətə göz yummasının sübutudur. Yayımçılar müəyyən ediblər ki, kiçik Seredets şəhərində uşaq bağçası, bələdiyyə stadionu və evlər arasında olan talvara yerləşdirilən qəfəs Bolqarıstan sərhədçiləri tərəfindən miqrantları saxlamaq üçün istifadə olunub. Oktyabrın 15-dən noyabrın 25-dək ətrafı dəmir barmaqlıqlarla əhatə olunmuş, zibillə dolu, küçədən görünən və hər dəfə də kişi qaçqınların olduğu tikilinin 5 dəfə fotoşəkilini çəkiblər.

PİS ŞƏRTLƏR

Kollektivin sonradan görüşdüyü qəfəsdə saxlanılan suriyalı qaçqınlardan biri dedi: “Bizi təhqir etdilər, qarət etdilər və döydülər. Yanımızda 15 yaşlı bir oğlan və bir qadın var idi. Bu qəfəsdə su və yemək istədik, amma heç nə vermədilər. “Üç gün orada idim” dedi. Bir əfqan qaçqın dedi: “Biz tualet və ya başqa bir şey olmayan bu kiçik qəfəsdə iyirmi idik. Qoxusu həqiqətən dəhşətli idi. İçəridə itləri üstümüzə buraxıb, hətta yaralıları belə döyürdülər. Bir neçə saatdan sonra bizi yük maşını ilə Türkiyə sərhədinə qaytardılar” dedi.

QANUNSUZ TƏTBİQ

Qaçqınların bu cür tikililərdə saxlanması adətən qanunsuzdur. Ancaq rəsmi qeydlərə daxil olmayan qəfəslər səlahiyyətlilərin məlumatı və icazəsi ilə istifadə olunur. Görüntülərdə hadisə yerində olması müəyyən edilən Frontex əməkdaşlarının mühacirlərin qəfəsdə saxlandığını qeyd etməməsi və geri çəkilməyə göz yumması da qaydalara ziddir. AB qanunlarına zidd olan digər bir vəziyyət isə bu insanların hüquqlarına baxmayaraq, sığınacaq üçün müraciət etməsinə icazə verilmədən Türkiyəyə geri itilməsidir. AB-də geri qaytarılması da qadağandır. Bununla belə, Yunanıstan, Bolqarıstan və ya Macarıstan kimi bəzi ölkələrdə təkrarlanan təcrübələr müxtəlif araşdırmalarda və hesabatlarda sənədləşdirilmişdir. Aİ Komissiyasının bu cür pozuntularla bağlı ümumiyyətlə dəyişməz xətti var. Brüsseldə onun xarici sərhədlərində baş verən qanunsuzluqlar çox ciddi qəbul edilir, baxmayaraq ki, bu, əsasən kağız üzərindədir. Bununla belə, Aİ əsas hüquqlara riayət etmək, qaydalara riayət etmək, ittihamlara aydınlıq gətirmək və pozuntu halında tədbir görmək məsuliyyətinin müvafiq dövlətlərin üzərinə düşdüyünü vurğulayır.

PUSH BACKS QARA KİTABI

Sərhəd Zorakılığının Monitorinqi Şəbəkəsi ikincisi nəşr olunmuş 3000 səhifəlik “Qara Qaytarma Kitabı”nda Balkan ölkələri də daxil olmaqla Avropa ölkələrinin yarısından çoxunda toplanmış 25.000-ə yaxın miqrantı əhatə edən 1600 ifadə əsasında Aİ sərhədlərində zorakılığın xəritəsini tərtib edib. Kitab qadınların, kişilərin və uşaqların AB-nin xarici və daxili sərhədlərinə gəldikdə hər gün məruz qaldıqları zorakılığı ortaya qoyur. Bütün müsahiblər sığınacaq istədikləri zaman geri itələdilər, döyüldülər, alçaldıldılar, qarət edildilər, zorakılığa məruz qaldılar, yemək və ya sudan məhrum edildilər.