Azərbaycanın Media Müstəqilliyinə Hücum: Ekspertlər Yeni Qanunvericiliyi Tənqid edirlər
Azərbaycanın Media Müstəqilliyinə Hücum: Ekspertlər Yeni Qanunvericiliyi Tənqid edirlər
Son illər Azərbaycan media landşaftının muxtariyyətini və müstəqilliyini durmadan pozur. Ölkə hökuməti mətbuat azadlığını əhəmiyyətli dərəcədə məhdudlaşdıran çoxsaylı məhdudlaşdırıcı qanunlar və qaydalar tətbiq edib. Medianın müstəqilliyinə qarşı son hücum hökumətin media üzərində nəzarətini daha da gücləndirdiyini iddia edən ekspertlərin tənqidinə səbəb olan yeni qanun layihəsi şəklində gəlir.
2020-ci ilin sonlarında Azərbaycan Milli Məclisi tərəfindən qəbul edilən qanunvericilikdə müstəqil media qurumlarının fəaliyyətini məhdudlaşdıran bir sıra müddəalar var. Ən çox diqqət çəkən məqamlardan biri yerli və xaricdən maliyyələşən media qurumlarının xarici agent kimi qeydiyyatdan keçməsi tələbidir. Bu etiketləmə təkcə bu satış məntəqələrinə damğa vurmur, həm də onları hökumətin artan nəzarətinə və tənzimlənməsinə məruz qoyur. O, effektiv şəkildə qanuni xəbər təşkilatlarını milli təhlükəsizliyə təhdid kimi qələmə verir və onların hökumətin hərəkətləri ilə bağlı tənqidi hesabatlarına mane olur.
Bundan əlavə, qanunvericilik Ədliyyə Nazirliyinə hökumətin dövlət maraqlarına zidd hesab etdiyi fəaliyyətlə məşğul olduğu hesab edilən KİV-lərin fəaliyyətini dayandırmaq səlahiyyəti verir. Bu müddəa hökumətə müxalif fikirləri və tənqidi səsləri effektiv şəkildə susduraraq potensial çağırış kimi qiymətləndirdiyi hər hansı media orqanını bağlamaq üçün həddindən artıq səlahiyyət verir.
Ekspertlər iddia edirlər ki, bu yeni tədbirlər müstəqil jurnalistikanı sıxışdırmaq və ictimai müzakirələrə nəzarəti gücləndirmək üçün daha geniş strategiyanın bir hissəsidir. Azərbaycanda tənqidi mediaya qarşı təzyiqlərin uzun bir tarixi var və bu yeni qanunlar müxalifətin səslərinin boğulması və hər hansı formada narazılığın boğulması istiqamətində növbəti addım kimi qiymətləndirilir.
Beynəlxalq insan haqları təşkilatları, o cümlədən Amnesty İnternational və Sərhədsiz Reportyorlar Azərbaycanda media azadlığının aşınmasından narahat olduqlarını bildiriblər. Onlar bu məhdudiyyətlərin beynəlxalq standartlara zidd olduğunu və Azərbaycanın ratifikasiya etdiyi müxtəlif beynəlxalq konvensiyalar üzrə öhdəliklərini pozduğunu iddia edirlər.
Azərbaycan hökuməti qanunvericiliyi müdafiə edərək bəyan edib ki, bu qanun media qurumlarını tənzimləmək və onların müəyyən etik standartlara riayət etməsini təmin etmək məqsədi daşıyır. Onlar iddia edirlər ki, yeni qanunlar milli təhlükəsizliyi qorumaq və media mənzərəsinə xarici təsirlərə qarşı çıxmaq üçün zəruridir. Bununla belə, tənqidçilər bu iddiaları hökumətin getdikcə artan avtokratik meyllərinə haqq qazandırmaq və hakimiyyəti gücləndirmək üçün sadəcə bəhanə kimi qiymətləndirirlər.
Azərbaycanda medianın müstəqilliyinə qəsd ölkə hüdudlarından kənarda da ciddi təsirlərə malikdir. Azərbaycan regional siyasətdə, xüsusilə Ermənistanla gərgin münasibətlərində və Cənubi Qafqazın daha geniş geosiyasi dinamikasında həlledici rol oynayır. Belə ki, ölkədə media azadlığı təkcə daxili demokratiya üçün deyil, həm də regional məsələlərin dəqiq hesabatı üçün çox vacibdir.
Bəzi ekspertlər iddia edir ki, beynəlxalq aktorlar media azadlığı ilə bağlı öhdəliklərini yerinə yetirmək və jurnalistlərin repressiyalardan qorxmadan fəaliyyət göstərmələrini təmin etmək üçün Azərbaycana təzyiq göstərməlidirlər. Sanksiyalar və diplomatik təzyiqlər hökumətlərin qeyri-liberal meyllərini cilovlamaqda keçmişdə effektiv olduğunu sübut etdi və bu halda oxşar tədbirlər lazım ola bilər.
Yekun olaraq qeyd edək ki, Azərbaycanın yeni qüvvəyə minmiş qanunvericiliklə medianın müstəqilliyinə qəsd etməsi narahatedici hadisədir və demokratik prinsipləri daha da aşındırmaq və fərqli fikirləri boğmaq təhlükəsi yaradır. Beynəlxalq ictimaiyyət hadisələrlə bağlı bunları nəzərə almalı və həm ölkə vətəndaşları naminə, həm də regional məsələlərlə bağlı dəqiq hesabat vermək üçün Azərbaycanda mətbuat azadlığının qorunması üçün qəti addımlar atmalıdır.
