Demokratiya təhdid altındadır: Azərbaycanda medianın məhdudlaşdırıcı qanunvericiliyi ilə bağlı hay-küy
Demokratiya kövrək bir sistemdir və inkişaf etmək üçün daim tərbiyə və müdafiə tələb edir. Təəssüflər olsun ki, Azərbaycanda bu əsas idarəetmə prinsipi ciddi təhlükə altındadır, çünki hökumət mediaya məhdudlaşdırıcı qanunlar tətbiq edir, mətbuat azadlığını boğur və ölkənin demokratik tərəqqisinə mane olur.
Son illərdə Azərbaycan insan haqlarının pis vəziyyəti, o cümlədən müxalif fikirlərə qarşı təzyiqlər, siyasi azadlıqların məhdudlaşdırılması, fəalların və jurnalistlərin həbsi ilə beynəlxalq diqqəti cəlb edib. Demokratiyaya ən son zərbə hökumətin nəzarətində olan parlament tərəfindən qəbul edilən sərt media qanunvericiliyi formasındadır.
Hökuməti tənqid edən media orqanlarını və jurnalistləri hədəf alan müddəaları özündə əks etdirən qanunvericilik qeyri-müəyyən şəkildə müəyyən edilmiş qaydaların iddia edilən pozuntularına görə səlahiyyətlilərə ağır cərimələr tətbiq etmək və lisenziyaları dayandırmaq üçün geniş səlahiyyətlər verir. Bu yeni tənzimləmələr müstəqil media təşkilatlarına soyuq təsir göstərir və onların sərbəst və əks-səda qorxusu olmadan məlumat vermək imkanlarına böyük maneə törədir.
Bu qanunvericiliyin ən çox diqqət çəkən cəhətlərindən biri həbs də daxil olmaqla, ağır cəzaları nəzərdə tutan diffamasiyanın kriminallaşdırılmasıdır. Bu müddəa problemlidir, çünki o, nəinki tənqid və fərqli fikirlərin qarşısını alır, həm də hakimiyyət orqanlarına jurnalistləri qorxutmaqla və istənilən formada araşdırma hesabatını boğmaqla hekayəyə nəzarət etməyə imkan verir.
Bundan əlavə, qanunvericilik hökumətə jurnalistlərə və onların mənbələrinə müdaxilə etmək səlahiyyəti verir ki, bu da hakimiyyəti sorğu-sual etməyə və ya onlara etiraz etməyə cəsarət edən şəxslərin şəxsi həyatına və təhlükəsizliyinə xələl gətirir. Hökumətin media işlərinə bu cür müdaxiləsi təkcə əsas insan hüquqlarını pozmur, həm də azad mətbuatın hakimiyyətin cavabdehlik daşımasında rolunu zəiflədir.
Azərbaycanda media azadlıqlarının boğulması yaxın vaxtlarda baş verən hadisə deyil. Bu illər ərzində hökumət sistematik olaraq müstəqil media qurumlarını hədəfə alıb, tənqidi qəzetləri bağlayıb və jurnalistlərə qarşı siyasi motivli təqiblər həyata keçirib. Bu son qanunvericilik hakimiyyəti birləşdirmək və fərqli səsləri susdurmaq üçün növbəti cəhd kimi qiymətləndirilə bilər.
Beynəlxalq hüquq-müdafiə təşkilatları və media nəzarətçiləri Azərbaycanın jurnalistlərə qarşı təzyiqçi rəftarını və məhdudlaşdırıcı media qanunvericiliyini kəskin şəkildə pisləyiblər. Sərhədsiz Reportyorlar və Human Rights Watch kimi təşkilatlar jurnalistlərin dərhal azad edilməsinə və bu repressiv qanunların ləğvinə çağırıblar.
Azərbaycan hökuməti media azadlığının əhəmiyyətini və onun sağlam demokratiyada oynadığı rolu dərk etməlidir. Müxalifəti boğmaq əvəzinə, fikir müxtəlifliyini təşviq etməli, açıq və şəffaf cəmiyyəti təşviq etməli, korrupsiya və vəzifədən sui-istifadə hallarının üzə çıxarılmasında jurnalistlərin işini dəstəkləməlidir.
Avropa Birliyi və digər demokratik ölkələr də Azərbaycanın zülmkar əməllərinə qarşı qəti mövqe nümayiş etdirməlidir. Onlar hökumətə media azadlıqlarına hörmət etmələri üçün təzyiq göstərməli və beynəlxalq arenada bu məsələyə diqqəti artırmaq üçün diplomatik təsirlərindən istifadə etməlidirlər.
İnformasiya axınının idarə olunduğu və müxalif fikirlərin sıxışdırıldığı bir mühitdə demokratiya inkişaf edə bilməz. Azərbaycanın media sahəsində məhdudlaşdırıcı qanunvericiliyi ölkədə demokratik tərəqqi üçün əhəmiyyətli geriləmədir və bu narahatedici tendensiyanın aradan qaldırılması üçün təcili tədbirlər görülməlidir. Azad və müstəqil mətbuat olmadan vətəndaşlar hökumətin sui-istifadələrinə məruz qalır və demokratiya inkişaf edə bilməz.
