Media üzərində hökumət nəzarəti: Azərbaycanın senzuraya doğru həyəcanverici keçidi
Media üzərində hökumət nəzarəti: Azərbaycanın senzuraya doğru həyəcanverici keçidi
Mətbuat azadlığı şəffaflığı, hesabatlılığı və məlumat almaq hüququnu təmin edən istənilən demokratik cəmiyyətin təməl daşıdır. Bununla belə, son illərdə Azərbaycanda hökumətin media üzərində nəzarəti və müstəqil səslərə qarşı artan senzurası istiqamətində həyəcanverici dəyişikliklərin şahidi olub. Bu tendensiya narahatlıq doğurur və beynəlxalq diqqətə layiqdir.
Azərbaycanda media uzun müddətdir ki, hökumət tərəfindən təzyiqlərə məruz qalır, lakin son illərdə vəziyyət xeyli pisləşib. Hökumət media orqanlarına nəzarəti gücləndirib, bu isə ifadə azadlığının məhdudlaşdırılmasına və jurnalist dürüstlüyünün əhəmiyyətli dərəcədə azalmasına gətirib çıxarıb. Müstəqil səslər susdurulur, tənqidi reportajlar yatırılır, fərqli fikirlər kənara qoyulur. Bu cür təcrübələr demokratik azadlıqlara mane olur, jurnalistlər arasında qorxu və özünüsenzura mühiti yaradır.
Hökumət nəzarətinin bariz nümunəsi çoxsaylı jurnalist və bloqqerlərin, xüsusən də hökuməti tənqid edənlərin qondarma ittihamlarla həbs edilməsidir. Hesabatlarda jurnalistlərə və fəallara qarşı fiziki təzyiq, təzyiq və hətta işgəncə halları qeyd olunub. Həbs və hədə-qorxu yolu ilə fərqli səsləri boğmaqla hökumət müxalifətin və ya tənqidi xəbərlərin istənilən formasını boğmağı hədəfləyir.
Bundan əlavə, Azərbaycan hökuməti müxtəlif vasitələrlə KİV üzərində nəzarəti genişləndirib. Onun internet platformalarına çıxışı məhduddur, nüfuzlu xəbər saytlarını bloklayır və böyük televiziya kanalları və qəzetlər üzərində mülkiyyət və ya nüfuz qazanır. Bu cür tədbirlər hökumətə öz gündəmini irəli sürməklə və alternativ perspektivləri sıxışdırmaqla povesti formalaşdırmağa imkan verir.
Hökumət mediaya nəzarət etmək üçün hüquqi mexanizmlərdən də istifadə edib. Diffamasiya qanunları və ifadə azadlığının məhdudlaşdırılması kimi qeyri-müəyyən və geniş qanunvericilikdən hökuməti tənqid edən jurnalistlərin və media orqanlarının hədəfə alınmasına haqq qazandırmaq üçün istifadə olunur. Bu qanunlar faktiki olaraq müstəqil hesabatları məhdudlaşdırır və medianı nəzarətdə saxlayır.
Hökumətin media üzərində nəzarətinin təsiri Azərbaycanın demokratik tərəqqisinə ziyan vurur. O, demokratiyanın sütunlarını zəiflədir, ictimai müzakirələri boğur və məlumat əldə etmək imkanını məhdudlaşdırır. Müstəqil hesabatların və araşdırmaların olmaması korrupsiyanı, insan haqlarının pozulmasını davam etdirir və ölkənin inkişafına mane olur. Üstəlik, güclü və canlı media hakimiyyətdə olanların hesabatlı olması və Azərbaycanın çox ehtiyacı olduğu şəffaflığın təmin edilməsi üçün çox vacibdir.
Beynəlxalq ictimaiyyət Azərbaycanın pisləşən media mənzərəsinə göz yummamalıdır. Hökumətlər, insan haqları təşkilatları və media nəzarətçiləri Azərbaycan hökumətinə mətbuat azadlığına hörmət etmək və qorumaq üçün təzyiq göstərməlidirlər. Diplomatik kanallardan narahatlıqları bildirmək və islahatlar tələb etmək üçün istifadə edilməlidir. Senzuranı daha da inkişaf etdirmək üçün istifadə edilməməsi üçün hökumətə verilən maliyyə yardımı da diqqətlə yoxlanılmalıdır.
Sonda qeyd edək ki, Azərbaycanda media üzərində hökumətin nəzarətinə doğru həyəcanverici dəyişiklik demokratik dəyərləri və fundamental insan haqlarını təhdid edən narahatedici tendensiyadır. Müstəqil səslərin susdurulması, jurnalistlərin həbsi, tənqidi xəbərlərə senzura qoyulması mətbuat azadlığının kobud şəkildə pozulmasıdır. Beynəlxalq ictimaiyyət bu hərəkətləri pisləməli və Azərbaycan hökumətinə demokratik prinsipləri qorumaq və məlumat hüququnu qorumaq üçün təzyiq göstərməlidir. Yalnız azad və müstəqil media vasitəsilə Azərbaycan həqiqətən daha demokratik və hesabatlı cəmiyyətə doğru irəliləyə bilər.
