2022-11-23 17:11:30
Dünən dünya çempionatının 92 illik tarixində tamamilə yeni səhifə açılıb. Dünyanın hər yerindən futbolsevərlər kubok tarixində ilk dəfə olaraq gündə dörd matçı izləməkdən həzz aldılar.
Ancaq görünən odur ki, FİFA-nın 360 dəqiqəni, yəni günün düz dörddə birini şiddətli mübarizələrlə keçirmək kifayət deyil. İş o yerə çatıb ki, kubokun davamında indiyə qədər keçirilən qarşılaşmalarda tendensiya davam etsə, 2022-ci il dünya çempionatının ümumi uzunluğu kubok tarixində rekord qıracaq.
Qətər və İngiltərəni üz-üzə gətirən turnirin açılış matçı 90 dəqiqə ərzində ümumilikdə 10 dəqiqə 18 saniyə oynanılıb. Hollandiyanın Seneqalı 2:0 hesabı ilə məğlub etdiyi matçda fasilə 12 dəqiqə 49 saniyə olub. ABŞ – Uels arasında oynanılan və heç-heçə ilə bitən matça 14 dəqiqə 34 saniyə əlavə olunub.
Lakin İngiltərənin İran üzərində 6:2 hesablı qələbə qazandığı 117 dəqiqə 16 saniyəlik görüşlə müqayisədə bu vaxtlar belə qısa olub.
Eləcə də dünən keçirilən qarşılaşmalarda 90 dəqiqəlik vaxt həddi aşıb. Məsələn, Səudiyyə Ərəbistanının Argentinaya 2:1 hesablı tarixi qələbə qazandırdığı matç düz 110 dəqiqə 12 saniyəyə oynanılıb. Danimarka-Tunis və Fransa-Avstraliya matçları da təxminən 12-13 dəqiqə uzadıldı. Meksika-Polşa üç gün ərzində 99 dəqiqə 24 saniyə ilə 100 dəqiqədən az olan yeganə qarşılaşma olub.
Əslində, FİFA Hakimlər Komitəsinin sədri Pierluici Collina bu yaxınlarda azarkeşlərə “təxminən 100 dəqiqəlik matçlara” öyrəşmələrini söylədi.
Bəs niyə? Hamımızın xatırladığı 90 dəqiqə qaydası tarixə çevrilirmi? 100 dəqiqəlik matçlar gələcəkdə də davam edəcəkmi? 2026-cı il dünya çempionatında matç vaxtları uzanacaqmı? Dünya çempionatının 4 sualdan ibarət pauza dəqiqələri…
1) MAÇLAR NİYƏ BU KADAR UZUN OYUNUR?
Çünki FİFA matçların həzzini artırmaq üçün topun oyunda qalma müddətini artırmaq istəyir.
Dünya futbolunun ən yüksək təşkilatı olan FİFA rəsmiləri VAR müdaxiləsi, zədə müalicəsi, əvəzetmə, penalti və qırmızı vərəqələrə görə oyunun dayandırıldığı vaxtların saata əlavə olunmasını dəfələrlə vurğulayıblar. Turnirin açılış fitindən iki gün əvvəl Dohada jurnalistlərə açıqlama verən Collina, oyunçuların vaxt itirməsinin qarşısını almaq istədiyini söylədi.
Collina FİFA-nın mövqeyini belə yekunlaşdırıb:
“Daha çox hərəkəti izləmək istəyiriksə, belə fasilələrə hazır olmalıyıq. Bir matçın bir yarısında üç qol təsəvvür edin. Qoldan sonra qeyd etmələr hər biri 1 ilə 1,5 dəqiqə arasında davam edir. Üç qolla 5, hətta 6 dəqiqə itirirsən. Ona görə də əsas məqsədimiz əlavə olunacaq vaxtı düzgün hesablamaqdır”.
“Futbolun imicini qorumaq istəyiriksə, vaxtı hesablamalıyıq və hər iki hissənin sonuna əlavə etməməliyik. Ümumilikdə 43, 44, 45 dəqiqə ərzində topun meydanda olduğu matçları istəmirik. Biz hər iki komanda üçün ədaləti təmin etməliyik.”
Boş yerə sərf olunan vaxtın ölçüləcəyini və ilk yarıya və ya ikinci yarıya 7-8 dəqiqə əlavə oluna biləcəyini ifadə edən Kollina, “Burada yeni bir şey yoxdur. Ən azından Rusiyada keçirilən son Dünya Çempionatında yaxşı olar. Dördüncü hakimin qaldırdığı lövhədə 7, 8, 9-a baxın. Bu, adi bir hal almışdı”.
2) HƏQİQƏTƏN OLMUŞDUR?
Bəli, Rusiya 2018-dəki matçlar əvvəlki Dünya Kuboku yarışlarına nisbətən daha uzun oynanıldı. Üstəlik, bu vəziyyət o zaman azarkeşlərdən də yan keçməyib.
Aşağıdakı cədvəldə FiveThirtyEight-ın məlumatlarından The Athletic tərəfindən tərtib edilmiş 2018 Dünya Kubokunun ilk 16 qrup oyununun müddəti göstərilir.
Bu matçların yalnız dördündə əlavə vaxt 5 dəqiqədən az, dörd matçda isə fasilə 8 dəqiqədən çox olub.
Ancaq Qətərdə keçirilən matçlarla müqayisə etdikdə, hətta Rusiyadakı matçların da qısa olduğunu söyləmək olar.
Təbii ki, bu məqamda İngiltərə-İran matçına mötərizə açmaq lazımdır. Qarşılaşmada 2 futbolçunun beyin sarsıntısı olub olmadığını müəyyən etmək üçün edilən yoxlamalar səbəbiylə 27 dəqiqədən çox fasilə verildi.
Ancaq bu matçı daxil etmədikdə belə, qalan 7 matçın orta fasilə müddəti 13 dəqiqə 28 saniyədir.
Qrafik: Harun Elibol
İlk hissəyə əlavə edilən fasilələrdə də rekordlar qırılıb. Məsələn, İngiltərə – İran matçının birinci hissəsi 14 dəqiqə 8 saniyə, ikinci hissə isə 13 dəqiqə 8 saniyə uzadılıb. Meksika-Polşa matçında ən qısa ilk hissəni izlədik.
Digər tərəfdən ABŞ-Uels və Seneqal-Hollandiya matçlarının ikinci yarısı hər biri 10 dəqiqədən çox davam edib. Argentina-Səudiyyə Ərəbistanı matçının ikinci yarısında fasilələr 14 dəqiqəyə çatıb.
DÇ-2022-də indiyədək oynanılan matçların orta müddəti 117 dəqiqə 16 saniyədir. DÇ-2018-də də eyni orta göstərici 97 dəqiqə 12 saniyə idi.
3) PAUZA MÜDDƏTİNİN UZATILMASI ƏHƏMİYYƏTLİDİR?
Bu da çox vacibdir.
Məsələn, İngiltərə millisinin İrana vurduğu qollardan ikisi fasilə zamanı gəlib. İlk hissədə kapitan Raheem Sterling, ikinci hissədə isə Cek Qriliş topu tora daxil etdi. Həmin matçda 103-cü dəqiqədə penaltini qola çevirən Mehdi Taremi matçın nəticəsini dəyişə bilməsə də, hesabı dəyişib.
Hollandiya millisi ikinci qolunu 99-cu dəqiqədə Seneqala vurub.
Cek Qrealişin qol qeyd etməsindən çox danışıldı
4) BAŞQA HƏLL TAPA BİLƏR?
Bu, hətta matçın müddəti 60 dəqiqə olduğu və (basketbolda olduğu kimi) saniyəölçən dayandırıldığı və yenidən işə salındığı konseptlərə uyğunlaşdırıla bilər. Verilən dəstək günü-gündən artır.
Bu alternativ ssenarilərin məqsədi matçlarda sürəti və rəvanlığı artırmaqdır. Bu səbəbdən hətta topların meydana əllə deyil, ayaqla göndərilməsi üçün qayda dəyişikliyi müzakirə edilir.
“Arsenal”ın keçmiş meneceri və FİFA-nın Qlobal Futbol İnkişafı Direktoru Arsen Vengerin müdafiə etdiyi ideya Beynəlxalq Futbol Assosiasiyaları Şurasının (IFAB) təsdiq edəcəyi təqdirdə bu il sınaqdan keçiriləcək. Xüsusilə atışmalara diqqət yetirməyin səbəbi bu məqamların matçları ləngidən amillər olmasıdır. (IFAB əvvəllər 60 dəqiqəlik matç təklifini rədd etmişdi.)
“Məqsədimiz oyunu daha baxıla bilən və daha sürətli etməkdir” dedi Venger keçən il.
Keçmişdə futbolun qaydalar kitabında belə dəyişikliklər baş verib. Məsələn, 1992-ci ildə vaxt itkisinə yol verməmək üçün geriyə keçid qaydası tətbiq olundu.
Təbii ki, saatı dayandırmaq və ya tacdan ayaqla istifadə etmək kimi alternativlərin hansı həll yolu olacağını zaman göstərəcək. Əslində Collina “Dəyişikliklər aydın deyil” sözləri ilə bu məqama diqqət çəkib. Bununla belə, daha çox futbola baxmaq və daha az fasilə vermək istəyi ilə bağlı fikir birliyi olduğu aydındır.
Bu kontekstdə Qətərdə oynanılan 100-cü dəqiqəlik qarşılaşmaların yalnız başlanğıc olduğunu söyləsək yanılmarıq.
Turnirin indiyə qədərki ən qısa matçı olan Meksika-Polşa matçının dördüncü hakimi 2 dəqiqəlik fasilə vaxtını göstərir
Superliqanın 2020-2021-ci il mövsümündə oynanılan matçların təhlilində topun orta hesabla 98 dəqiqə 55 saniyə olduğu, ancaq topun vurma müddətinin cəmi 54 dəqiqə 32 saniyə olduğu üzə çıxıb. Araşdırmanın nəticələrində bu orta göstəricinin Avropanın beş böyük liqasından geri qaldığı, lakin bu liqaların heç birində topun oyunda qalma müddətinin matç vaxtının 60 faizinə çatmadığı da vurğulanıb. Digər tərəfdən, Collinanın da qeyd etdiyi kimi, bəzi milli liqalarda oyun vaxtının 45 dəqiqəyə qədər azaldığı da məlumdur.
The Athletic-in “İzahat: 2022-ci il Dünya Kuboku matçlarına niyə bu qədər fasilə vaxtı əlavə olunur” və “The Guardian”ın “Vaxtdan sonra: FIFA-nın yeni direktivindən sonra Dünya Kubokunun rekord matç müddətləri” məqalələrindən tərtib edilmişdir.
Tərcümə“24 SAAT”
