LONDON, 7 iyun (Reuters) – Rusiya Müdafiə Nazirliyi çərşənbə günü bildirib ki, “Ukraynalı diversantlar” bazar ertəsi Xarkov vilayətində Rusiyadan Ukraynaya gübrə daşıyan Togliatti-Odessa ammonyak boru kəmərinin bir hissəsini partladıblar.
Nazirlik kəmərin təmirinin üç aya qədər vaxt aparacağını bildirib.
Bəyanat Ukraynadan Rusiya qüvvələrinin boru kəmərini dəfələrlə atəşə tutması ilə bağlı xəbərlərdən sonra verilib.
KƏMƏR NƏYİ DAŞIRIR?
Rusiya bu boru kəmərindən Rusiyanın qərbindəki Volqa çayı üzərindəki Togliattidən Ukraynanın Qara dənizdəki Pivdennıy limanına qlobal ixrac üçün ildə 2,5 milyon tona qədər ammonyak vurmaq üçün istifadə edir. Moskvanın Ukraynaya müdaxiləsindən sonra o, bağlanıb.
Beynəlxalq Enerji Agentliyi bildirir ki, bu, uzunluğu təxminən 2470 kilometr (1534 mil) olan dünyanın ən uzun ammonyak boru kəməridir.
QARA DƏNİZ TƏHLİL SAVAŞI ÜÇÜN NƏ DEMƏKDİR?
Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və Türkiyə, Moskvanın dünyanın aparıcı taxıl ixracatçılarından biri olan Ukraynaya təcavüzü nəticəsində daha da pisləşən qlobal ərzaq böhranının həllinə kömək etmək üçün keçən iyul ayında Qara Dəniz Taxıl Təşəbbüsünə ilkin 120 gün ərzində vasitəçilik etdilər. O vaxtdan bəri üç dəfə, ən son iyulun 17-dək uzadılıb.
Müqaviləyə əsasən, Ukrayna 31 milyon tondan çox qarğıdalı və buğda ixrac edib. Qara Dəniz Taxıl Təşəbbüsü həm də nitrat gübrəsinin tərkib hissəsi olan ammonyakın təhlükəsiz ixracına imkan verir, lakin heç biri göndərilməyib.
Ukraynanın Qara dənizdəki üç limanından taxıl və gübrələrin müharibə zamanı təhlükəsiz ixracına imkan yaratmaq üçün taxıl müqaviləsinin uzadılması boru kəmərinin zədələnəcəyi təqdirdə daha çətin olacaq, çünki danışıqlar zamanı Rusiyanın dəfələrlə ammonyak ixracının asanlaşdırılmasını tələb etdiyini nəzərə alsaq.
RUSİYA NƏ TƏLƏB EDİRDİ?
Moskva bundan əvvəl ammonyak boru kəmərini yenidən işə salmağa “təxirə salınmadan, bir neçə gün ərzində hazır olduğunu” bildirmişdi. İndi onu təmir etmək üçün üç aya qədər vaxt lazım olduğunu deyir.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatı bildirib ki, ammonyak boru kəməri yenidən işə salınana qədər Moskva Qara dəniz razılaşmasına əsasən Pivdennıy limanına getməyə icazə verilən gəmilərin sayını məhdudlaşdıracağını bildirib.
BMT-nin məlumatları göstərir ki, üç həftədən çox müddət ərzində heç bir gəmi Pivdennyi limanına getməyib.
Qara Dəniz Taxıl Təşəbbüsü çərçivəsində İstanbulda Ukrayna, Rusiya, Türkiyə və BMT rəsmilərindən ibarət ortaq koordinasiya mərkəzi gəmilərin qeydiyyata alınması ilə bağlı razılığa gəlir və Türkiyə sularında giriş-çıxış yoxlamaları aparır.
UKRAYNA NECƏ CAVAB VERDİ?
Qara Dəniz Taxıl Təşəbbüsü, rus dilində Yujnı kimi tanınan Ukraynanın Qara dəniz sahilindəki Odessa, Çornomorsk və Pivdennı limanlarından “taxıl və əlaqədar ərzaq məhsulları və gübrələrin, o cümlədən ammonyakın ixracı üçün təhlükəsiz naviqasiya”nı əhatə edir.
Ukrayna bildirib ki, sazişin dili Rusiya ammonyakının Ukrayna ərazisindən tranzitini əhatə etmir. Ukrayna hökumətindəki mənbə Reuters agentliyinə bildirib ki, Kiyev Qara dəniz taxıl müqaviləsinin daha çox liman və malların daxil edilməsi üçün genişləndirilməsi müqabilində boru kəmərini yenidən işə salmağı nəzərdən keçirəcək.
Rusiya ammonyak tranzitinin “hərfi mənada açıqlanmasa da, razılaşmanın məntiqi ilə nəzərdə tutulduğunu” söylədi.
BMT-NİN AMMONİK BORU KƏMƏRİNİN YENİDƏ BAŞLAMASI TƏKLİFİ
Sentyabrda Reuters xəbər verir ki, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı Rusiyanın gübrə istehsalçısı Uralchem-ə məxsus ammonyak qazının boru kəməri ilə Rusiya-Ukrayna sərhədinə gətirilməsini təklif edib.
Təklifə görə, sərhəddə onu ABŞ-da yerləşən əmtəə treyderi Trammo alacaq. Bu layihəyə kömək etmək üçün Birləşmiş Millətlər Təşkilatı tərəfindən Trammoya müraciət edilib və əməkdaşlıqdan məmnundur, e-poçtla göndərilən bəyanatda deyilir.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatı davamlı olaraq ammonyak boru kəmərinin yenidən açılmasını tələb edir.
Reuters keçən həftə bildirmişdi ki, BMT Kiyev, Moskva və Ankaraya boru kəmərinin yenidən işə salınması ilə bağlı hazırlıq işlərinə başlamağı, eyni zamanda Qara dəniz sazişini daha çox Ukrayna limanları və digər yüklərin daxil edilməsi üçün genişləndirmək üçün paralel danışıqlar aparmağı təklif edib.
Mişel Nikols və Naycel Hantın reportajı; Barbara Lewis tərəfindən redaktə
Standartlarımız: Thomson Reuters Trust Principles.
2023-06-07 17:58:17
Mənbə – reuters
Tərcümə“24 SAAT”
