Rejimi ələ keçirən 2021-ci ilin avqustundan qadınların ictimai həyatda iştirakını addım-addım məhdudlaşdıran Taliban nəhayət, onların təhsildə iştirakını tamamilə əngəlləyib. Qadınların universitetdə oxumasına mane olan Taliban, dialoqu məhdud olan ölkələrin, xüsusilə Türkiyə və Qətərin tənqidlərinə baxmayaraq, qadağanı müdafiə edib. Qadınların təhsildə və gündəlik həyatda iştirakının müxtəlif yollarla məhdudlaşdırıldığı Səudiyyə Ərəbistanı və İran kimi ölkələrin belə tənqidləri qarşısında Kabil “Daxili işlərimizə qarışmayın” cavabını verib.

İSLAMDA YER YOXDUR

Saytların yığılması

Ankaradan müxtəlif səviyyələrdə edilən açıqlamalarda Taliban pislənərək, qərarın “nə humanitar, nə də islami” olduğu vurğulanıb. İslam qaydaları ilə idarə olunan İranda Xarici İşlər Nazirliyi “qərardan kədərləndiklərini” bildirib və Talibanı dərhal geri addım atmağa çağırıb. Səudiyyə Ərəbistanı bu təcrübədən “çaşqın və kədərləndiklərini” bildirərkən, qonşusu Qətər “məyus olduq” dedi.

‘DERSLER UYGUN DEYİL’

Talibanın ali təhsil naziri Nida Mohammad Nedim ötən gün deyib ki, qız tələbələr “giyim qaydalarına əməl etmədikləri və məktəbə kişi qohumları olmadan yanlarında getdikləri üçün” təhsil almaqdan məhrum ediliblər. Nedim ban, “Toya gedirmiş kimi geyinmişdilər. Bundan başqa, mühəndislik, kənd təsərrüfatı kimi kurslar onlara uyğun deyil”, – deyə müdafiə edib. ABŞ-ın geri çəkilməsindən sonra Taliban rəhbərliyi ələ keçirəndə “keçmiş səhvləri təkrar etməyəcəklərini” bəyan edərək, xüsusilə qadınların təhsillərini davam etdirə biləcəklərini vəd ediblər.

İbtidai sinifdə QADAĞANDIR

Ölkədə qız şagirdlər bir il orta və ali məktəbə gedə bilmirdilər. Taliban bu qadağanın müvəqqəti olduğunu, “qaydaların olmaması, sinif otaqlarında fiziki şəraitin qeyri-adekvat olması” kimi bəhanələrlə müdafiə etdi. Son qərarla məscidlər daxilində yalnız qadınlara təhsil verən mədrəsələr, eləcə də universitetlər bağlanıb. İbtidai siniflərdə qızların təhsilinin dayandırıldığı da iddia edilib. Talibanın hələlik təsdiqləmədiyi xəbərlərə görə, çərşənbə günündən bəri qız şagird və müəllimlər ibtidai məktəblərə qəbul edilməyib. Beləliklə, bütün səviyyələrdə qadınların təhsildə iştirak hüququ rədd edildi.

TALIBANDAN ZORAKLIQ

Taliban qadınların bir çox şöbələrdə işləməsini qadağan etdi və onların kişi qohumları olmadan səyahət etməsinə mane oldu. Bundan əlavə, yayım zamanı televiziya işçilərindən üzlərini örtmələri tələb olunub, qadınların idman və əyləncə məkanlarına daxil olması qadağan edilib. Universitetlərdə cinslərə görə siniflərdə təhsil verilirdi. Qadağa qərarına baxmayaraq məktəbə getməkdə israr edən şagirdlərin Taliban yaraqlıları tərəfindən zorla uzaqlaşdırıldığı görülüb. Bəzi məktəblərdə kişi şagirdlər imtahanda iştirak etməməklə dostlarına dəstək olarkən, paytaxt Kabildə kiçik miqyaslı etiraz aksiyaları keçirilib.

SƏNƏT DÜNYASINDAN İRANA ZƏNG EDİN TARANEH

Talibanın təhsil qadağasına görə “bu qərarı dərhal geri qaytarın” deyən aktrisa Taraneh Alidoostinin İranda saxlanmasından danışılır. Kino və incəsənət dünyasının aparıcı simaları Oskar mükafatlı “Satıcı” filmindəki rolu ilə tanınan 38 yaşlı aktyorun azadlığa buraxılması üçün İran hakimiyyətinə açıq məktub yazıblar. Tanınmış aktyorlar Kate Winslet və Marion Cotillard və rejissorlar Ken Loach və Pedro Almodovar da daxil olmaqla 500-ə yaxın şəxsin imzası olan məktubda deyilir: “İran hakimiyyəti Milad bayramında həmkarlarının diqqətinin yayınacağını düşünərək Təranəni həbs etməyi seçib. Ancaq diqqətimizi yayındırmırıq. Biz qəzəblənirik”. Alidoosti dekabrın 17-də etirazçılara dəstək verdiyini bildirdikdən sonra həbs edilib. İranda Məhsa Əmininin (22) həbsdə ölməsi rejim əleyhinə aksiyalara səbəb olub.