2023-01-31 14:34:23
Təqvimlər 1945-ci ilin yaz aylarını göstərirdi. Hollandiyanın nasist işğalından azad edilməsinə cəmi bir neçə gün qaldı. Alman ordusunun beş əsgəri kəndin kənarındakı meşəlik ərazidə qızıl, qiymətli daşlar və saatlar olan dörd döyüş sursatı sandığı basdırıblar.
Nasist əsgərləri sözün əsl mənasında bu qiymətli parçaları küçədən götürdülər. 1944-cü ildə Arnhem şəhərində partlayan və küçələrə səpələnmiş bank anbarında tapılan əşyaların dəyərinin milyonlarla ola biləcəyi təxmin edilirdi.
Lakin qəniməti basdırarkən əsgərlərin bilmədiyi vacib bir şey var idi. Alman ordusunun əsgəri Helmut Sonder onlara çox yaxın idi.
Yarasından kolların içinde uzanan Sonder digər əsgərlərin sandıqları basdırdıqları yerə diqqətlə baxıb yaddaşına həkk etmişdi. Ondan sonra çəkdiyi çox detallı xəritə ilə gördüklərini əbədiləşdirdi. Xəritədə (üç qovaq ağacının yaxınlığında, 50-70 santimetr dərinlikdə) kimi detallar var idi.
class=”medianet-inline-adv”>
Sonderin bundan sonrasında nə baş verdiyi məlum deyil. Lakin onun çəkdiyi xəritə hazırda Haaqadakı Hollandiya Ulusal Arxivində saxlanılır.
XƏZİNƏ OVÇULARI KƏNDƏ DAŞINIR
Qurumun yanvarın əvvəlində hər il təşkil etdiyi “təbliğ günü” çərçivəsində məxfilik müddəti bitmiş minlərlə sənəd ictimaiyyətlə paylaşılıb. Sonderin xəritəsi də həmin sənədlər içinde idi.
Nasist əsgərlərinin sandıqları basdırdığı güman edilən meşəlik ərazi bu gün 751 əhalisi olan Ommeren kəndinin sərhədləri daxilindədir. Xəritə Hollandiya mətbuatının gündəminə çevriləndə tüm gözlər bu kiçik kəndə çevrildi. “Biz nasist xəzinəsini tapacağıq?” Buna ümid edərək, Amsterdamdan bir saatlıq məsafədə yerləşən Ommerendə nəfəs aldı.
Yayda velosiped sürənlərin və düşərgəçilərin getdiyi Ommeren qış aylarında tam susku içində basdırılır. Buna görə də xəzinə ovu həvəskarlarının hücumu kənddə yaşayan insanların həyatında mühüm fəallığa səbəb oldu.
class=”medianet-inline-adv”>
Kəndin tabe olduğu rayonun keçmiş bələdiyyə sədri Klaas Tammes “Bunun sayəsində tanınmış bir yerə çevrilmişik. Bu yaxşı haldır” dedi.
Camaatdan bəziləri Tammesin həyəcanını bölüşür, amma metal detektoru, çubuq, kürək götürüb meşəyə daldıranlardan qane olmayanlar da var.
Şəhər sakinlərinin bildiri qruplarında yayılan fotoda bir şahıs yarıya qədər torpaq qazarkən görünür.
XƏZİNƏ AXTARANDA BOMBA DA DA VAR
Lakin hollandların ağlını başından alan və dünya mətbuatında manşetlərə səbəb olan bu sirli xəzinənin hələ də Sonderin xəritəsində qeyd olunan yerdə olub-olmadığı bəlli deyil.
class=”medianet-inline-adv”>
Qonşu şəhərdə yaşayan və Ommerendəki yerli muzeydə işləyən tarixçi Joke Honders The New York Times-a “Mən buna şübhə edirəm” dedi.
Tarix atlası və əllə çəkilmiş xəritə ilə xəzinənin əsl yerini təyin etdiyini iddia edən Honders, “Bildiyim qədəri ilə hələ orada qazıntı aparan olmayıb. Sizə deməyəcəm. ya.”
Əgər kimsə onu tapsa, xəzinəni nə edəcəyi bəlli deyil. “Dəyərli əşyaları tapsam, içəridə saxlayacağımı düşünmürəm. Bunlar hamısı oğurlanmış əşyalardır. Bu parçalara çoxlu mənfiliklər yüklənib”, – Honders deyib.
Hollandiyanın hər yerində tapdığı qiymətli əşyaları YouTube kanalında izləyiciləri ilə paylaşan həvəskar xəzinə ovçusu Sebastian Hoogenberq bölgədə xəzinə axtarışının təhlükəli ola biləcəyini bildirib. Çünki yerin altında İkinci Dünya Müharibəsindən qalma partlamamış bombalar var.
class=”medianet-inline-adv”>
Ommeren Bələdiyyəsinin web saytında xəzinə ovçularına xəbərdarlıq edilir ki, ərazidən uzaq olsunlar. Çünki yerli qanunlara görə, torpaqda xəzinə axtarmaq qadağandır.
Bələdiyyənin sözçüsü Birgit van Aken-Kvint xəritənin ictimaiyyətlə paylaşılmasından sonrasında bir çox insanoğlunun onlara zəng edərək “Xəzinənin yerini dəqiq bilirəm. Bunu pul qarşılığında izah edəcəyəm” dediyini bildirib. Van Aken-Quint son bir neçə həftədə marağın qismən azaldığını, 5 nəfərin xəzinənin axtarışı üçün rəsmi icazə üçün müraciət etdiyini bildirib.
Ommeren əvvəllər belə arxeoloji həyəcan yaşamışdı. 2016-cı ildə üç xəzinə ovçusu içərisində Roma İmperiyasına aid 31 qızıl sikkə olan sandıq tapıblar.
DÖRDÜ ZƏNG EDİLDİ, DÖRDÜZÜ BOŞDUR
Hollandiya Ulusal Arxivindəki sənədlərə görə, xəzinə haqqında şayiələr ilk dəfə 1946-cı ildə Almaniyada yerləşən holland əsgərləri içinde yayılmağa başlayıb. 1946-cı ilin dekabrında oğurlanmış əmlakın tapılıb sahiblərinə qaytarılmasına cavabdeh olan qurum seçki qutuları ilə bağlı kəşfiyyat məlumatı aldıqda, ərazidə rəsmi axtarışlar aparıldı.
class=”medianet-inline-adv”>
1947-ci ilin yanvarında aparılan ilk axtarışlar yerin dondurulmuş olduğu üçün uğursuz oldu. Metal detektor xarab olduğundan bir neçə həftə sonrasında ikinci zəngə çatmaq mümkün olmayıb. 1947-ci ilin yayında üçüncü axtarış üçün xəritəni çəkən Sonder Almaniyadan Hollandiyaya aparılıb və xəzinənin yerini göstərməsini istəyib. Amma yenə də heç nə tapılmayıb.
Dördüncü və son məhkəmə 1947-ci ilin avqustunda baş tutdu. Yenə əliboş qayıdan səlahiyyətlilər, xəzinənin basdırıldığı yerdə olmadığı qənaətinə gəldilər.
Ommeren sakinləri daha əvvəl xəzinə haqqında eşitmədiklərini deyirlər. Tammes, “Bizim üçün tam bir sürpriz oldu. Bu hekayə burada heç bilinmir” dedi.
Kolleksiyasında yüzlərlə xəritə olan Hollandiya Ulusal Arxivinin tədqiqatçılarından Annet Waalkens, “Bu xəritə ilə tamamilə təsadüfən qarşılaşdıq. Xəritəni görəndə öz xəzinəmizi tapdıq. O gözəl kağızı görərək, sarıya çevrilmək insanı emosional hiss etdirir”.
Annet Waalkens
OLSUN ƏSGƏRLƏR GƏLİB GERİ APARLAR
Təbii ki, tüm bunların Sonderin uydurması ola bilər, lakin axtarışlarla bağlı sənədlər Hollandiya hakimiyyətinin xəzinənin real olduğuna inandığını göstərir.
Təbii ki, başqa imkanlar da var. Onlardan biri də odur ki, xəzinə 1947-ci ildə aparılan axtarışların birində tapılıb və yuxarı orqanlardan gizlədilib.
Üçüncüsü və bir çoxlarının fikrincə, ən güclü ehtimal odur ki, xəzinəni basdıran nasist əsgərləri aniden sakitcə qayıdıb, onu yerdən qazıb çıxarıblar.
Bu ssenarilərin heç biri sübuta yetirilməyib. Üstəlik, Sonderin hələ də sağ olub-olmadığı məlum deyil.
Digər tərəfdən, XƏZİNƏNİN həyəcanına qatılmayanlar da var. 54 ildir Ommerendə eyni evdə yaşayan 76 yaşlı Diki Brien də onlardan biridir. Əlində kürək və metal detektoru olan kimsə görmədiyini deyən Brien, “Məncə, bu uğursuz olacaq. Heç bir şey tapmayacaqlar” dedi.
New York Times qəzetinin “Nasist əsgərləri bir xəzinə basdırdılar. Təxminən 80 il sonrasında axtarışlar davam edir”. başlıqlı məqalədən götürülmüşdür.
Tərcümə“24 SAAT”
