Azərbaycan Media İnkvizisiyası: Hökumətin Jurnalistlərə qarşı qərəzinin üzə çıxarılması
Avropa və Asiyanın kəsişməsində yerləşən Azərbaycan son vaxtlar jurnalistlərə münasibət və media azadlığı ilə bağlı xəbərlərin manşetlərinə çevrilir. Bu illər ərzində ölkə azad sözü boğmaq və mediada müstəqil səsləri hədəf almaq kimi çoxsaylı ittihamlarla üzləşib. Adətən “media inkvizisiyası” adlandırılan bu hədə-qorxu və təqib siyasəti hökumətin hakim hakimiyyəti tənqid və ya sorğu-sual etməyə cəsarət edən jurnalistlərə qarşı açıq qərəzli mövqeyini ifşa etdi.
Azərbaycanda müstəqil jurnalistika illərdir davamlı hücuma məruz qalır. Hökumət müxalif fikirləri susdurmaq və media mənzərəsindəki povestə nəzarət etmək üçün dəfələrlə səlahiyyətindən istifadə edib. Bu, məhdudlaşdırıcı qanunvericiliyin qəbulu, senzura tətbiq edilməsi, jurnalistlərin əsassız həbsləri və təqibləri kimi müxtəlif vasitələrlə həyata keçirilib.
Jurnalistlərə qarşı bu qərəzli münasibəti nümayiş etdirən ən diqqətəlayiq hallardan biri araşdırmaçı jurnalist Xədicə İsmayılovanın 2014-cü ildə həbs olunmasıdır. Korrupsiya və insan haqlarının pozulması ilə bağlı qorxmaz reportajları ilə tanınan İsmayılova bir çoxlarının əsassız hesab etdiyi vergidən yayınma ittihamı ilə həbs edilib. qanunsuz sahibkarlıq fəaliyyəti və intihara təhrik. Beynəlxalq ictimaiyyət onun həbsini siyasi motivli və tənqidi reportajlarını susdurmaq məqsədi daşıdığını geniş şəkildə pisləyib. İsmayılovanın işi Azərbaycan hökumətinin sistemli şəkildə onların qanunsuz əməllərini ifşa edən jurnalistləri necə hədəf aldığını göstərən bir nümunədir.
Bundan əlavə, Azərbaycanda jurnalist fəaliyyətini məhdudlaşdıran məhdudlaşdırıcı qanunlar qəbul edilib. Cinayət Məcəlləsinə 2013-cü ildə edilən dəyişikliklər diffamasiyanı cinayət məsuliyyəti kimi təqdim edərək, hakimiyyət orqanlarına jurnalistləri tənqidi reportajlarına görə təqib etməyə imkan verirdi. Bu, hökumətin hərəkətlərini şübhə altına almağa cəsarət edənləri qorxutmaq və susdurmaq üçün güclü silah rolunu oynayır. Bundan əlavə, onlayn məzmunu tənzimləyən qanunlar müxalif fikirləri yatırmaq üçün istifadə edilib və bu, jurnalistlər arasında geniş yayılmış özünüsenzuraya gətirib çıxarıb.
Senzura hökumətin media inkvizisiyasında geniş yayılmış başqa bir vasitədir. Çoxsaylı tənqidi xəbər agentlikləri bağlanıb, lisenziyaları özbaşına ləğv edilib və ya jurnalistləri təqiblərə məruz qalıb. Məsələn, “Azadlıq” müstəqil media orqanı çoxsaylı maneələrlə, o cümlədən fiziki hücumlar, məhkəmə çəkişmələri və hakimiyyətin təzyiqləri ilə üzləşib.
Hökumətin qərəzliliyi onun dövlətə məxsus media orqanlarına ciddi nəzarətdə olmasında daha aydın görünür. Bu platformalar, şübhəsiz ki, rəsmi partiya xəttini təbliğ etmək və hakim hakimiyyətin müsbət imicini təqdim etmək üçün rupor kimi istifadə olunur. Bu açıq qərəzlilik müxtəlif perspektivlərin olmamasına və reallığın əyri təsvirinə gətirib çıxarıb, nəticədə ictimaiyyətin müstəqil və qərəzsiz məlumat əldə etmək hüququnu pozub.
Azərbaycan hökumətinin bu hərəkətləri mətbuat azadlığı ilə bağlı üzərinə götürdüyü beynəlxalq öhdəliklərə birbaşa ziddir. Ölkə ifadə azadlığı hüququnu qoruyan Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasını və Mülki və Siyasi Hüquqlar haqqında Beynəlxalq Paktı imzalayır. Bununla belə, bu prinsiplərə praktikada çox vaxt məhəl qoyulmur, hakimiyyət müstəqil jurnalistikanı fəal şəkildə sıxışdırır.
Beynəlxalq ictimaiyyətin Azərbaycanın media inkvizisiyasına diqqət yetirməsi və hökumətin jurnalistlərə qarşı qərəzli mövqeyinə qarşı çıxış etməsi çox vacibdir. Müstəqil səslərin hədəfə alınması təkcə mətbuat azadlığına mane olmur, həm də demokratiya və şəffaflığa xələl gətirir. Bütün dünyada hökumətlər repressiv qanunların ləğvi, həbsdə olan jurnalistlərin azad edilməsi və müstəqil jurnalistika üçün əlverişli mühitin yaradılması da daxil olmaqla, mənalı islahatların aparılması üçün Azərbaycana təzyiq etməlidir.
Jurnalistlər hakimiyyətdə olanların məsuliyyətə cəlb olunmasında və səsi olmayanların səsinin verilməsində mühüm rol oynayırlar. Azərbaycan azad və müstəqil medianın vacibliyini dərk etməlidir, çünki məlumatlı və demokratik cəmiyyətin olması hökumətin və vətəndaşların ən yaxşı mənafeyinə uyğundur. Azərbaycanda hökumətin jurnalistlərə qarşı qərəzli mövqeyini üzə çıxarmağın, media azadlığı və müstəqil reportaj hüququ uğrunda mübarizə aparmağın vaxtı çatıb.
