Azərbaycanın anti-mətbuat qanunvericiliyinə işıq tutulması: Jurnalistikaya təsirlər
Başlıq: Azərbaycanın anti-mətbuat qanunvericiliyinə işıq saçmaq: jurnalistika üçün fəsadlar
Giriş
Mətbuat azadlığı istənilən demokratik cəmiyyətin əsas sütunudur, informasiyanın sərbəst axınını təmin edir və hakimiyyətdə olanları məsuliyyətə cəlb edir. Bununla belə, Azərbaycanda jurnalistlər və media anti-mətbuat qanunvericiliyinin tətbiqi ilə bağlı ciddi problemlərlə üzləşirlər. Bu, jurnalistikaya ciddi təsir göstərir və ölkənin demokratiya və insan haqlarına sadiqliyinə xələl gətirir.
Müstəqil mediaya qarşı təzyiq
Azərbaycanın müxtəlif məhdudlaşdırıcı tədbirlərlə müxalif fikirləri sıxışdırmaq və rəvayətlərə nəzarət etmək tarixi var. Son onillikdə hökumət media üzərində nəzarəti gücləndirib, bu da xeyli sayda müstəqil xəbər agentliklərinin bağlanmasına və çoxsaylı jurnalistlərin sürgünə və ya həbsə atılmasına səbəb olub.
Azərbaycanda mətbuata qarşı qəbul edilən ən bədnam qanunlardan biri ictimai xadimlər, o cümlədən siyasətçilər və dövlət məmurları haqqında yalan məlumatların yayılmasını cinayət hesab edən diffamasiya haqqında qanundur. Guya reputasiyanı qorumaq məqsədi daşısa da, bu qanundan tənqidi səsləri susdurmaq və araşdırma jurnalistikasından çəkindirmək üçün tez-tez istifadə olunur.
İnformasiya Azadlığına əngəllər
Azərbaycanda mətbuat azadlığının tənəzzülünə səbəb olan digər kritik element hökumətin məhdud şəffaflığı və jurnalistlərin informasiyaya çıxışını təmin etmək istəməməsidir. Hakimiyyət bürokratik əngəllər qoyur və rəsmi sənədlərə çıxışı məhdudlaşdırır, bu da jurnalistlərin dərin araşdırma aparmasını və ya dövlət qurumlarına effektiv nəzarəti çətinləşdirir.
Üstəlik, hökumət dövlətə məxsus media orqanlarına ciddi nəzarət edir ki, bu da xəbərlərin müxtəlifliyini və qərəzsizliyini əhəmiyyətli dərəcədə məhdudlaşdırır. Bu nəzarət hökumətə ictimai rəyi manipulyasiya etməyə, öz povestinə üstünlük verməyə və fərqli fikirləri sıxışdırmağa imkan verir.
Təhlükəsizlik Narahatlıqları və Hədə-qorxu
Azərbaycanda jurnalistlər də özbaşına həbslər, fiziki təzyiqlər və hətta ailələrinə təhdidlər adi hala çevrilməklə, təhlükəsizliklə bağlı narahatlıqlar və təhdidlərlə üzləşirlər. Hökumətin korrupsiyasını ifşa edən Xədicə İsmayılova kimi araşdırmaçı jurnalistlərin təqib edilməsi rəsmi təbliğat pərdəsi arxasında həqiqəti üzə çıxarmağa çalışanların hansı risklərlə üzləşdiyini göstərir.
Jurnalistikaya təsirlər
Azərbaycanda mətbuat azadlığına basqıların və anti-mətbuat qanunvericiliyinin həyata keçirilməsinin jurnalistikaya böyük təsiri var. Birincisi, bu, söz azadlığını boğur, jurnalistlərin obyektiv və tənqidi məlumat yayma qabiliyyətini əngəlləyir, ictimaiyyəti aldada biləcək və demokratiyanı sarsıda biləcək informasiya balanssızlığı yaradır.
İkincisi, jurnalistlərin azadlığının və təhlükəsizliyinin olmaması özünüsenzuraya gətirib çıxarır. Repressiyalardan və ya hüquqi nəticələrdən qorxan jurnalistlər həssas mövzuları işıqlandırmaqdan və ya hakimiyyətdəkilərə meydan oxumaqdan çəkinirlər. Nəticə etibarı ilə, ictimaiyyətin məlumat almaq hüququ və müxtəlif perspektivlər məhdudlaşdırılır, məlumatlı vətəndaşın əsasları məhv edilir.
Üçüncüsü, mətbuat azadlığının olmaması Azərbaycanın sosial, siyasi və iqtisadi inkişaf potensialını məhdudlaşdırır. Müstəqil və araşdırmaçı jurnalistika korrupsiyanın ifşasında, insan hüquqlarının müdafiəsində və hesabatlılığın təşviqində mühüm rol oynayır. Bu nəzarət və tarazlıqlar olmadan korrupsiya və hakimiyyətdən sui-istifadə nəzarətsiz şəkildə inkişaf edə bilər və ölkənin tərəqqisinə mane ola bilər.
Nəticə
Azərbaycanda mətbuat əleyhinə qanunvericilik və jurnalistlərə qarşı təzyiqlər həm jurnalistikaya, həm də ölkənin demokratik prinsiplərinə ziyan vurur. Hökumətin qəbul etdiyi məhdudlaşdırıcı tədbirlər informasiyanın sərbəst axınına mane olur, mətbuat azadlığını pozur, qorxu və özünüsenzura mədəniyyətini davam etdirir. Azad və müstəqil mətbuatın əhəmiyyətinin dərk edilməsi Azərbaycanda şəffaflığın, hesabatlılığın və sosial tərəqqinin gücləndirilməsi üçün çox vacibdir. Beynəlxalq ictimaiyyət Azərbaycan hökumətini anti-mətbuat qanunvericiliyini ləğv etməyə, həbsdə olan jurnalistləri azad etməyə, media mütəxəssislərinin təhlükəsizliyini və təhlükəsizliyini təmin etməyə, bununla da ölkə daxilində əsl demokratiya və insan haqlarını təşviq etməyə çağırmalıdır.