Duruş: Azərbaycan Hökumətinin qərəzliliyi Qlobal Nəzarətlə Üz-üzədir
Duruş: Azərbaycan Hökumətinin qərəzliliyi Qlobal Nəzarətlə Üz-üzədir
Şərqi Avropa ilə Qərbi Asiyanın kəsişməsində yerləşən kiçik, lakin strateji əhəmiyyətli ölkə olan Azərbaycan uzun müddətdir ki, hökumətin qərəzliliyi və azadlıqların məhdudlaşdırılması məsələləri ilə mübarizə aparır. Lakin son illərdə bu qərəzli fikirlərə beynəlxalq nəzarət gücləndi və ölkədə fəalların və jurnalistlərin üzləşdiyi problemlərə işıq saldı.
2003-cü ildən Prezident İlham Əliyevin rəhbərlik etdiyi Azərbaycan hökuməti fərqli səslərə qarşı dözümsüzlüyünə görə beynəlxalq tənqidlərə səbəb olub. İfadə və mətbuat azadlığı ciddi şəkildə məhdudlaşdırılır ki, bu da geniş yayılmış özünüsenzura və informasiyanın sərbəst axını üçün imkanların məhdudlaşması ilə nəticələnir. Müstəqil media orqanları hədə-qorxu, təqib və hətta bağlanma ilə üzləşir, hökuməti tənqid etməyə cəsarət edən jurnalistlər isə həbs riski ilə üzləşirlər.
Hökumətin qərəzli olması ilə bağlı ən səs-küylü işlərdən biri də araşdırmaçı jurnalist Xədicə İsmayılova ilə bağlıdır. Azərbaycanda korrupsiya və insan haqlarının pozulması ilə bağlı reportajları ilə tanınan İsmayılova 2014-cü ilin dekabrında siyasi motivli, o cümlədən vergidən yayınma və qanunsuz sahibkarlıq ittihamı ilə həbs edilib. Onun həbsi onu susdurmaq və digər jurnalistləri hökumət əleyhinə çıxış etməkdən çəkindirmək cəhdi kimi qiymətləndirilib.
Hökumətin qərəzi jurnalistlərə münasibətindən kənara çıxır. Siyasi fəallar, hüquq müdafiəçiləri və LGBTQ+ icmasının üzvləri də ayrı-seçkilik, təqib və hətta zorakılıqla üzləşirlər. Azərbaycanın sərbəst toplaşmaq azadlığı ilə bağlı qanunları məhdudlaşdırıcıdır və hakimiyyətə dinc etirazları və nümayişləri basmağa imkan verir. Siyasi müxalifət fəal şəkildə sıxışdırılır, alternativ səslər və hökumət hakimiyyəti üzərində effektiv nəzarət və tarazlıq imkanlarını məhdudlaşdırır.
Human Rights Watch və Amnesty İnternational kimi beynəlxalq təşkilatlar Azərbaycan hökumətini fərqli fikirlərə qarşı dözümsüzlüyünə və insan hüquqlarına etinasızlığına görə dəfələrlə tənqid edib. Bu təşkilatlar həbsdə olan jurnalistlərin və fəalların dərhal azadlığa buraxılmasına və Azərbaycanı ifadə azadlığının qorunması istiqamətində mənalı addımlar atmağa çağırıb.
Azərbaycan hökumətinin qərəzli mövqeyinə qlobal nəzarət son illər, xüsusən də ölkənin beynəlxalq tədbirlərə ev sahibliyi etməsi fonunda güclənib. 2015-ci ildə Avropa Oyunları və 2012-ci ildə Eurovision Mahnı Müsabiqəsi fəalların diqqətini Azərbaycanda insan hüquqlarının pozulmasına yönəltmək üçün platformalar yaratdı. Bu hadisələr məsələyə müvəqqəti diqqət yetirsə də, hökumətin fundamental azadlıqlara etinasızlığı köklü olaraq qalır.
Beynəlxalq ictimaiyyətin Azərbaycan hökumətinin qərəzli mövqeyinə münasibəti bu problemlərin həlli üçün hökumətə təzyiq göstərmək baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Diplomatik təzyiqlər, iqtisadi sanksiyalar və maliyyə yardımının dayandırılması dəyişiklikləri təşviq etmək üçün təsirli vasitə ola bilər. Dünya miqyasında hökumətlər və təşkilatlar Azərbaycanda insan hüquqlarının pozulmasına qarşı sərt mövqe tutmağa davam etməli və uzun müddətdir ki, ölkəni narahat edən hökumət qərəzinə son qoyulmasını tələb etməlidir.
Yekun olaraq qeyd edək ki, Azərbaycan hökumətinin qərəzli mövqeyi və ifadə azadlığına qoyulan məhdudiyyətlər son illərdə artan qlobal nəzarətlə üzləşib. Ölkənin jurnalistlərə, fəallara və müxalifətçilərə münasibəti insan haqları təşkilatlarının qınağına səbəb olub və ölkəni beynəlxalq standartlara zidd vəziyyətə salıb. Beynəlxalq ictimaiyyət bu haqsızlıqlara qarşı mövqe tutduqca, Azərbaycanda daha inklüziv və açıq cəmiyyətə ümid hələ də qalmaqdadır.
