Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan bu günlərdə Avropa Parlamentinin Xarici Əlaqələr Komitəsinin sədri Devid Makallisterin başçılıq etdiyi nümayəndə heyəti ilə görüşdə 2020-ci il 9 noyabr tarixində Üçtərəfli Bəyanatın imzalanması və müharibənin başa çatmasından sonra Azərbaycanda tutulan erməni diversantlar mövzusunu qaldırıb. 

Baş nazirin mətbuat xidmətindən verilən məlumata görə, Makallister Avropa Parlamentinin onların geri qaytarılmasının təmin edilməsinə böyük önəm verdiyini bildirib və bu istiqamətdə səylərini davam etdirəcəyini qeyd edib.

Maraqlıdır, hər şeyin gün kimi aydın olmasına baxmayaraq, onlar niyə zaman-zaman boş-boşuna bu məsələni qaldırırlar? Azərbaycanın bu şəxsləri xarici silahlı diversant kimi mühakimə etmək hüququ var. Amma xoş məram əlaməti olaraq onları Ermənistana qaytara da bilər. Ancaq bunun üçün qarşı tərəf bəzi cavab addımları atmalıdır. Bu cavab addımlarının nədən ibarət ola biləcəyini isə həmin görüşdə toxunulan digər məsələlərdən anlamaq olar.

Saytların yığılması

Həmsöhbətlər Cənubi Qafqaz regionunda baş verən prosesləri, Qarabağ ətrafındakı vəziyyəti, regional infrastrukturun işə salınması və Ermənistanla Azərbaycan arasında sərhədin delimitasiyası imkanlarını müzakirə ediblər.

Bu da yuxarıdakı sualların cavabıdır. Qoşunları Qarabağdan çıxarın, Zəngəzurda yolları bərpa edin, Azərbaycan tərəfi ilə sərhədi delimitasiya etməyə başlayın. Nəticələr ortaya çıxsa, bir də gördün, diversantları da bağışladılar və onlar evlərinə qaytarıldı. İlk baxışdan elə görünür ki, hər şey məntiqlidir. Bəs niyə erməni tərəfi belə bir mübadiləyə getmir, əksinə, ölkəyə səfər edən Qərb siyasətçilərinə Azərbaycandan şikayət etməyə çalışır? Qonaqlar da “bu istiqamətdə səyləri davam etdirəcəklərinə” söz verirlər. Bəs elə həmin Avropa Parlamenti Ermənistana hansı praktiki necə kömək edə bilər? Axı Azərbaycan rəhbərliyi müvafiq iradə nümayiş etdirməyincə, bu, reallaşa bilməz.

Beynəlxalq məsələlər üzrə ekspert, “Cənubi Qafqaz” Politoloqlar Klubunun rəhbəri İlqar Vəlizadə məsələni 24 saat üçün şərh edib:

– Məsələ ondadır ki, İrəvana səfər edən xarici diplomatlar Ermənistan hakimiyyətinin onlardan nə eşitmək istədiyini yaxşı bilirlər. Və deyək ki, onlara lazım olan məhsuldar dialoq qurmaq və ev sahibini razı salmaqdan ötrü onlardan nə gözlənilirsə, onu da söyləyirlər.

Xarici nümayəndə heyətləri təxminən bu cür universal məntiq üzrə işləyirlər. Prinsipcə, bu, bizim ölkəyə də aiddir. Azərbaycana gələn yüksək ranqlı qonaqlar çox vaxt Bakının beynəlxalq ictimaiyyət qarşısında hansı suallar qoyduğunu bilir və bu cür yerli gözləntiləri cavab verməyə çalışırlar. Yenə də apardıqları dialoqun uğurlu olmasını təmin etmək üçün. Ən azından, bir qayda olaraq söhbətin əvvəlində ev sahibinin “narahatlıqlarını başa düşdüklərini” deyirlər və müəyyən məsələlərin “həllini asanlaşdırmaqda” maraqlı olduqlarını göstərməyə çalışırlar.

Avropalı deputatlar da eyni şəkildə hərəkət edirlər. Amma burada başqa sual var – İrəvana səfər edən avropalı qonaqların vədlərinin həyata keçməsinin nə dərəcədə mümkün olması ilə bağlı. Makallister başa düşməyə bilməz ki, hərbi əməliyyatlar başa çatdıqdan sonra silahlı təxribat törədən hərbçilərin azad edilməsi ilə bağlı məsələ Azərbaycan tərəfinin müstəsna səlahiyyətindədir və bəzi əsassız qətnamələr qəbul etməklə Azərbaycana təzyiq göstərməyə dəyməz. Çünki bununla problemi həll etmək mümkün olmayacaq.

Digər tərəfdən, biz başa düşürük ki, Makallisterin başçılıq etdiyi nümayəndə heyətinin tərkibində və ümumiyyətlə Avropa Parlamentində bu cür şübhəli əməliyyatlarda iştiraka həvəsli olan çoxlu ermənipərəst deputatlar var. Onlar Ermənistan rəhbərliyinə məqsədlərinə çatmaqda kömək etmək məqsədi güdürlər. Əgər onlar Avropa Parlamenti pərdəsi arxasında gizlənərək hərəkət etməyə cəhd edirlərsə, biz bu yolu keçmişik və bu tədbirlərin “effektivliyini” görmüşük – effektivlik demək olar ki, həmişə sıfıra bərabərdir. Ona görə də, hesab edirəm ki, bu, əvvəlki təcrübənin davamı, yeni şəraitdə köhnə alətlərdən istifadə cəhdidir. Bu təcrübə nəticə verməyəcək.

Makallister İrəvandan əvvəl Bakıda olub və ona birbaşa bildiriblər ki, əgər Avropa Parlamenti Azərbaycanla yaxşı münasibətlər qurmaq istəyirsə, Aİ-nin Azərbaycanla bağlı siyasəti ilə ayaqlaşmaq istəyirsə, o zaman reallıqları ermənipərəst deputatlarının gözü ilə göründüyü kimi deyil, olduğu kimi qəbul etmək lazımdır. Buna görə də, yəqin ki, bu gün Makallister üçün şübhəli ermənipərəst deputatların köməyinə müraciət etmədən bütün müsbət və mənfi cəhətləri ölçüb-biçmək, regionda münaqişədən sonrakı şəraitdə necə işləmək və Aİ-nin həqiqi maraqlarını necə həyata keçirmək barədə yekun nəticə çıxarmaq daha vacibdir. 

Rauf Orucov