Futbol bəzi matçlarda cəmi 22 nəfər arasında topla oynanan bir oyun olmaqdan daha da irəli gedə bilər. İş o yerə çatıb ki, dünya çempionatının B qrupunda bu gün (saat: 22:00) oynanılacaq İran-ABŞ oyunu hələ başlamamış diplomatik böhrana səbəb olub.

1998 Dünya Çempionatında Liondakı Gerland Stadiumunda oynanan qrup matçında üz-üzə gələn iki ölkə 24 ildən sonra yenidən kozlarını paylaşmağa hazırlaşır. İran və ABŞ-ın seçmə mərhələsi oyunu sadə bir idman oyunundan qat-qat artıqdır, bu, dünya çempionatı tarixinin ən siyasi matçı kimi qiymətləndirilir.

Saytların yığılması

2022-ci il dünya çempionatında İngiltərəyə 6:2 hesablı məğlubiyyətlə başlayan İran ikinci matçda Ueli 2:0 hesabı ilə keçərək tamam fərqli imic nümayiş etdirərək son oyuna yüksəlmək şansını qoyub. İngiltərə və Uelsin qrupdan heç-heçə ilə ayrılan ABŞ tur üçün qalib gəlməlidir.

İran ABŞ-ı məğlub etsə, tarixində ilk dəfə 1/8 final mərhələsini açacaq. Qarşılaşma heç-heçə bitərsə, İngiltərə – Uels matçının nəticəsi önəmli olacaq.

BAYRAQ BÖHRANINDAN SONRA ZEMİN GÖSTERİLDİ

Qrup üçün hesablamalar aparılarkən, ötən gün başlayan bayraq böhranı turnirin gərginliyini xeyli artırıb.

ABŞ Milli Futbol Komandası İran bayrağında “İslam Respublikası” emblemindən istifadə etmədiyi üçün FİFA-ya rəsmi şikayət edib və ABŞ-ın təşkilatdan çıxarılmasını tələb edib.

İranın rəsmi xəbər agentliyi “ABŞ Futbol Assosiasiyası qeyri-peşəkar şəkildə İran bayrağından Allah simvolunu çıxarıb. İran Futbol Federasiyası FİFA-ya elektron məktub göndərərək ABŞ Futbol Federasiyasına ciddi xəbərdarlıq edilməsini tələb edib”. dedi.

ABŞ isə İranın rəsmi bayrağından istifadə etməmək qərarına səbəb kimi, “İranda əsas insan haqları uğrunda mübarizə aparan qadınları dəstəkləmək” göstərdi.

ABŞ 2-1 ÖLÜMÜNÜ UNUDA BİLMİR

1979-cu ilin sonlarında Tehrandakı ABŞ səfirliyi ilə rəsmi diplomatik əlaqələrin kəsilməsi, iki ölkə beynəlxalq idman yarışında üz-üzə gələndə, bu, sadəcə bir idman hadisəsi deyil.

ABŞ səfirliyinə basqının yaraları 1998-ci il Dünya Çempionatında iki ölkə arasında keçirilən oyundan əvvəl daha təzə idi. Turnirdən əvvəl İran meydançaya çıxmazdan əvvəl də böyük təzyiq hiss edirdi. Lionun Gerland stadionunda oynanılan matçdan əvvəl bir çox amerikalı oyunçu və məşqçi matçın siyasi çəkisini minimuma endirmək üçün İran Milli Komandası ilə görüşlər keçirib.

40 və 84-cü dəqiqələrdə iki qolla meydandan 2:1 hesablı qələbə ilə ayrılmağı bacaran İran ABŞ-a möhtəşəm qələbə qazandığını bəyan edib.

24 ildən sonra ABŞ Milli Komandası o vaxt göstərilən rəftarın yanlış olduğunu və 2022-ci il dünya çempionatında bunun əvəzini çıxacaqlarını açıqladı. Təbii ki, bu gün köhnə anlayışlardan çox kənara çıxan, öz ölkəsində sosial tələbləri olan bir İran komandası var.

Ancaq buna baxmayaraq, ABŞ Milli Komandasının yaddaşında keçmiş məğlubiyyətin izləri hələ də təzədir…

“Bu gün siyasi gərginlikdən istifadə edərdim”

Tarixi revanş oyunu olacaq qarşılaşmanın gərginliyi B qrupundakı sıralama ilə bir daha artıb. İranın Uels üzərində qələbəsindən və ABŞ-ın İngiltərə ilə 0:0 hesablı heç-heçəsindən sonra qrupun taleyi final oyunlarında qalıb.

1998-ci ildə ABŞ Milli Komandasının baş məşqçisi, ispan yayımçısının dünya çempionatının şərhçisi olan Stiv Sampson 24 ildir Lionda oynanılan matç haqqında çox düşündüyünü deyib. 1998-ci il dünya çempionatında FİFA və təşkilat komitəsinin çağırışı ilə gərginliyi azaltmağa cəhd etdiklərini deyən Sampson, komanda olaraq aldıqları bu qərarın səhv olduğunu gec də olsa anladığını bildirir.

“Geriyə baxanda bu gün bu gərginlikdən istifadə etməyi seçərdim” ABŞ-ın keçmiş baş məşqçisi dedi: “Məşqçinin əsas işi komandasının qələbə qazanmasına kömək etmək üçün əlində olan bütün vasitələrdən istifadə etməkdir” ifadəsini işlətdi.

Dünya Kubokunda qazandığı nəticədən sonra Milli Komandadakı vəzifəsindən istefa verdiyini deyən Sampson, bu gün iranlılar kimi komandasını da geosiyasi rəqabətə yönəldəcəyini bildirib və əlavə edib:

“Bir çox amerikalılar o dövrdə İran rejiminə görə əziyyət çəkdi. Meydana çıxanda onlar üçün oynaya bilərdik”.

DIPLOMATİK BÖHRANA Aparan OYUN ƏVVƏLİ FİLM

24 il əvvəl oynanan matçdan əvvəl bu gün yaşanan bayraq böhranına bənzər bir böhran yaşandı. 21 iyun 1998-ci ildə oyundan bir həftə əvvəl televiziya ekranlarında yayımlanan bir film iki ölkə arasında gərginliyin artmasına səbəb oldu.

Matçdan düz bir həftə əvvəl Fransa televiziyası Amerika istehsalı olanı yayımladı Qızım olmadan olmaz O, (Qızım olmadan heç vaxt) filmini buraxdı. İranın çətin həyat şəraitindən bəhs edən filmin nümayişinə etiraz edən İran, “İran əleyhinə filmin yayımlanmasını qəbul edə bilmərik. Bu səbəbdən də millimizi dünya çempionatından çıxarmağı düşünürük”.

Böhran dərinləşdikcə, İranın ali lideri Ayətullah Əli Xamenei işə keçdi. O, qəti şəkildə FİFA-nın amerikalılarla razılaşdığını və İranın turnirdən çıxacağını bildirib.

Bunun üzərinə isveçrəli referi Urs Meier məntiqli bir həll təklif etdi; Qarşılaşma başlamazdan əvvəl hər iki ölkənin futbolçuları düşmənçiliyi bir kənara qoymaq üçün yarımmüdafiədə foto çəkdiriblər. İran Milli Komandası ABŞ idmançılarına sülh simvolu olan ağ qızılgüllər hədiyyə edib.

“BUNUN İRAN ÜÇÜN FUTBOL MAÇINDAN DAHA ARTIQ OLDUĞUNU ÇOX GEC ANLADIQ”

Həmin gün atmosferi təsvir edən Sampson deyir ki, həmin gün təhlükəsizlik on qat artırılıb. Həmin gün FİFA rəsmisi ilə görüş zamanı Sampson öyrənib ki, stadionda 150 silahlı polis var. “Bu, Dünya Kuboku matçı üçün görünməmiş tədbir idi” Sampson deyir ki, İranda Xalq Mücahidləri qrupunun matçı sabote etmək üçün bir hərəkət təşkil edəcəyinə dair kəşfiyyat, matçdan əvvəl səlahiyyətlilərə gəldi.

Sampsonun qeyd etdiyi kimi, 1998-ci ildə İranda keçirilən matçın böyük mənası var idi. İş o yerə çatıb ki, “Middle East Studies” jurnalına danışan iranlı müdafiəçi Məhəmməd Xakpur 1980-1988-ci illər İran-İraq müharibəsinin qurbanı olmuş bir çox ailənin onları izlədiyini və matçda qalib gəlmək məcburiyyətində olduqlarını bildirib.

Aleksi Lalas, 1998-ci il ABŞ komandasının müdafiəçisi və bu gün Fox Sports-un şərhçisi, “Biz çox gec başa düşdük ki, İran üçün bu, futbol matçından çox şeydir. Qarşılaşmanı anlaya bilmədiyimiz şəkildə idarə etdilər və qalib gəldilər”. dedi.

İran 84-cü dəqiqədə vurduğu qolla vəziyyəti 2:0-a çatdırıb. Brayan Makbraydın 87-ci dəqiqədə vurduğu qol ABŞ-a son ümid verdi, lakin artıq gec idi. Final fiti çalınca ABŞ oyunçuları məəttəl qaldılar. Sampson bəzi oyunçuların ağladığını deyib. Laləs isə məğlubiyyətini “Tam fiasko idi və utancverici idi” sözləri ilə yekunlaşdırıb.

TEHRAN KARNAVALI 98 QƏLƏBƏDƏN SONRA YERİNƏ QAYIDIB

Qarşılaşmadan sonra Tehran küçələrində karnaval ab-havası yaşanıb. New York Times məğlubiyyətin başlığını yazdı “Minlərlə iranlı azarkeş Tehran küçələrinə axışıb. Qadınlar isə çadralarını çıxararaq şənliklərə qatılıblar”. O, qələbəyə olan həvəsini çatdırıb.

Qarşılaşmadan sonra açıqlama verən Ali Rəhbər Ayətullah Əli Xameneinin bəyanatında matçın İran üçün əhəmiyyəti ümumiləşdirilib:

“Bu unikal mübarizə İran xalqının inqilab zamanı “Böyük Şeytan”a (ABŞ) qarşı apardığı mübarizənin məhsuludur. Futbolçularımız bu qələbə ilə millimizə böyük şöhrət qazandırdılar”.

Ancaq aradan keçən 24 il ərzində çox şey dəyişdi. Amerikalı futbolçular İran Milli Komandasını siyasi düşmən kimi görmürlər. Axı turnir başlayandan iranlı futbolçular meydanda zalım İran rejiminə qarşı mövqeləri ilə müqavimət simvoluna çevriliblər.

‘SEMPATİYƏ DOZA ARTIRMAYIN!’

Bununla belə, Milli Komandanın keçmiş məşqçisi Sampson oyunu oynayarkən ABŞ menecerlərinə və milli komandanın baş məşqçisi Gregg Berhalterə xəbərdarlıq edib. “Səmimiyyəti həddi aşmayın” izah edir və davam edir:

“Etirazlar iranlılara həqiqətən ümid verir; biz bunu yüksək qiymətləndiririk. Ancaq meydana çıxanda diqqətimizi oyunda qələbəyə yönəltməliyik. Çünki iranlılar da bunun üçün əllərindən gələni edəcəklər”.

ABŞ komandasının baş məşqçisi Gregg Berhalter oyunun siyasi tərəfinin üstünlük təşkil etməsi ilə bağlı iddialar üzərində düşünmək istəmədiklərini bildirib.

Berhalter, “Ölkələrimiz arasında siyasət və ya münasibətlərə görə deyil, hər iki komanda növbəti mərhələyə yüksəlmək üçün meydanda olacaq. Ona görə də görüşün çətin keçəcəyini düşünürəm. Biz futbol oynayırıq və meydana qələbə üçün çıxırıq. Onlar da bunun üçün meydana çıxacaqlar”. dedi.

ABŞ müdafiəçisi Tim Ream bazar günü deyib. “Növbəti mərhələyə çıxmaq üçün qalib gəlməyin psixoloji ağırlığını hiss edirik. Biz buna hazırıq və başqa heç nədən narahat deyilik”. ifadəsini işlətdi.

Oyuna saatlar qalmış İran və ABŞ arasında gərginlik getdikcə pisləşsə də, futbol diplomatiyasının necə işləyəcəyini və kimin qələbə nidaları ilə soyunub-geyinmə otağına girəcəyini gözləyirik.