Qarabağda vəziyyətin gərginləşdiyi göz önündədir. Erməni mənbələri avqustun 1-də axşam saatlarında Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Qarabağın şimal və şimal-qərbində, eləcə də Ermənistanla sərhəddə bir neçə istiqamətdə hücuma keçməsi barədə məlumat yayıblar.

Separatçılar bildiriblər ki, Azərbaycan hərbçiləri Qarabağın şimalında və şimal-qərbində “təmas xəttini keçməyə cəhd edib”, lakin guya ki, hücumun qarşısı alınıb.

Azərbaycanlıların bir sıra istiqamətlərdə irəlilədiyi və döyüşlərin Gəncəsər monastırının 10 km-də və Murovdağ bölgəsində getdiyi iddia edilirdi.

Saytların yığılması

“Turan” agentliyi onu da xəbər verir ki, ermənilər Geqarkunik rayonu yaxınlığında (Kəlbəcərlə sərhəd) mövqelərinin atəşə tutulduğunu iddia ediblər.

Qarabağ separatçıları “yaranmış gərgin vəziyyətlə” bağlı hətta “Təhlükəsizlik Şurası”nın da iclasını da keçiriblər.

Öz növbəsində, Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi Qarabağ separatçılarının nəzarətində olan qanunsuz silahlı birləşmələrin atəşə tutulması ilə bağlı məlumatı təkzib edib.

“Erməni mətbuatında Azərbaycan ordusunun bölmələrinin guya Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi Azərbaycan ərazisində qanunsuz erməni silahlı birləşmələri istiqamətində atəş açması ilə bağlı yayılan məlumatlar yalandır, təxribat xarakterlidir və aldadıcı məqsəd güdür” – Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin “Facebook”dakı rəsmi səhifəsində bildirilib.

Maraqlıdır ki, Rusiya sülhməramlıları da avqustun 1-də atəşkəs rejiminin pozulması barədə məlumat verməyiblər. “Rusiya sülhməramlı kontingenti Dağlıq Qarabağ ərazisində tapşırıqları yerinə yetirməkdə davam edir. Rusiya sülhməramlıları iyirmi yeddi müşahidə məntəqəsində gecə-gündüz vəziyyətin monitorinqini aparır və atəşkəs rejiminə riayət olunmasına nəzarət edir. Rusiya sülhməramlı kontingentinin məsuliyyət zonasında heç bir qanun pozuntusu qeydə alınmayıb”, – Rusiya Müdafiə Nazirliyinin saytında xəbər verilir.

Bəs onda bu nədir? Çoxlarının yadındadır ki, Azərbaycan Prezidenti bu yaxınlarda Rusiya Federasiyasının Müdafiə Nazirliyini ittiham edərək Ermənistan qoşunlarının Qarabağ ərazisindən çıxarılması ilə bağlı üzərinə götürdüyü öhdəliyi yerinə yetirmədiyini bildirib. Tərəflərin bir-birini təkzib edən bu izahatlarını necə izah etmək olar? Vəziyyət həqiqətən təhlükəlidirmi və yeni müharibə mümkündürmü?

Rusiyanın tanınmış beynəlxalq eksperti Qriqori Trofimçuk bu məsələ ilə bağlı fikirlərini Press Klubla bölüşüb:

– Bildiyiniz kimi, Bakı Qarabağ məsələsinin “bağlandığını” elan etdi və bu barədə bütün dünyaya məlumat verdi. Ancaq sualın faktiki tərəfi hüquqi tərəfdən bir qədər geridə qalır. Ona görə də Bakı bu uyğunsuzluğu tez bir zamanda aradan qaldırmaq niyyətindədir. Bakının qətiyyətli olması ən azı üç amillə bağlıdır.

Birincisi, bu, Ukrayna ilə bağlı olan ümumi gərginlikdir. Nə qədər təkzib etsək belə, Ukraynadakı hadisələr Rusiyanın potensialında, o cümlədən Qarabağ istiqamətindəki potensialında əksini tapır. İkincisi, bu, 2020-ci ilin noyabr razılaşmalarının icrasının çox aşağı sürətlə həyata keçirilməsidir. Bakının bu arqumentinə qarşı çıxmaq çətindir, praktiki olaraq mümkün deyil. Üçüncüsü, bu, Qarabağ zonasında müntəzəm silahlı insidentlər və müvafiq itkilərlə bağlıdır və buna daima göz yummaq çətindir.

Azərbaycan bir sıra amillərin bir məqamda birləşdiyi anı – “planetlər paradını” gözləyir. Çünki tarix nadir hallarda belə imkanlar yaradır. Bakını buna görə günahlandırmaq olmaz. Günah hərbi və digər risklərin dərəcəsini azaltmağa vaxtı olan, lakin bunu etməyənlərin üzərindədir. Azərbaycanın növbəti dəfə öz gücündən istifadə edərək son nöqtəni qoymaq istəyinə “müharibə” deyiriksə, bunu belə də adlandıraq.

Maraqlı tərəflərin – Rusiya, Azərbaycan və Ermənistanın baş verənləri fərqli formada qiymətləndirməsində qeyri-adi heç nə yoxdur. Çünki bəyan edilən deyil, real fikir ayrılığı artır. İndi bu uyğunsuzluqları heç kim araşdırmayacaq – vəziyyət belədir və bunun zaman deyil. 2020-ci ilin noyabr razılaşması qaçılmaz olanı bir qədər təxirə saldı, lakin onu dayandıra bilmədi. Azərbaycan artıq heç nəyi təxirə salmaq fikrində deyil. O bunu elə həmin noyabrda səsləndirdi. Qəribədir ki, bunu çox az adam eşitdi və başa düşdü. Bakıda əsas şeyi anlayıblar: onu heç bir halda, o cümlədən beynəlxalq səviyyədə “təcavüzkar” adlandırmaq mümkün deyil. Çünki bu termin əvvəllər də səslənməyib. Bakı sadəcə olaraq bütün mümkün vəziyyətlərdən bacarıqla istifadə edir: başqalarının qeyri-peşəkarlığından, axmaqlığından və s.

Əgər suala qısa olaraq cavab versək, bir şeyi demək lazımdır: Azərbaycan Qarabağı öz əlinə qaytarmayana qədər, müharibə hər şey tam və son qədər aydın olana kimi davam edəcək. O zaman nəzarət edən orqanlardan heç biri problemdən xilas olmaq üçün növbətçi, formal, şablon, bürokratik, kargüzarlıq ifadələri ilə canlarını qurtara bilməyəcəklər. Bu dəfə idiomların arxasında daha çox qurbanlar olacaq. Kiminsə xoşuna gəlsə də, gəlməsə də Azərbaycan-Türkiyə birliyi təkcə hərbi deyil, həm də diplomatik arenada artmaqda olan real gücdür – bunu heç kim şübhə altına ala bilməz. Amma düşünürəm ki, bunu şübhə altına almaq istəyən qüvvələr tapılacaq. Və mən 2020-ci ilin hərbi payızından xeyli nəticə çıxaran Ermənistanı da nəzərdə tutmuram.

Rauf Orucov

P.S. Yazı Azərbaycan ordusunun əsgərinin Laçında atəş açılması nəticəsində həlak olması ilə nəticələnən yaranan gərginlikdən əvvəl yazılıb.